[…] μια και ξεκινήσαμε με την αυτοδικία- στα κοινωνικά προβλήματα, δεν μπορούν να υπάρχουν παρά κοινωνικές, δηλαδή συλλογικές απαντήσεις. Οι ατομικές απαντήσεις, είτε πρόκειται για άσκηση ατομικής βίας σε επίπεδο αυτοδικίας, είτε για οτιδήποτε άλλο, δεν μπορούν να είναι αποτελεσματικές, ούτε είναι ο σωστός δρόμος. […] Η κοινωνία ολόκληρη πρέπει να αποφασίσει να κινηθεί. Και όταν το αποφασίσει θα το κάνει κιόλας χωρίς την ανάγκη υποκινητών”. Ο Καθηγητής Συνταγματικού Δικαίου του ΑΠΘ και Ευρωβουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ Κώστας Χρυσόγονος, μιλά στην Κρυσταλία Πατούλη με αφορμή τα αποτελέσματα των Ευρωεκλογών αλλά και του βιβλίου του Η καταστρατήγηση του συντάγματος στην εποχή των μνημονίων (Εκδόσεις Λιβάνη), συμμετέχοντας στην Έρευνα για τις αιτίες και τις λύσεις της κρίσης.

Κρ.Π.: Βλέπουμε ότι στην Ευρώπη αυξάνεται η Ακροδεξιά, δηλαδή –εκτός των άλλων- η νοοτροπία κυρίως της αυτοδικίας, όπως και ο εθνικισμός, που εκφράζονται πλέον και εκλογικά.
 
Κ.Χρ.: Η εμφάνιση κομμάτων τα οποία λειτουργούν ταυτόχρονα και με λογικές παρακρατικής οργάνωσης, οφείλεται κατά ένα μέρος στο γεγονός ότι το κράτος δυσλειτουργεί. Κι αυτό δεν αφορά μόνο τη Δικαιοσύνη αλλά επίσης και γενικότερα τον κρατικό μηχανισμό.

Η υποκατάσταση των νεοζαστικών συμμοριών σε ρόλο διωκτικού μηχανισμού, σχετίζεται προφανώς και με τη δυσλειτουργία των κρατικών διωκτικών μηχανισμών.
 
Είναι χαρακτηριστικό ότι στο πλαίσιο των μνημονιακών περικοπών τα μέσα κίνησης που διαθέτει η ΕΛ.ΑΣ έχουν περιοριστεί τόσο, ώστε π.χ. το αστυνομικό τμήμα Καλαμαριάς Θεσσαλονίκης το οποίο καλύπτει έναν πληθυσμό περίπου 100 χιλιάδων κατοίκων, διέθετε κάποια στιγμή ένα και μόνο όχημα!
 
Έχω πάντως την αίσθηση ότι η άνοδος της ναζιστικής Ακροδεξιάς στην Ελλάδα, έχει και άλλες διαστάσεις.
 
Δηλαδή, η λειτουργία της Χρυσής Αυγής ως παρακρατικού μηχανισμού ίσως αυξάνει την εκλογική της επιρροή σε κάποιες ομάδες ή μερίδες ψηφοφόρων, αλλά το κύριο πρόβλημα δεν βρίσκεται εκεί.
 
Το κύριο πρόβλημα βρίσκεται στην οργανωμένη και συνολική απόπειρα βίαιης φτωχοποίησης της ελληνικής κοινωνίας, η οποία συντελείται μέσω των μνημονιακών προγραμμάτων, και η οποία οδηγεί στην εξαθλίωση μεγάλο μέρος μικροαστικών και μεσοαστικών στρωμάτων που για ιστορικούς ή ιδεολογικούς λόγους είναι αδύνατον να ριζοσπαστικοποιηθούν προς τα αριστερά.
 
Συνεπώς, η μόνη ιδεολογική διέξοδος που τους μένει είναι η ριζοσπαστικοποίηση προς την Άκρα Δεξιά και μάλιστα με την ιδιαζόντως απεχθή μορφή του νεοναζισμού.
 
Σε συνδυασμό με αυτό βέβαια, θα πρέπει να ληφθεί υπόψη και το γεγονός ότι ειδικά στην Ελλάδα, υπάρχουν παθολογικά φαινόμενα στη συγκρότηση και την συμπεριφορά της πολιτικής τάξης, δηλαδή της τάξης των επαγγελματιών πολιτικών που στελεχώνουν τα κόμματα εξουσίας, με εμφανή την οικογενειοκρατία, την ευρεία διαφθορά, και άλλα.
 
Αυτά, ενισχύουν την αρχική ώθηση που προέρχεται από την εξαθλίωση συγκεκριμένων κοινωνικών στρωμάτων.
 
