Οι Οικολόγοι Πράσινοι μέσα σε μια δωδεκαετία έκαναν ένα κύκλο ζωής. Γεννήθηκαν, άνθισαν, φυλλορρόησαν και μαράθηκαν, με αποτέλεσμα στις σημερινές, κρίσιμες εκλογές, τρία κόμματα-κομμάτια των πάλαι ποτέ Ο.Π., με την πλειοψηφία των παλιών μελών να μην μετέχει πλέον σε καμία κομματική δομή, να δηλώνουν στήριξη σε τρεις διαφορετικές εκλογικές συμμαχίες. Η “Ευρώπη-Οικολογία”, οι πρώτοι οργανωμένα αποχωρήσαντες, επιβεβαίωσαν και σε αυτές τις εκλογές τη σύμπλευσή τους με το Ποτάμι. Οι “Πράσινοι-Αλληλεγγύη” που αποχώρησαν λίγο πριν τις ευρωεκλογές του Μαΐου, κατεβαίνουν σε συνασπισμό με τη Δημοκρατική Αριστερά. Και οι εναπομείναντες -μετά και από μια διαδικασία υποχρεωτικής επανεγγραφής- Οικολόγοι Πράσινοι, συμμετέχουν με υποψήφιες και υποψήφιους βουλευτές στο ΣυΡιζΑ.

Αυτή η πορεία φθοράς ήταν αντιστρόφως ανάλογη με την ένταση των οικολογικών ζητημάτων στην Ελλάδα. Μετά από μια επιτυχημένη, “πράσινη” θητεία με εναλλαγή στην Ευρωβουλή, παράλληλα με την απόπειρα ξεπουλήματος του πόσιμου νερού σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη, με τον χρυσό να “καίει” πλέον όχι μόνο τη Χαλκιδική, αλλά όλη τη Βόρεια Ελλάδα, με τον αιγιαλό και τη θάλασσα στο στόχαστρο μέσα από μεθοδευόμενες φαραωνικές και αποικιοκρατικές τουριστικές και ενεργειακές “επενδύσεις”, με τα δάση, τα οικοσυστήματα και το κλίμα υπό απειλή, με την ταυτόχρονη συστηματική παραβίαση ανθρωπίνων δικαιωμάτων και του Συντάγματος, θα περίμενε κανείς μια δυνατή οικολογική φωνή στην κεντρική πολιτική σκηνή.

Εκτός από την ένταση και την επικαιρότητα των οικολογικών ζητημάτων, πρέπει να προσμετρήσουμε και τις δυνατότητες που έδινε η αναδιάταξη του πολιτικού σκηνικού στην Ελλάδα. Σε συνθήκες έντονου διπολισμού, οι παραδοσιακά ενδιάμεσες της δεξιάς και της αριστεράς δυνάμεις, όσο το μοντέλο των πολιτικών επιλογών παραμένει οριζόντιο, αναπόφευκτα έλκονται είτε προς τον ένα είτε προς τον άλλο πόλο. Ο λεγόμενος “μεσαίος χώρος” που κάποτε εξέφραζε θεωρητικώς η σοσιαλδημοκρατία έχει συρρικνωθεί, γιατί φτωχοποιήθηκαν ραγδαία μεγάλα τμήματα της μεσαίας, αστικής τάξης. Είναι κι αυτός ένας λόγος, για τον οποίο κανένα κόμμα που επιθυμεί να εκφράσει το κέντρο δεν μπορεί να αρθρώσει διακριτό πολιτικό λόγο. Ζητούμενο παραμένει η πολυπόθητη υπέρβαση των αδιεξόδων σε μια βιώσιμη, οικονομικά δίκαιη και κοινωνικά φιλελεύθερη κατεύθυνση.

Εκ του αποτελέσματος, είναι προφανές πως τόσο οι Οικολόγοι Πράσινοι, όσο και τα άλλα κόμματα που προέκυψαν από τα σπλάχνα τους, δεν μπόρεσαν να εκφράσουν το ζωντανό και ενεργό κόσμο των οικολογικών κινημάτων και των κινημάτων αλληλεγγύης. Ο επανακαθορισμός της “ευημερίας” και η ανάγκη για διαγενεακή δικαιοσύνη που κομίζει η πολιτική οικολογία δεν μπορεί να συνυπάρξει με παραγοντίστικες λογικές του παρελθόντος. Ο κόσμος των κινημάτων που επιμένει να σημειώνει νίκες και να δίνει ουσιαστική ελπίδα στην κοινωνία, σήμερα είτε συστρατεύεται, όπως έκαναν και οι Ο.Π., με το ΣυΡιζΑ ή με κάποιο άλλο αριστερό κόμμα, είτε παραμένει κομματικά ανένταχτος.

