Ο Σταμάτης Κραουνάκης μελοποιεί Λόρκα – η παράσταση «Duende (το πνεύμα της Γης)» ανεβαίνει στο στο θέατρο Τέχνης της οδού Φρυνίχου – και μας μιλάει για την ποίηση, για το άστατο και ασυμβίβαστο, για το ανερμήνευτο πάθος που κινεί την Τέχνη και τη ζωή, όπως χαρακτήριζε ο Λόρκα το duende.
«Αυτή η “μυστήρια δύναμη που όλοι νιώθουμε και που κανένας φιλόσοφος δεν εξήγησε ποτέ”, είναι το ίδιο το πνεύμα της γης. Είναι το ίδιο εκείνο duende που φλόγισε κι έκανε στάχτες την καρδιά του Νίτσε που γύρευε τις εξωτερικές του μορφές στη γέφυρα του Ριάλτο και στη μουσική του Μπιζέ, χωρίς ποτέ ν΄ αντιληφθεί πως το duende που κυνηγούσε είχε πηδήσει από τους μυστηριακούς Έλληνες στους χορευτές του Καντίθ..» (Λόρκα)
Για να βρούμε το ντουέντε δεν υπάρχει τίποτε να μας βοηθήσει. Ούτε χάρτης ούτε «σωστοί τρόποι». Το μόνο που ξέρουμε είναι πως καίει το αίμα σαν κοπανιστό γυαλί, πως εξαντλεί, πως σβήνει τη γλυκιά γεωμετρία που μάθαμε, πως κλωτσάει όλα τα στυλ. Ο ερχομός του προϋποθέτει πάντοτε μια ριζική αλλαγή όλων των μορφών που στηρίζονται σε παλιές βάσεις. Φέρνει μαζί του ένα συναίσθημα φρεσκάδας εντελώς πρωτόγνωρο. Είναι μια δύναμη κι όχι μια λειτουργία, μια πάλη κι όχι μια αφηρημένη έννοια.
Το εμβληματικό κείμενο του Λόρκα ανεβαίνει με τα φτερά μιας μουσικής λειτουργίας από τον Σταμάτη Κραουνάκη, παντρεμένο με δέκα μελοποιημένα ποιήματα του Λόρκα από το libro de poemas. Μια μουσική τελετουργία για την Τέχνη, τον Θεό, τον Έρωτα και τον Θάνατο. Για το κρυμμένο πνεύμα μιας πληγωμένης πατρίδας. Για τη μαγική αυτή δύναμη, το πνεύμα της γης, που μοιράζει τα αγκάθια της φωτιάς του σε όποιον τα γυρέψει…
Το duende αναγνωρίζεται και πως;
«Λέει ο Λόρκα:Υπάρχουν καλλιτέχνες καλλιτεχνικά ρεύματα, που υποκρίνονται ο τι φλέγονται απο duende και δεν έχουν ίχνος. Εκεί χρειάζεται να μην αφήσουμε την αδιαφορία να μας παραπλανήσει,για να ξεσκεπαστεί γρήγορα η απάτη και το ψεύτικο duende να το βάλει στα πόδια. Ζώντας την εποχή που η αδιαφορία κυριαρχεί και δεν μπαίνει εύκολα κανείς στον κόπο να γυρίσει την πλάτη του στο ψευδές,το αντίθετο μάλιστα,είναι χρήσιμο η Τέχνη να ορθώσει,τον οπλισμό του πάθους και να πολεμήσει.»
Πως συναντήθηκες με το έργο του Λόρκα;
«Ήρθε και μου χτύπησε την πόρτα το βιβλίο πάνω στο τραπέζι. Και τα ποιήματα απο χρόνια με τις μουσικές τους έτοιμες να περιμένουν σε κασέτες γραμμένα. Το Θέατρο Τέχνης είναι ένας πυρήνας που με εμπνέει για κάτι τέτοιο. Η ποιήτρια Ολυμπία Καράγιωργα μου το πρωτοχάρισε την ανοιξη του ’80. Το ίδιο κι ο Αντρέας Αγγελάκης , ο έξοχος Πειραιώτης ποιητής, απο το 1976 ,μου εμπιστεύθηκε τις μεταφράσεις του και τότε ήταν που που πρωτομελοποίησα το Χορό του Φεγγαριού στο Σαντιάγο. Και ήταν η αιτία που με εκτίμησε ο Χατζιδάκις,το τραγούδι αυτό.»