Συγκριτικά πάντως με άλλες κοινωνίες που βρέθηκαν σε παρόμοια θέση, έστω και υπό διαφορετικές συνθήκες, όπως ήταν η Γερμανία την εποχή της Βαϊμάρης, το νεοναζιστικό φαινόμενο στην Ελλάδα της δεύτερης δεκαετίας του 21ου αιώνα, συγκροτείται προς το παρόν σε χαμηλότερα επίπεδα.
 
Ακόμα και το 9,4 της ΧΑ στις τελευταίες Ευρωεκλογές, είναι πολύ χαμηλότερο από το 44% του εθνικοσοσιαλιστικού κόμματος στις εκλογές του 1933…
 
Κρ.Π.: …κι απ’ την άλλη, πρώτο ένα αριστερό κόμμα, επίσης.
 
Κ.Χρ.: Δηλαδή, η ριζοσπαστικοποίηση στην Ελλάδα εκφράζεται προς τα αριστερά, βασικά, δεν εκφράζεται προς την Άκρα Δεξιά.
 
Κρ.Π.: Επειδή, πολλοί λένε μα δεν είναι όλοι φασίστες αυτοί που ψηφίζουν Χρυσή Αυγή και συγχρόνως βλέπουμε πολύ κόσμο να την ψηφίζει επειδή δεν έχει εμπιστοσύνη στην Δικαιοσύνη του κράτους, τι θα λέγατε γι’ αυτή τη μερίδα των ψηφοφόρων;
 
Κ.Χρ.: Όπως προκύπτει από επιστημονικά δεδομένα, και ιδίως από το πρόσφατο συλλογικό έργο 2012: ο διπλός εκλογικός σεισμός, με επιμέλεια των καθηγητών Γιάννη Βούλγαρη και Ηλία Νικολακόπουλου, οι ψηφοφόροι της Χρυσής Αυγής εμφανίζουν την χαμηλότερη ιδεολογική και πολιτική ταύτιση με το κόμμα που ψήφισαν σε σχέση με τους ψηφοφόρους οποιουδήποτε άλλου κόμματος στην Ελλάδα.
 
Αυτό μας αφήνει τα περιθώρια να αισιοδοξούμε, ότι εφόσον ανατραπούν οι μνημονιακές πολιτικές της βίαιης πτωχοποίησης και εφόσον παράλληλα το κράτος μπορέσει να λειτουργήσει αποδοτικότερα σε όλα τα επίπεδα, το νεοναζιστικό φαινόμενο θα συρρικνωθεί με την ίδια ταχύτητα με την οποία διογκώθηκε.
 
Κρ.Π.: Από την άλλη όμως βλέπουμε πως δεν είναι και πάρα πολλοί εκείνοι που συμπεριφέρονται κοινωνικά με αριστερή ιδεολογία; Δηλαδή, οι καθαρίστριες που κάνουν καθιστική διαμαρτυρία εδώ και έναν μήνα, κάποιες μέρες πριν την απόφαση του Άρειου Πάγου και άλλη μια επίθεση από τα ΜΑΤ,  αντιμετώπισαν όπως λέχτηκε φασιστικές προκλήσεις από Χρυσαυγίτες, αλλά εκείνη τη στιγμή έτυχε να έχουν δίπλα τους μόνο κάπου 15 άτομα, παρόλο που τις στηρίζουν αριστερά κόμματα…
 
Κ.Χρ.: Ιστορικά διαπιστώνουμε ότι οι κοινωνίες που εμφανίζουν ισχυρότερη δυναμική ανατροπών κάθε είδους είναι κοινωνίες με ανοδική δημογραφική δυναμική.
 
Οι νέοι αποτελούν πάντα καλύτερη «πρώτη ύλη» για επαναστάσεις απ’ ότι οι ηλικιωμένοι. Η ελληνική κοινωνία εδώ και αρκετές δεκαετίες βρίσκεται σε καθοδική δημογραφική δυναμική με το μέσο όρο ηλικίας να ανεβαίνει διαρκώς.
 
Αυτό σημαίνει ότι για την ελληνική κοινωνία το σημείο βρασμού είναι υψηλότερο απ’ ότι σε άλλες, αλλά δεν σημαίνει ότι ένα τέτοιο σημείο δεν υπάρχει καθόλου. Απλώς δεν το έχουμε φτάσει ακόμα.
 
Κρ.Π.: Βέβαια οι νέοι δημιουργούν επαναστατικά κινήματα… Αλλά δεν υπάρχει προς το παρόν και κάποιο ανάλογο κίνημα των νέων.
 
