Πέντε κρούσματα θανάτου εντός σωφρονιστικών καταστημάτων έχουν δει το φως της δημοσιότητας τους τελευταίους δύο μήνες. Τρεις από τους κρατούμενους έχασαν τη ζωή τους στο σωφρονιστικό κατάστημα των Γρεβενών και μάλιστα σε διάστημα μόλις δεκαπέντε ημερών.

«Στις ελληνικές φυλακές δεν υπάρχει σωφρονισμός όπως δεν υπάρχει και οποιαδήποτε έννοια για την ανθρώπινη ζωή. Οι κρατούμενοι δεν φοράνε πια στολές με ρίγες και νούμερα στην πλάτη αλλά αντιμετωπίζονται πάντα με τον ίδιο τρόπο. Σαν αριθμοί. Όχι ως ανθρώπινες οντότητες. Αυτό είναι το μεγάλο πρόβλημα του σημερινού σωφρονιστικού συστήματος. Γι’ αυτό υπάρχουν νεκροί και γι’ αυτό δεν γίνεται ντόρος για τους θανάτους» δηλώνει στο tvxs o Πάνος Λάμπρου, μέλος της Πρωτοβουλίας για τα Δικαιώματα των Κρατουμένων.

Ιούνιος 2010

Τρεις κρατούμενοι των Φυλακών Γρεβενών χάνουν τη ζωή τους σε διάστημα 15 ημερών. Πρόκειται για έναν 26χρονο, ο θάνατος του οποίου προήλθε από χρήση ναρκωτικών, έναν 51χρονο, ο θάνατος του οποίου αποδόθηκε σε παθολογικά αίτια, κι έναν 34χρονο που πέθανε από ανακοπή καρδιάς μετά από μαζική πνευμονική εμβολή.

Ads

Σύμφωνα με τη διοίκηση της φυλακής, ο θάνατος του 26χρονου προήλθε από χρήση ηρωίνης την οποία κατάφερε να εισάγει λαθραία, με τη μέθοδο της κατάποσης, στις φυλακές κατά την επιστροφή του από τα Τρίκαλα, όπου είχε προσαχθεί για να δικαστεί. Ωστόσο, ερωτήματα εγείρει ο τρόπος με τον οποίο προμηθεύτηκε τα ναρκωτικά ο κρατούμενος, με δεδομένο ότι βρισκόταν συνεχώς υπό την επιτήρηση των αστυνομικών. Εξ ου και το Τμήμα Ασφαλείας καθώς και η επόπτρια Εισαγγελία των Φυλακών Γρεβενών διενεργούν σχετική έρευνα.

«Ο πληθυσμός της φυλακής είναι ενεργός. Ηλικιακά είναι πολύ νέος και δεν δικαιολογείται τόσο μεγάλος αριθμός θανάτων. Οι θάνατοι είναι συνήθως αιφνίδιοι κι αυτό είναι ένα πολύ σοβαρό ερωτηματικό» τονίζει ο κ. Λάμπρου.

Παρότι πάντως το πρόβλημα είναι χρόνιο τα πρόσφατα γεγονότα δείχνουν ότι δεν αντιμετωπίζεται.

Ιούλιος 2010

Σαρανταοκτάχρονος κρατούμενος των Δικαστικών Φυλακών Διαβατών της Θεσσαλονίκης χάνει τη ζωή του. Σύμφωνα με την ιατροδικαστή της υπόθεσης, ο θάνατός του προήλθε από παθολογικά αίτια και οφείλεται σε χρήση ναρκωτικών ουσιών. Ο 48χρονος εξέτιε ποινή για υπόθεση ναρκωτικών.

Το ίδιο δείχνουν και τα στατιστικά. Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία του υπουργείου Δικαιοσύνης αποδεικνύεται ότι το ζήτημα των θανάτων εντός των σωφρονιστικών καταστημάτων δεν έχει λυθεί. Αντίθετα δείχνει μάλλον να οξύνεται με το πέρας των χρόνων.

Τα στοιχεία που παραθέτει το υπουργείο Δικαιοσύνης για τους θανάτους ανά έτος από το 2000 έχουν ως εξής:
2000: 54 θάνατοι, 2001: 27 θάνατοι, 2002: 31 θάνατοι, 2003: 29 θάνατοι, 2004: 34 θάνατοι, 2005: 47 θάνατοι, 2006: 54 θάνατοι.

