Το παρελθόν συναντά το παρόν και προοικονομεί το μέλλον, δίνοντας το μήνυμα ότι κανένας αγώνας δεν πάει χαμένος, αν είναι δίκαιος και στοχευμένος. Με την προτροπή να δώσουμε τις δικές μας μικρές ή μεγάλες μάχες στο δίλημμα υποταγή ή έξοδος, το θεατρικό σχήμα Anima δίνει μια απάντηση… ηρωϊκή με την παράσταση «Έξοδος». Πρωταγωνίστριες – εκτός των ηθοποιών -δύο πρώην εξόριστες και αγωνίστριες της Αριστεράς, η 89χρονη Ζωή Πετροπούλου και η 98χρονη Κατίνα Σηφακάκη, που ανεβαίνουν στη σκηνή και κλέβουν την παράσταση. Η σκηνοθέτιδα του έργου Ρουμπίνη Μοσχοχωρίτη μιλάει στο tvxs.gr.

Στην «Έξοδο» δεν είναι μόνο το παρελθόν που συναντάει το παρόν, αλλά και το θέατρο συναντά την πραγματική ζωή. Η Μπουμπουλίνα συναντά τη Λέλα Καραγιάννη, η Μόσχω Τζαβέλλα την Ηλέκτρα Αποστόλου, οι Σουλιώτισσες τις Ηπειρώτισσες και οι πέντε ταλαντούχες ηθοποιοί της παράστασης δύο σημαντικές αγωνίστριες της ελληνικής Αριστεράς αλλά και της ζωής, τις κυρίες Ζωή Πετροπούλου και Κατίνα Σηφακάκη.

Η πραγματική ιστορία τους ξεκινάει από τον πόλεμο, όταν μικρά κορίτσια και οι δύο η πρώτη κάνει αγώνα ως ΕΠΟΝιτισσα στην Ηλιούπολη και η δεύτερη παίρνει το άλογο και το όπλο της και ανεβαίνει στον Ψηλορείτη ως αντάρτισσα. Δίνουν σκληρές μάχες με τον κατακτητή που δεν σταματούν με την αποχώρηση του. Ο εμφύλιος της βρίσκει στην παρανομία και τους δίνει το εισητήριο για μία μαρτυρική «κρουαζιέρα» στη Χίο, το Τρίκερι και τη Μακρόνησο – τα νησιά της εξορίας. Η απάντηση στο δίλημμα να υπογράψουν κερδίζοντας την έξοδο από το μαρτύριο ή να υπερασπιστούν τα πιστεύω τους προτάσσοντας το συλλογικό έναντι του ατομικού, είναι αυτονόητη για εκείνες. Βασανίζονται χειρότερα κι από τους άντρες αλλά δεν υποτάσσονται. Ακόμα και σήμερα αν και 89 και 98 χρονών αντίστοιχα η κυρία Ζωή και η κυρία Κατίνα δίνουν τους αγώνες τους. Γνώριμη φυσιογνωμία στους αγώνες στο δρόμο η Κατίνα Σηφακάκη είναι χαρακτηριστικό ότι έχει λάβει μέρος στις μεγαλύτερες διαδηλώσεις του κόσμου. Από το Σιάτλ μέχρι τη Γένοβα…

Έχοντας περάσει όλα αυτά η κυριά Ζωή και η κυρία Κατίνα, ανεβαίνουν στην σκηνή και μιλούν για όσα έζησαν, συνθέντοντας ένα θεατρικό ντοκιμαντέρ όπου η δραματουργία μπλέκεται εντέχνως με την πραγματική μαρτυρία.

«Δουλεύοντας το κείμενο της παράστασης θέλαμε με κάποιο τρόπο να το φέρουμε στο τώρα, προβάλλοντας τις σημερινές διεκδικήσεις. Έτσι ψάχνοντας,  βρήκαμε μια φωτογραφία της κυρίας Κατίνας Σηφακάκη από τις διαδηλώσεις στη Γένοβα, όπου και ήταν βασική ομιλήτρια. Στη συνέχεια ανακαλύψαμε και μια μαρτυρία από τη ζωή της και σκέφτηκαμε ότι θα είχε ενδιαφέρον η παρουσία της στο έργο μας. Την καλέσαμε λοιπόν να συμμετάσχει στην παράσταση και εκείνη δέχτηκε», λέει η Ρουμπίνη. «Έτσι ξεκινήσαμε πρόβες, ανακαλύπτοντας στην πορεία ότι η ζωντανή παρουσία της, επαλήθευε ολόκληρη την ιδέα της παράστασης. Ότι δηλαδή πρόκειται για μια εθνική γιορτή, την οποία στήνουν κάποιοι, και ενίοτε αποσυντονίζεται, ενίοτε πάει καλά και για το τέλος μένει η έκπληξη της μαρτυρίας, που ακούγεται από το πραγματικό πρόσωπο».