Κ.Χρ.: Ο νέος ξεσηκώνεται πιο γρήγορα από τον ενήλικα και δη τον ηλικιωμένο. Κάποια στιγμή όμως όσο πιο βαθιά θα μπαίνει το μαχαίρι της εξαθλίωσης, θα σηκωθούν ακόμα και οι παππούδες και θα βγουν στους δρόμους.
 
Κρ.Π.: Μέχρι τότε ο ΣΥΡΙΖΑ τι θα κάνει σε σχέση με την πίεση στην συγκυβέρνηση για να λειτουργήσει η Δικαιοσύνη (εκτός των άλλων και για τους πολιτικούς, με το πόθεν έσχες που μάλλον έχει ξεχαστεί); Και για το ότι καταστρατηγείται καθημερινά το Σύνταγμα με τις πράξεις νομοθετικού περιεχομένου, ή με αποφάσεις σαν αυτήν του Άρειου Πάγου που δικαίωσε το υπουργείο για τις απολύσεις των καθαριστριών; Και πώς θα επικοινωνήσει με πολίτες που αντί να προσφεύγουν σε αντίστοιχους αγώνες, προσφεύγουν σε παραλογισμούς αυτοδικίας, εθνικισμού και φασισμού;
 
Κ.Χρ.: Φοβάμαι ότι σε σύνθετα κοινωνικά προβλήματα δεν υπάρχουν μονολεκτικές απαντήσεις. Εκείνο που χρειάζεται να κατακτήσει ο ΣΥΡΙΖΑ, όχι μόνο σε συγκεκριμένη μερίδα ψηφοφόρων, αλλά σε σχέση με το εκλογικό σώμα γενικά, είναι ένα υψηλότερο επίπεδο αξιοπιστίας.
 
Και προϋπόθεση για να συμβεί αυτό, είναι να κατακτήσει ως κόμμα, ανώτερα επίπεδα συλλογικής έκφρασης και λειτουργίας, από αυτά στα οποία έχει φτάσει μέχρι σήμερα.
 
Πρέπει να συνειδητοποιήσουμε ότι είναι εντελώς διαφορετικές οι ευθύνες ενός κόμματος που διεκδικεί την διακυβέρνηση από τις ευθύνες ενός σχήματος διαμαρτυρίας. Η μετάλλαξη αυτή μπορεί να είναι δύσκολη αλλά πρέπει να γίνει σε σύντομο χρόνο έτσι ώστε να μπορέσουμε να σταθούμε στο ύψος των ιστορικών αναγκών και προκλήσεων.
 
Κρ.Π.: Αν βρισκόσαστε σε ένα ακροατήριο με ψηφοφόρους που ριζοσπαστικοποιούνται όπως είπατε προς την Ακροδεξιά, τι θα τους λέγατε;
 
Κ.Χρ.: Θα τους έλεγα ότι ο ναζισμός και ο φασισμός όπου έχουν επικρατήσει και έχουν εφαρμοστεί οδήγησαν τις κοινωνίες σε τραγικές καταστροφές.

Είδαμε τι έκανε ο ναζισμός στη Γερμανία, πώς την παρέλαβε ο Χίτλερ και πως την παρέδωσε. Είδαμε τι έκανε η στρατιωτική δικτατορία στην Ελλάδα, πώς την πήρε και πως την παρέδωσε, και όχι μόνο την Ελλάδα αλλά και τον Κυπριακό ελληνισμό.
 
Είναι φανερό, ότι αυτή η επιλογή είναι η λάθος επιλογή.
 
Κρ.Π.: Ναι, αυτοί βέβαια επιμένουν –παρόλες τις αντενδείξεις και τις αποδείξεις- ότι δεν έχουν καμία σχέση με τον ναζισμό…
 
Κ.Χρ.: Αρκεί να δει κανείς τους λόγους του Χίτλερ, και να τους συγκρίνει με το ύφος και την εκφορά του λόγου του Νίκου Μιχαλολιάκου κατά τη διαδικασία άρσης της ασυλίας του, για να καταλάβει.
 
Κρ.Π.: Και πώς μπορεί κάποιος να βοηθήσει ώστε οι ψηφοφόροι που δεν εκφράζονται από τη φασιστική ιδεολογία αλλά ψηφίζουν Χ.Α. να καταλάβουν ότι η Δικαιοσύνη και η Δημοκρατία, δεν μπορεί να επανέλθει με φασιστικές πρακτικές, δηλαδή με την… ομοιοπαθητική; Διότι απέναντι στις φασιστικές πρακτικές του κράτους, κάποιοι αντιδρούν περισσότερο φασιστικά… 
 
Κ.Χρ.: Ακριβώς έτσι είναι. Αλλά άμεση απάντηση δεν υπάρχει δυστυχώς.

Σίγουρα όμως δεν είναι λύση να υποταχθείς στην μνημονιακή συγκυβέρνηση, ούτε να πας στους ναζιστές –εγκληματίες. 
 