Ιούλιος 2010

Τριαντάχρονος από την Αμαλιάδα, καταδικασμένος για παραβάσεις του νόμου περί ναρκωτικών βρέθηκε νεκρός στο κελί του στις φυλακές Αγίου Στεφάνου Πάτρας. Εκτιμήθηκε ότι ο θάνατός του οφείλεται σε παθολογικά αίτια καθώς η υγεία του ήταν επιβαρημένη λόγω της χρήσης ναρκωτικών.

Τα τρία τελευταία οι νεκροί στις φυλακές έφτασαν τους 162. Tο 2007 οι θάνατοι ήταν 52, ενώ το 2008 και το 2009, ο τραγικός απολογισμός ήταν 55 νεκροί. Aπό τους 55 θανάτους που σημειώθηκαν το 2008, οι 29 έγιναν μέσα στις φυλακές, οι 15 σε νοσοκομεία φυλακών, οι 7 οφείλονται σε αυτοκτονίες, ενώ 4 συνέβησαν ενώ οι κρατούμενοι βρίσκονταν σε άδεια και οφείλονται σε διάφορες αιτίες.

Το 2009, οι 28 θάνατοι συνέβησαν εντός σωφρονιστικών καταστημάτων, 18 μέσα σε νοσοκομεία φυλακών, 5 κατά τη διάρκεια αδειών και 4 οφείλονται σε αυτοκτονίες. Αξέχαστη παραμένει η υπόθεση της 40χρονης Κατερίνας Γκουλιώνη η οποία έχασε τη ζωή της κάτω από ύποπτες συνθήκες κατά τη μεταγωγή της από τις φυλακές της Θήβας στην Κρήτη και η υπόθεσή της μπήκε στο αρχείο αφού η ιατροδικαστική έκθεση απέδωσε το θάνατό της σε χρήση ηρωίνης.

Απάνθρωπες οι συνθήκες κράτησης στα «σωφρονιστικά» καταστήματα

«Άθλιες» και «απάνθρωπες» χαρακτηρίζονται οι συνθήκες κράτησης στα σωφρονιστικά καταστήματα της χώρας πολλές φορές μάλιστα και από επίσημα χείλη. Σύμφωνα με την τελευταία έκθεση του Συνηγόρου του Πολίτη για το 2009, η ανάγκη να αναλάβει η πολιτεία δράση προκειμένου να βελτιωθούν οι συνθήκες κράτησης στις φυλακές καθίσταται πιο επιτακτική από ποτέ.

Το πιο ενδεικτικό παράδειγμα που σημειώνεται στην έκθεση είναι αυτό των φυλακών Ιωαννίνων, όπου διαπιστώθηκε ότι οι συνθήκες «επαρκούν» ώστε να χαρακτηριστεί η κατάσταση την οποία βιώνουν οι κρατούμενοι ως «απάνθρωπη και εξευτελιστική μεταχείριση» σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Σύμβαση για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου.

Σαν κύρια αιτία της επιδείνωσης των συνθηκών κράτησης προβάλλεται η όξυνση του προβλήματος του υπερπληθυσμού των φυλακών, για τη λύση του οποίου η παρούσα κυβέρνηση έχει δεσμευτεί με προώθηση διατάξεων αποσυμφόρησης των φυλακών. Επιπλέον η ποιότητα των υποδομών κρίνεται ανεπαρκής, η αναλογία σωφρονιστικών υπαλλήλων και κρατουμένων μη ικανοποιητική, ενώ η χρηματοδότηση δεν επαρκεί επίσης, με το ποσό που δικαιολογείται για την ημερήσια σίτιση του κρατουμένου να είναι εξαιρετικά χαμηλό και τα χρήματα να μην επαρκούν για την αγορά βασικών ειδών υγιεινής.

Άθλιες συνθήκες κράτησης διαπιστώνει και η Εθνική Επιτροπή για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου. Σύμφωνα με την έκθεση, τα περισσότερα καταστήματα κράτησης έχουν μικρή ή και καθόλου πρόσβαση σε φυσικό φως, ανεπαρκή εξαερισμό, ελλιπή καθαριότητα ειδικά στους χώρους υγιεινής, έλλειψη ειδών υγιεινής, κρεβατιών και κουβερτών, ενώ είτε δεν έχουν προαύλιο χώρο είτε δεν επιτρέπουν τη χρήση του.