Η γνωριμία με την Κατίνα Σηφακάκη στάθηκε η αφορμή για την γνωριμία της ομάδας με την επιστήθια φίλη και συναγωνίστρια της -πρόεδρο του συλλόγου Εξόριστων Γυναικών- Ζωή Πετροπούλου. Η Ρουμπίνη τηλεφώνησε δειλά-δειλά για να προτείνει στην κυρία Ζωή να συνεργαστούν και εξεπλάγην όταν η ευγενική κυριά με τη βαρυσήμαντη ιστορία στην άλλη άκρη του ακουστικού της είπε «πότε ξεκινάμε πρόβες χρυσό μου;». Από τότε η Ζωή Πετροπούλου ρίχνει, με την αφήγηση της περιπέτειας της εξορίας της, την αυλαία της «Εξόδου» με την Κατίνα Σηφακάκη να παρεμβαίνει όποτε το επιτρέπει η υγεία της… απροειδοποίητα και άναρχα!

«Η συνεργασία μας είναι εξαιρετική. Το όλο εγχείρημα λοιπόν απέκτησε έτσι μια διάσταση θεάτρου-ντοκουμέντου, δίνοντας στην τέχνη έναν ρόλο πιο κοντινό στην κοινωνία. Όπως ακριβώς πρέπει να είναι και ο ρόλος του θεάτρου διαχρονικά σε περιόδους κρίσης, και όχι μόνο».

Ερωτήσεις και απαντήσεις στα διλήμματα

Η ομάδα Anima, μετά την περσινή επιτυχία της παράστασης ‘Ιούλιος Καίσαρας: Scripta Femina’  συνεχίζει την θεατρική έρευνά της, πάνω στην ανάδειξη της γυναικείας οπτικής και στην άρθρωση ενός ισότιμου γυναικείου λόγου μέσα από τη νέα της παράσταση.

«Το κίνητρό μου δεν είναι καθόλου φεμινιστικό. Στόχος μου είναι να προβάλλω την ύπαρξη στοιχείων όπως η ανδρεία, ο ηρωισμός και την αξία του συλλογικού ήθους, μέσα από την όχι τόσο γνωστή συμβολή της γυναίκας σε εμπόλεμες περιόδους», εξηγεί η Ρουμπίνη Μοσχοχωρίτη. «Η αλήθεια είναι ότι η ιστορία έχει αποσιωπήσει τη συμβολή της γυναίκας στους μεγάλους πολέμους ειδικά το 1821, που η θέση της ήταν αρκετά υποδεέστερη από αυτή του άντρα. Σκεφτείτε ότι για να βρω στοιχεία για την παράσταση ανέτρεξα σε σημειώσεις και κείμενα Φιλελλήνων», θα πει. «Οι Έλληνες ιστορικοί δεν την είχαν συμπεριλάβει, μιας και η αντρεία για την εποχή ήταν γένους αρσενικού», θα συμπληρώσει.

Το κείμενο της παράστασης συντίθεται από αφηγηματικά κείμενα-μονολόγους αλλά και αληθινές μαρτυρίες γυναικών που έδρασαν την περίοδο από την επανάσταση του 1821, μέχρι τον πόλεμο του 1940, τον εμφύλιο αλλά και μέχρι σήμερα. Οι ομοιότητες παρελθόντος – παρόντος πολλές αλλά οι διαφορές σημαντικές.

«Εκείνες οι γυναίκες, στις οποίες αναφέρεται η παράσταση, ήταν γυναίκες που βρέθηκαν σε πολύ επικίνδυνες συνθήκες να κινδυνεύει η ζωή τους και η ζωή των παιδιών τους και πήραν αποφάσεις ηρωικές. Επίσης ήταν γυναίκες που λειτουργούσαν ομαδικά, με έντονο συλλογικό ήθος και με ανεπτυγμένη την έννοια του μοιράσματος. Ήταν και οι κοινωνίες τέτοιες», λέει η Ρουμπίνη Μοσχοχωρίτη. «Οι δικές μας κοινωνίες για πολλά τελευταία χρόνια προέκριναν άλλου τύπου πρότυπα, πιο ιδιωτικά. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο οι συλλογικότητες υπολειτουργούσαν», παρατηρεί. «Σήμερα οι καιροί επαναφέρουν τα ίδια αιτήματα και οι άνθρωποι, γυναίκες και άντρες, πρέπει να λειτουργήσουν ομαδικά για να κυνηγήσουν την επιβίωση αρχικά και τα αιτήματά τους για καλύτερες συνθήκες ζωής, στη συνέχεια. Η παράσταση αυτό διαπραγματεύεται και αυτό το αίτημα φέρνει», θα τονίσει.