Κρ.Π.: Δεν θα πρέπει ο ΣΥΡΙΖΑ να μιλήσει με πιο απλά λόγια για το τι έχει σκοπό έχει σε σχέση με την Δικαιοσύνη και τη Δημοκρατία, όπως και με τους πολιτικούς που έχουν ευθύνες;
 
Κ.Χρ.: Συμφωνώ. Πρέπει να κατακτήσουμε ανώτερα επίπεδα συλλογικής έκφρασης και λειτουργίας.
 
Γιατί το θέμα είναι ότι δίνουμε απαντήσεις, μεν, αλλά που δεν εντάσσονται σε έναν κοινό παρανομαστή και αυτό μειώνει και την δική μας αξιοπιστία.
 
Προφανώς πρέπει να υπάρχει καταστολή του εγκλήματος, μέσα στα πλαίσια και τις διαδικασίες που προβλέπει το ποινικό δίκαιο, με σεβασμό των δικαιωμάτων του ανθρώπου και με διαδικασίες δικαστικές οι οποίες θα είναι λειτουργικές και έγκαιρες από άποψη χρόνου.
 
Το γιατί δεν υπάρχει αυτό στη χώρα μας, σχετίζεται με τη γενικότερη δυσλειτουργία του κράτους, η οποία προϋπήρχε σε έναν βαθμό των μνημονίων και επιτάθηκε με τα μνημόνια, δεδομένου ότι έλειψαν πλέον και τα υλικά μέσα, πέραν της κακής οργάνωσης.
 
Αλλά –και μια και ξεκινήσαμε με την αυτοδικία- στα κοινωνικά προβλήματα, δεν μπορούν να υπάρχουν παρά κοινωνικές, δηλαδή συλλογικές απαντήσεις. Οι ατομικές απαντήσεις, είτε πρόκειται για άσκηση ατομικής βίας σε επίπεδο αυτοδικίας, είτε για οτιδήποτε άλλο, δεν μπορούν να είναι αποτελεσματικές, ούτε είναι ο σωστός δρόμος.
 
Κρ.Π.: Είναι ο νόμος της ζούγκλας… Παρεμπιπτόντως, δεν θα έπρεπε να έχει γίνει μία καθολική και διαρκή καθιστική διαμαρτυρία των πάντων, ανάλογη με αυτή που κάνουν οι καθαρίστριες, για την απονομιμοποίηση αυτής της κυβέρνησης;
 
Κ.Χρ.: Συμφωνώ, αλλά αυτό δεν μπορεί να το επιβάλει κάποιο κόμμα. Αυτό θα το κάνει η κοινωνία μόνη της. Το 2011 πχ. τους Αγανακτισμένους δεν τους έβγαλε κανένα κόμμα, βγήκαν μόνοι τους.
 
Κρ.Π.: Ναι, αλλά δεν αξιοποιήθηκε κι όλος αυτός ο κόσμος, όπως έγινε με τους Podemos στην Ισπανία. Δεν κατάφεραν να οργανωθούν σε ένα κίνημα με συνέχεια.
 
Κ.Χρ.: Όταν η κοινωνία είναι ώριμη, θα διαμαρτυρηθεί με τον πιο έντονο τρόπο. Και πιστεύω ότι κάποια στιγμή θα συμβεί.
 
Ο ΣΥΡΙΖΑ στηρίζει τα μαζικά κινήματα και γενικότερα κάθε λαϊκή εκδήλωση η οποία, μέσα σε ειρηνικά  πλαίσια, εκφράζει την κοινωνική αντίθεση προς τις ασκούμενες πολιτικές εξαθλίωσης.
 
Η κοινωνία ολόκληρη πρέπει να αποφασίσει να κινηθεί. Και όταν το αποφασίσει θα το κάνει κιόλας χωρίς την ανάγκη υποκινητών.-

Η καταστρατήγηση του συντάγματος στην εποχή των μνημονίων, Κώστας Χ. Χρυσόγονος, Εκδοτικός Οίκος Α. Α. Λιβάνη, 2013

“Το καθεστώς της χρεοκρατίας δεν είναι μακροπρόθεσμα βιώσιμο. Το ερώτημα είναι αν μετά την κατάρρευσή του θα ακολουθήσει ένας βαθύς και ουσιαστικός εκδημοκρατισμός της ελληνικής πολιτείας ή αντίθετα η οπισθοδρόμηση προς ακόμη πιο απροσχημάτιστες μορφές αυταρχισμού.” Κ.Χ.

—
Δείτε επίσης:

Κώστας Χρυσόγονος: Υπάρχει συστηματική καταστρατήγηση του Συντάγματος