Πότε μπήκε στο μυαλό σου η ιδέα της παράστασης;
«Απο πέρσι τον Μάιο μιλώντας ενα βράδυ αργά με την Μαριάννα Κάλμπαρη ψάχνοντας τι θα κάνουμε του χρόνου. Σκεφτόμουν να ηχογραφήσω τα τραγούδια του Λόρκα ,ένιωθα ο τι είναι η ώρα τους. Τελικά ζύμωσα το κείμενο της διάλεξης του Λόρκα με τα ποιήματα .Νιώθω οτι κάτι γεννιέται ολοκαίνουργιο.»
Τι σε δυσκόλεψε περισσότερο;
«Να μάθω το κείμενο. Τα ρήματα της Καράγιωργα ,ποιητικές εκτινάξεις,λυπάσαι να χάσεις μισό νόημα. Αλλάζεις ενα ρήμα και κλωτσάει όλη η φράση. Αλλα βυθίστηκα…το χώνευα σιγά σιγά κι έβρισκα ταυτόχρονα και τον τρόπο. Απλός ,δηκτικός,επικός,χιούμορ κάποιες στιγμές,γέμισε η καρδιά μου ύλη. Απο την άλλη οι συνεργάτες. Διαμάντια .Αφοσίωση και γλύκα. Σμίξαμε πολύ ουσιαστικά.Ζεστάναμε πρωινά κι απογεύματα.»
Πως επέλεξες τα 10 ποιήματα;
«Ενστικτωδώς. Και ταιριάζουν πολύ στα σημεία που έρχονται.»
Ποιο είναι το πιο προσωπικό σου;
«Η Γαζέλα της Απροσδόκητης Αγάπης με το οποίο κλείνει η παράσταση.»
Και ποιος στίχος σε βασανίζει κάθε βράδυ;
«Πάντα Πάντα κήπε της Αγωνίας μου / Άπιαστο πάντα το Κορμί σου.»
Πως είναι να μελοποιείς Λόρκα;
«Κολύμπι σε ανοιχτή θάλασσα. Κανέλες,πορτοκάλια και κρασί.».
Που συναντάει κανείς το duende;
«Δεν υπάρχει χάρτης,δεν υπάρχουν σωστοί τρόποι λέει ο Λόρκα. Το duende κλωτσάει όλα τα στυλ και το αίμα σαν κοπανισμένο γυαλί,εξαντλεί,σβήνει κάθε γεωμετρία. Στην πραγματικότητα την ώρα που ταπεινώνεσαι μπροστά στην τέχνη σου και τα εργαλεία της και διώχνεις τη δηθενιά να το πω με δικά μου λόγια,εκει παίζει ν ανατινάξει κανείς τη βαθειά φωνή του.Το αισθανόμαστε όλοι αυτό όταν συμβαίνει.»
Αν το duende ήταν χρώμα; Μουσική; Ταινία; Βιβλίο; Πόλη; Ώρα;
«Θα ήταν νομίζω κόκκινο βαθύ. Σε όλους τους τόνους ακούγεται μινόρε με ματζόρε πεδίο. Βασικά είναι φλαμένκο. Ο μάγος έρωτας του Σάουρα. Τα Ανεμοδαρμένα ύψη. Η Γρανάδα Τα Χανιά Το σούρουπο.»
Η εποχή του Λόρκα καθόρισε το duende;
«Κάθε εποχή το αναζητάει.»
Τι άστατο και ασυμβίβαστο βλέπεις γύρω σου;
«Τα παιδιά που φιλιώνται στις στάσεις. Τη γριά με το ροζ μαλλί και τις σακούλες. Τα παιδιά μου της Σπείρας τις Δευτέρες στη Σφίγγα. Το μαγαζί Μπατάβια που ψωνίζω κανέλες και φασκόμηλα. Τη Λένα Κιτσοπούλου. Τη Ρούλα Πατεράκη. Το Μάνο Αχαλινωτόπουλο. Το λαχειοπώλη εξω απο τα Public»
Σε γοητεύουν οι άστατοι και ασυμβίβαστοι;
«Μόνον αυτοί.»