Η παράσταση διαπραγματεύεται το ερώτημα: Εγώ θα έβαζα σε κίνδυνο την ζωή μου για κάτι μεγαλύτερο και ανώτερο από το ατομικό; Ένα ερώτημα άκρως επίκαιρο και κρίσιμο για την ανθρώπινη κατάσταση, ειδικά σε περιόδους κρίσης, όπως αυτή που διανύουμε.

«Οι σύγχρονες κοινωνίες βασίζονταν ιδιαίτερα πάνω στην έννοια του ατομικού, της ατομικής διάκρισης, της ατομικής καλοπέρασης, γιατί αυτό βόλευε τα καπιταλιστικά ιδανικά του εποχής. Το πιο σημαντικό του καθενός μας ήταν το σπιτάκι του, το παιδάκι του, η οικογενειούλα  του, η δουλίτσα του», σημειώνει η σκηνοθέτιδα της ομάδας Anima. «Τώρα πια αυτό δεν μπορεί να περάσει. Έχουμε ανάγκη το μαζί, γιατί όταν πιάσει φωτιά το σπίτι του διπλανού σου, θα πιάσει και το δικό σου», θα υπογραμμίσει.

Μία παράσταση που καλύπτει όλο το φάσμα της σύγχρονης ελληνικής ιστορίας, δε θα μπορούσε να μην πραγματεύεται την έννοια της «πατρίδας». Πρόκειται για την έννοια που βρέθηκε στο επίκεντρο όλων των μεγαλύτερων περιπετειών που πέρασε τα τελευταία 200 χρόνια η Ελλάδα, έχοντας άλλες φορές χροιά ενωτική κι άλλες λειτουργώντας ως το κατεξοχήν διχαστικό εργαλείο.

«Το θέμα του έθνους και της πατρίδας είναι έννοιες που χρήζουν πολλών αναλύσεων και συζητήσεων. Στην δική μας περίπτωση το θέμα της πατρίδας επανέρχεται ως ερώτημα διατρέχοντας ολόκληρη την παράσταση με στόχο να ζητήσει από τον σύγχρονο θεατή την απάντηση για το τι είναι σήμερα η πατρίδα», εξηγεί η Ρουμπίνη Μοσχοχωρίτη.

Ο θεατής καλείται να δώσει απάντηση επίσης στο μεγάλο δίλημμα που συντρέχει όχι μόνο τον ρου της ιστορίας αλλά και την καθημερινότητα των μικρών και μεγάλων αποφάσεων της προσωπικής ιστορίας του καθενός από εμάς. Έξοδος ή υποταγή, λοιπόν;

«Οι Έλληνες είμαστε ένας λαός που δύσκολα υποκύπτει, σαν να έχουμε χρέος να διαφυλάττουμε το αγαθό της ελευθερίας. Και κατ’ αυτήν την έννοια, η έξοδος είναι η δική μας ελληνική εκδοχή στα μεγάλα διλλήματα της ζωής», θα πει η Ρουμπίνη. «Η μόνη ίσως αυτοκριτική που θα μπορούσα να κάνω ως Ελληνίδα είναι ότι για κάποια χρόνια πριν, είχαμε χρησιμοποιήσει την αντίδραση ως ένα παιχνίδι εξουσίας διαφόρων συμφερόντων, με αποτέλεσμα να χαθεί η ουσιαστική έννοια της διεκδίκησης και να φτάσουμε κάποια στιγμή να επαληθεύουμε το ανέκδοτο με το λύκο και τα πρόβατα. Ωστόσο πιστεύω ότι αυτό πια αρχίζει να αλλάζει με ουσία», σημειώνει ταλαντούχα σκηνοθέτιδα της «Εξόδου».

Η ιδέα της σκηνοθεσίας; Με αφετηρία το περιβάλλον μιας πειραγμένης εθνικής εορτής, κάτι μεταξύ 25η Μαρτίου και 28η Οκτωβρίου, την οποία οι ηθοποιοί προετοιμάζουν, χρησιμοποιώντας υλικά από εθνικούς εορτασμούς, όπως ποιήματα, εικόνες, τραγούδια, απαγγελίες, στεφάνια, παρελάσεις και άλλα, αποδομείται και επαναδομείται το εθνικό.  Στόχος της παράστασης είναι να ξαναδιαβάσουμε με καινούριο τρόπο την πορεία από το 1821 στο 1940, ώστε τα κείμενα των περιόδων αυτών να αποκτήσουν σάρκα και οστά και να φέρουν πραγματικά, σημερινά, επίκαιρα ερωτήματα. Η «Έξοδος» ανταποκρίνεται στην ανάγκη της μη λήθης, όχι με τρόπο πατριδολατρικό κι εθνοκεντρικό, αλλά με στόχο την ανάδειξη της ιστορικής μνήμης ως προειδοποίηση και πυξίδα για το μέλλον.