Για τις αιτίες αυτής της αποτυχίας των Οικολόγων Πράσινων είχα γράψει, μετά την πρώτη μαζική αποχώρηση και πριν το κρίσιμο συνέδριο του 2013 πως οι Οικολόγοι Πράσινοι ως συλλογικότητα είχαμε γίνει καθρέπτης της κοινωνίας που θέλαμε να αλλάξουμε . Αν ήθελα να περιγράψω αναλυτικά τις αιτίες της σημερινής κατάστασης, δεν θα άλλαζα ούτε λέξη από εκείνο το άρθρο, γιατί τα ίδια λάθη που εναγώνια κάποια μέλη επισημαίναμε εγκαίρως, επαναλαμβάνονταν, εμφανιζόμενα ως “λύσεις”, σε έναν πιστό αντικατοπτρισμό της κομματικής χειραγώγησης και των πελατειακών δικτύων της ελληνικής κοινωνίας, απομακρύνοντας ακτιβιστές και αυξάνοντας τους γραφειοκράτες και -ανάμεσά τους- τους φαύλους. Έτσι, πολλοί και πολλές δεν συμμετείχαμε στην διαδικασία της υποχρεωτικής επανεγγραφής μετά τις πρόσφατες ευρωεκλογές, σε μια ένδειξη διαμαρτυρίας για τους κομματικούς μηχανισμούς που μετέτρεψαν την εξουσία από μέσο σε σκοπό.

Αυτές τις μέρες, οι Ευρωπαίοι Πράσινοι με ανακοίνωσή τους δεν δίνουν το “χρίσμα” σε κανένα από τα τρία κόμματα, όπου συμμετέχουν πράσινοι υποψήφιοι, αλλά δεν τηρούν και ίσες αποστάσεις, ζητώντας την ανατροπή της λιτότητας, την περικοπή μέρους του χρέους και τον πράσινο μετασχηματισμό της οικονομίας, καλώντας ταυτόχρονα τους ευρωπαίους να μην θέτουν εκβιαστικά διλήμματα στον κυρίαρχο ελληνικό λαό ενόψει της εκλογικής ετυμηγορίας του.

Η ανακοίνωση αυτή πιστεύω πως απηχεί τις σκέψεις πολλών οικολόγων στην Ελλάδα. Τώρα επείγει η ανατροπή της πιο φαύλης κυβέρνησης της μεταπολίτευσης. Όχι τόσο γιατί έρχεται η ελπίδα, όσο γιατί προέχει η αποκατάσταση της δημοκρατικής νομιμότητας. Όταν γίνει αυτό και μπορέσουμε να αντιμετωπίσουμε τα περιβαλλοντικά και κοινωνικά μέτωπα που άνοιξε η τροϊκανή επέλαση, τότε πιστεύω πως θα υπάρξουν ευνοϊκές συνθήκες για την αναγέννηση της πολιτικής οικολογίας, αρκεί φυσικά να μην επαναληφθούν τα ίδια λάθη. Θα ήθελα οι συνθήκες αυτές να υπήρχαν σήμερα. Να συμμετείχε στις εκλογές ένα πράσινο κόμμα με ευδιάκριτο οικολογικό πολιτικό λόγο που να λειτουργούσε ως δίαυλος της φωνής των ενεργών πολιτών. Να μπορούσε το κόμμα αυτό την επόμενη μέρα των εκλογών να γίνει εταίρος του ΣυΡιζΑ σε μια κυβέρνηση (ουσιαστικής) συνεργασίας. Θα ήθελα να έβλεπα σε αυτό το ρόλο τη σύμπραξη των “Πράσινων” με την ανανεωτική αριστερά, αλλά αυτές οι ζυμώσεις έπρεπε να είχαν γίνει νωρίτερα και όχι στην κορυφή, αλλά στη βάση. Για να γίνει μια πραγματική συνάντηση των δύο χώρων, απαιτείται χρόνος. Και αυτό το χρόνο θα τον έχουμε στο άμεσο μέλλον. Αλλά το κεντρικό διακύβευμα αυτών των εκλογών είναι, όπως είπαμε, η αλλαγή πολιτικής σελίδας με πλειοψηφία ΣυΡιζΑ στη βουλή, στην οποία πιστεύω ότι έχουν θέση και οι αξιόλογες νέες και νέοι οικολόγοι υποψήφιοι με παρουσία στην κοινωνία και επιστημονική κατάρτιση.

Ακόμα, όμως, κι αν ως κόμμα αποτύχαμε, η φλόγα της πολιτικής οικολογίας μένει ζωντανή στα κινήματα που πετυχαίνουν καθημερινές μικρές και μεγάλες νίκες, στη βάση μιας κοινωνίας που βρίσκεται σε μετάβαση. Αυτή η κοινωνία έχει τη δύναμη, μέσα από τη συμμετοχή, να σχεδιάσει και να πραγματώσει τη μετάβασή της όχι από τον πλούτο στην φτώχεια, αλλά από την “ανάπτυξη” στην ευημερία, από την εξάρτηση από τα ορυκτά καύσιμα στην ενεργειακή απεξάρτηση, από την καταστολή στη δικαιοσύνη, από το φόβο και το μίσος στη συνύπαρξη και την αλληλεγγύη, με δυο λόγια από την ανάθεση στην ουσιαστική δημοκρατία. Μπορούμε και χωρίς αυτούς που μας κυβέρνησαν ως τώρα. Μένει να γίνουμε οι ίδιες και οι ίδιοι κομμάτι της αλλαγής.