Η Ελλάδα σήμερα θα μπορούσες να πεις οτι είναι άστατη και ασυμβίβαστη;
«Στην ουσία είναι.»
Και duende;
«Μα είναι, απλά δεν το αισθάνεται οτι είναι.»
Μόνο το μυστήριο μας κρατάει ζωντανούς, υποστηρίζει ο Λόρκα. Συμφωνείς;
«Μόνο.»
Τι είναι για σένα το μυστήριο;
«Εκείνο που μας οδηγεί στα κρυφά κι ανεκπλήρωτα μέχρι να φανερωθούν μέσα μας. Αφήνω πίσω τα κεκτημένα και βουτάω στο άγνωστο νερό. Ριζική αλλαγή στις μορφές που στηρίζονται σε παλιές βάσεις λέει ο Λόρκα.»
Τι σε κρατάει ζωντανό;
«Η Τέχνη μου και οι φίλοι.»
Το duende ο καθένας το ψάχνει διαφορετικά, εσύ πότε ένιωσες πως το πλησίασες;
«Που να ξέρω. Στη σκηνή. Μια φορά στην Επίδαυρο,σίγουρα. Στους Αχαρνής.»
Έχεις το Λόρκα απέναντι σου, τι θα του έλεγες;
«Αγάπη μου πως πήγες έτσι στο θάνατο;»
Σε τι κατάσταση θέλεις να φύγουν οι θεατές απο την παράσταση;
«Έρωτα.»
Η ποίηση μπορεί να ανθίσει σε μη ποιητικές εποχές;
«Δε ρωτάει τις εποχές η ποίηση για ν ανθίσει. Φθάνει να μην κάνει την έξυπνη. Η εξυπνάδα ειναι εχθρός της ποίησης λέει ο Λόρκα. Οι ποιητές θα ξαναφτιάξουν τον κόσμο. Τεράστιο καταφύγιο. Οσο καιρο δουλεύω πανω σ αυτό δεν μ αγγίζει καμμιά ασχήμια.»
Info
Duende
Θέατρο Τέχνης Καρόλου Κουν (Φρυνίχου 14, Πλάκα, τηλέφωνο ταμείου: 2103222464)
Παραστάσεις κάθε Τρίτη και Τετάρτη στις 21.30 (κατ’ εξαίρεση δεν θα πραγματοποιηθεί την Τρίτη 30/1)
Τιμές Εισιτηρίων: 15€ γενική είσοδος,10€ μειωμένο, 8€ ανεργίας
Ανήλικοι και σπουδαστές Ωδείων και μουσικών σχολών 6€
Μετάφραση κεμένου: Ολυμπία Καράγιωργα
Μετάφραση ποιημάτων: Ανδρέας Αγγελάκης
Σύνθεση τραγουδιών – διδασκαλία παράστασης- Ερμηνεία: Σταμάτης Κραουνακης
Βοηθός: Χρήστος Γεροντίδης
Μουσική επεξεργασία: Σταμάτης Κραουνάκης, Βασίλης Ντρουμπογιάννης, Βάιος Πράπας , Γιώργος Ταμιωλάκης
Σκηνογραφική επιμέλεια: Χριστίνα Κάλμπαρη
Σχεδιασμός Φωτισμών: Στέλλα Κάλτσου
Κοστούμια: Θοδωρής Καραγκούνης, L’A Pro atelier
Συνομιλούν και ερμηνεύουν τα τραγούδια:
Χρήστος Γεροντίδης
Κώστας Μπουγιώτης
Και οι μουσικοί:
Πιάνο: Βασίλης Ντρουμπογιάννης
Τσέλλο: Γιώργος Ταμιωλάκης
Στην Ελλάδα τα ΜΜΕ που στηρίζουν τις νεοφιλελεύθερες πολιτικές, χρημαδοτούνται από το ... κράτος. Tο tvxs.gr στηρίζεται στους αναγνώστες του και αποτελεί μια από τις ελάχιστες ανεξάρτητες φωνές στη χώρα. Mε μια συνδρομή, από 2.9 €/μήνα,ενισχύετε την αυτονομία του tvxs.gr και των δημοσιογραφικών του ερευνών. Συγχρόνως αποκτάτε πρόσβαση στα ντοκιμαντέρ και το περιεχόμενο του 24ores.gr.
Δες τα πακέτα συνδρομών >