«Από αυτή την ανάγκη προέκυψε και η παράσταση, στην προσπάθειά μου να ανακαλύψω την αλήθεια και να ξεμπερδευτώ από χιλιάδες ψευδείς πληροφορίες, φήμες και στοχευμένες παραποιήσεις της ιστορίας». «Δεν ξέρω για τους μεγαλύτερους σε ηλικία ανθρώπους αλλά η δική μου γενιά, που δεν έχει ζήσει μεγάλα ιστορικά γεγονότα, τώρα τα ζει, έχει ανάγκη να κατανοήσει το παρελθόν της για να μπορέσει να διαμορφώσει το μέλλον της», λέει η Ρουμπίνη.

Πληροφορίες για την παράσταση

[jwplayer | file=https://www.youtube.com/watch?v=kyqRJ3h8zMk#t=11]

Συντελεστές

Σκηνοθεσία: Ρουμπίνη Μοσχοχωρίτη
Κείμενο: Ομάδα Anima
Δραματουργική Επεξεργασία: Κυριακή Σπανού
Σκηνογραφία- Κοστούμια: Μάρθα Φωκά
Επιμέλεια-Κίνησης: Κάλλια Θεοδοσιάδη
Πρωτότυπη Μουσική: Κώστας Νικολόπουλος
Φωτισμοί: Παναγιώτης Λαμπής
 
Ηθοποιοί: Νικολίνα Καραθύμιου
                  Κατερίνα Μπιλάλη
                  Λυγερή Ταμπακοπούλου
                  Γιώτα Τσιότσκα
                  Άντρη Χατζηχριστοδούλου
 
Και οι ΖΩΗ ΠΕΤΡΟΠΟΥΛΟΥ και ΚΑΤΙΝΑ ΣΗΦΑΚΑΚΗ
 
Παραγωγή: Ομάδα ANIMA
Υπεύθυνη Δημοσίων Σχέσεων: Δέσποινα Ερρίκου             
 
ΚΑΘΕ ΔΕΥΤΕΡΑ & TΡΙΤΗ 9μμ
Studiο Μαυρομιχάλη Μαυρομιχάλη 134, Εξάρχεια, τηλ: 210-6453.330

Εισιτήρια: 12 ευρώ κανονικό, 8 ευρώ φοιτητικό, 6 ευρώ για σχολεία και ομαδικά άνω των 20 ατόμων, 5 ευρώ άνεργοι, άνω των 65 ετών, ΑΜΕΑ.
Διάρκεια παράστασης: 80 λεπτά (χωρίς διάλειμμα)

Η Ομάδα ΑΝΙΜΑ στο youtube : https://www.youtube.com/user/ANIMATHEATRE
Η Ομάδα ΑΝΙΜΑ στο facebook : https://www.facebook.com/anima.theatre
 

Το σχήμα της «Anima», ακολουθεί τη γενικότερη τάση που η κρίση έχει ανθίσει, αυτή των συλλογικών σχημάτων.

«Η ομάδα δραστηριοποιείται τα τελευταία 4 χρόνια στο χώρο του θεάτρου και πειραματίζεται κυρίως σε σύγχρονες θεατρικές φόρμες αφήγησης. Η κεντρική ιδέα πάνω στην οποία δουλεύουμε είναι μια μεταμπρεχτική προσέγγιση των κειμένων. Μέσα από την ουσιαστική χρήση της μουσικής ως παρτενέρ των ηθοποιών, την κίνηση και την σωματοποιημένη έκφραση των ρόλων, προσεγγίζεται η υποκριτική. Έτσι δουλέψαμε και σε αυτήν την παράσταση, μόνο που είχαμε την επιπλέον δυσκολία ότι δεν υπήρχε έτοιμο κείμενο και χρειάστηκε πάρα πολύς χρόνος για να φτιαχτεί η δραματουργία. Σκεφτείτε ότι δουλεύουμε σχεδόν 2 χρόνια για αυτήν την παράσταση», θα πει στπ tvxs.gr η Ρουμπίνη Μοσχοχωρίτη.

«Όσων αφορά στο κομμάτι της παραγωγής, τα πράγματα είναι πολύ δύσκολα όταν η ίδια η ομάδα κάνει την παραγωγή της. Δεν έχουμε χρηματοδότες και προσπαθούμε μόνοι μας να επιβιώσουμε αλλά και ταυτόχρονα να παράξουμε κάτι χρήσιμο για την κοινωνία. Όπως είναι αυτή η παράσταση και η θεματολογία με την οποία ασχοληθήκαμε», θα καταλήξει.