Οι κρατούμενοι για τις συνθήκες κράτησης

Σε έρευνα των εγκληματολόγων Ν.Κουλούρη, Β.Τσιλώνη, Δ.Παπαχρήστου και Σ.Γιοβάνογλου, η οποία έλαβε χώρα το 2009 σε πέντε σωφρονιστικά καταστήματα της χώρας (δικαστικές φυλακές Κορυδαλλού και Διαβατών, αγροτικές φυλακές Κασσάνδρας, ειδικό κατάστημα κράτησης νέων Βόλου και ψυχιατρείο κρατουμένων Κορυδαλλού) 123 κρατούμενοι κλήθηκαν να αξιολογήσουν τις συνθήκες υπό τις οποίες διαμένουν στα καταστήματα σε μία κλίμακα από το 1 έως το 60.

Σύμφωνα με τις απαντήσεις των κρατουμένων, η μέση αξιολόγηση των συνθηκών διαβίωσης έφτασε στο 26,7%. Οι χειρότερες συνθήκες επικρατούν στον Κορυδαλλό – βαθμολογήθηκε με 19,6 – ενώ οι καλύτερες στο ψυχιατρείο των ίδιων φυλακών (34,9). Κανένα από τα καταστήματα πάντως δεν ξεπέρασε τη βάση της βαθμολογίας. (Δείτε το gallery με τους σχετικούς πίνακες).

«Πώς άραγε θα μπορούσε να χαρακτηρίσει κανείς τις συνθήκες κράτησης στα ελληνικά σωφρονιστικά ιδρύματα, τα οποία συχνά δεν διαθέτουν ούτε μία στοιχειώδη ή έστω κατ’ όνομα βιβλιοθήκη, όπως λόγου χάριν η φυλακή Διαβατών στη Θεσσαλονίκη;» αναρωτιέται μιλώντας στο tvxs, ο εγκληματολόγος και μέλος της ερευνητικής ομάδας, Βίκτωρ Τσιλώνης. Όπως τονίζει, οι κρατούμενοι των φυλακών Κορυδαλλού περιγράφουν τις συνθήκες διαβίωσης με τα μελανότερα χρώματα, ενώ οι κρατούμενοι της φυλακής Διαβατών διατυπώνουν τα περισσότερα παράπονα κυρίως όσον αφορά την κατάσταση των κελιών, των θαλάμων απομόνωσης και των εξαερισμό των καταστημάτων.

Αναφορικά με την πειθαρχική μεταχείριση για την οποία συχνά γίνεται λόγος, το 39,2% του συνόλου των κρατουμένων θεωρούν ότι δεν απονέμεται ορθά, το 27,6% την κρίνουν θετικά, ενώ το 30,89% αρνήθηκαν να απαντήσουν σε αυτή την ερώτηση. Παράλληλα το 65,85% θεωρεί πως χορηγούνται δύσκολα οι τακτικές άδειες στους κρατούμενους και το 64,2% βλέπει αρνητικά την εργασία στις φυλακές, θεωρώντας την ως κάτι «βαρετό», «αναγκαίο» ή κάτι που «απλώς εξυπηρετεί την ίδια τη φυλακή».

Για δικαιώματα που «πολύ συχνά παραμένουν στα χαρτιά» κάνει λόγο, μιλώντας στο tvxs, ο διευθυντής του ΚΕΘΕΑ, δρ. Χαράλαμπος Πουλόπουλος. «Οι ‘λόγοι ασφάλειας’ αποτελούν τη συνηθέστερη τροχοπέδη στην εφαρμογή των δικαιωμάτων των κρατουμένων και στις προσπάθειες μεταρρυθμίσεων στο πλαίσιο του σωφρονιστικού συστήματος. Πολλά δικαιώματα και προβλέψεις, όπως ο θεσμός των αδειών, το άνοιγμα των φυλακών στην κοινωνία και τους φορείς, η λειτουργία προγραμμάτων μέσα στη φυλακή από εξωτερικούς φορείς, η δυνατότητα πρόσβασης στο Διαδίκτυο, οι εκπαιδευτικές άδειες, ο ελεύθερος χρόνος και η ψυχαγωγία πολύ συχνά παραμένουν στα χαρτιά».

«Παρομοίως, η προβλεπόμενη μετασωφρονιστική φροντίδα και η υποχρέωση της πολιτείας για την ομαλή προσαρμογή των αποφυλακισμένων στο κοινωνικό, επαγγελματικό και οικογενειακό περιβάλλον αποτελεί μάλλον ευχολόγιο» τονίζει. (Ο δρ. Πουλόπουλος μιλάει στο tvxs για τα προγράμματα συμβουλευτικής και θεραπείας στις φυλακές στο αφιέρωμα Το ‘ανέκδοτο’ του σωφρονισμού στην Ελλάδα – Μέρος Β που ακολουθεί αύριο)