Το ηφαίστειο Μπαρνταμπούνκα, στην Ισλανδία, ξύπνησε και πάλι στις 16 Αυγούστου, προκαλώντας σειρά σεισμικών δονήσεων και μικρών εκρήξεων, κόκκινο συναγερμό στην αεροπορία, μέχρι και την Τρίτη που υποβαθμίστηκε σε πορτοκαλί με την ηφαιστειακή δραστηριότητα να παραμένει σε σταθερά επίπεδα. Επιμέλεια: Μάρθα Βασίλη

Πριν από 41 χρόνια βέβαια, μια έκρηξη του ηφαιστείου Μπαρνταμπούνκα ήταν πολύ πιο δυνατή και καταστροφική από τις σημερινές, θάβοντας εκατοντάδες σπίτια. Σήμερα, η «Πομπηία του Βορρά» έχει γίνει ένα τουριστικό αξιοθέατο.

«Ξυπνήστε, κάτι τρομερό συμβαίνει στο νησί! Έγινε μια έκρηξη», θυμάται την μητέρα της να φωνάζει η Helga Jonsdottir, καθώς ήταν ξύπνια στις 02:00 στις 23 Ιανουαρίου 1973. Τότε ήταν 17, και ζούσε στο ισλανδικό νησί της Heimaey. Τις πρώτες πρωινές ώρες ένα ηφαιστειακό σύστημα που δεν είχε εκραγεί για 5.000, χρόνια εξερράγη ξαφνικά χωρίς καμία προειδοποίηση, εκτινάσσοντας την λάβα σε ακτίνα 2 χιλιομέτρων.

Τώρα η Helga διατηρεί μια καφετέρια «μνημείο» στο νησί, τιμώντας εκείνο το βράδυ. Κάθε τραπέζι καλύπτεται με τις φωτογραφίες και τις ιστορίες των οικογενειών των οποίων σκεπάστηκαν από τη λάβα.

«Έτρεξα στο παράθυρο στο μπροστινό μέρος του υπνοδωματίου μου, και από κει μπορούσα να δω μια στήλη της φωτιάς να βγαίνει από τη γή και να φθάνει στον ουρανό. Ήμουν τρομοκρατημένη. Σκεφτήκαμε πως ήταν οι τελευταίες μας στιγμές» λέει στο BBC.

Η οικογένεια της Helga έφυγε από το σπίτι και κατευθύνθηκε προς το λιμάνι για να διασωθούν με βάρκα. Καθώς άφηναν πίσω τους το λιμάνι, και αρκετά φοβισμένοι αντιλήφθηκαν ότι ένα ρυάκι λάβας είχε ξεχυθεί κατά μήκος της θάλασσας και να κινείται προς την κατεύθυνσή τους. «Πιστέψαμε ότι ήρθε το τέλος» λέει η Helga.

Σχεδόν και οι 5.000 κάτοικοι του νησιού κατάφεραν να διαφύγουν. Υπήρξε μόνο ένας θάνατος που προκλήθηκε από την έκρηξη αερίου. Η έκρηξη του ηφαιστείου διήρκεσε πέντε μήνες, πνίγοντας 400 σπίτια του Heimaey. Εκείνοι που έφυγαν έπρεπε να ξαναφτιάξουν τη ζωή τους στην ηπειρωτική χώρα ως πρόσφυγες. Η οικογένεια της Helga μετακόμισε δεκάδες φορές μέσα σε ένα χρόνο. Όπως και πολλοί άλλοι, ήταν αποφασισμένοι να ξαναγυρίσουν.

Τώρα τα οδυνηρά γεγονότα εκείνης της νύχτας τώρα για να προσελκύουν τουρίστες στο νησί. Οι αρχαιολόγοι έχουν αποκαλύψει τι έχει απομείνει από τα κτίρια, ονομάζοντας το νησί, «Πομπηία του Βορρά». Ένα ολόκληρο μουσείο έχει χτιστεί γύρω από τα ερείπια.

Η Gerdur Siguroardottir έζησε εκεί με τα τρία μικρά παιδιά της, και το μικρότερο ήταν ακόμα νεογέννητο. Η Gerdur δείχνει τα ερείπια του σπιτιού της το οποίο, σε μεγάλο μέρος του, εξακολουθεί να καλύπτεται από τέφρα.

Ορισμένα δωμάτια έχουν διατηρηθεί εν μέρει από την στερεοποιημένη λάβα που κάλυψε το σπίτι. Η Gerdur έχει καταφέρει να σώσει μερικά από τα αντικείμενα άθικτα.

Άλλοι κάτοικοι του νησιού δεν είχαν την τύχη να αποκαλύψουν τα απομεινάρια των σπιτιών τους. Κατά τη διαδικασία της ανασκαφής, μέρος του γειτονικού σπιτιού ήρθε επίσης στο φως. Για κάποιους άλλους είναι οδυνηρό να βλέπουν τα ερείπια από τα σπίτια τους και δεν ψάχνουν.

Η Gerdur έχει συμβιβαστεί στην ιδέα να βλέπει τα υπάρχοντά της και πάλι, δεκαετίες αφού τα άφησε. Εκείνη στέκεται περήφανα μπροστά από το σπίτι της, καθώς οι τουρίστες την φωτογραφίζουν, ευτυχής που οι άνθρωποι μπορούν να μάθουν για την ιστορία του νησιού, κοιτάζοντας μέσα από τα ερείπια του σπιτιού της.