«Ο βασικός σκοπός μιας επανάστασης είναι η απελευθέρωση του ανθρώπου κι όχι η ερμηνεία κι η εφαρμογή κάποιας αφηρημένης ιδεολογίας», έλεγε ο μεγάλος θεατρικός συγγραφέας Ζαν Ζενέ. Ο περιορισμός, η κοινωνική ανισότητα, τα στερεότυπα, η καταπίεση αλλά περισσότερο από όλα η έλλειψη ελπίδας γεννούν το μίσος . Και το μίσος γεννά ιδέες, έλεγε ο ίδιος. Όμως… όταν οι ιδέες βασίζονται στο μίσος μπορούν να γίνουν καταστροφικές. Μπορούν να οδηγήσουν ακόμα κι εσένα τον ίδιο στην «Πρόβα Θανάτου» σου…

Βασισμένη στις «Δούλες» του Ζαν Ζενέ η «Πρόβα Θανάτου» είναι η διασκευή της αληθινής ιστορίας των αδερφών Papin, όπου σε ένα προάστιο της Γαλλίας τον Φεβρουάριο του 1933 διέπραξαν ένα από τα μεγαλύτερα εγκλήματα του 20ου αιώνα κι έμειναν για πάντα στην ιστορία ως τα «Ιερά Τέρατα».

Δυο αδελφές, η Σολάνζ και η Κλαίρη, μικρά κορίτσια και τα δυο, δεν θα χαρούν την παιδική τους ευκαιρία στην ανεμελιά και στο παιχνίδι. Δούλες της Κυρίας τους, ζουν σε ένα αρχοντικό της εποχής  με αποστολή ζωής αλλά όχι σκοπό, να έχουν στην εντέλεια το φυσικό και ψυχολογικό περιβάλλον της αφέντρας τους. Εκείνη της «αγαπάει»… Είναι τόσο «καλή» που τους δίνει τα ρούχα της όταν τα βαρεθεί. Και σαν σωστή Κυρία βαριέται εύκολα. Θα της πάει κι εκδρομή… Δεν της είδε ποτέ μέσα στην κουζίνα που πλένουν και μαγειρεύουν από το πρωί ως το βράδυ σαν σωστά δουλικά να γελάνε λέει και αναρωτιέται τι σόι κορίτσια είναι αυτά που δεν γελάνε, ούτε καν παίζουν.

Μα εκείνες παίζουν. Όχι όμως ένα κλασικό παιχνίδι μεταξύ δύο κοριτσιών, όπως θυμόμαστε όλοι από τα παιδικά μας χρόνια. Παίζουν ένα παιχνίδι θεατρικό. Η Κλαίρη γίνεται η Κυρία και η Σολάνζ η Κλαίρη και όταν πια δεν αντέχει, η Σολάνζ φοράει το καπέλο και το  ύφος της Κυρίας και η Κλαίρη γίνεται η Σολάνζ. Οι ρόλοι εναλλάσσονται συνεχώς, φτάνοντας στο σημείο τα δύο πρόσωπα να γίνονται ένα. Ο εφιάλτης, το παρελθόν και το παρόν τους καθορίζεται από μια ακανόνιστη ανάγκη να απεμπλακούν από την υπόσταση τους και την πραγματικότητα. Το θεατρικό τους αυτό παιχνίδι, γίνεται μέρα με την μέρα μία πρόβα θανάτου. Εκείνες πιστεύουν ότι κάνουν την πρόβα θανάτου της Κυρίας τους, αλλά τελικά ποιος θα είναι το θύμα;

Οι δύο αδερφές αναπτύσσουν μεταξύ τους μία ιδιαίτερη σχέση με ακραία συναισθήματα, όπου ο πυρήνας τους είναι ένα ψυχολογικό «παιχνίδι» που θα οδηγήσει εκείνες και τους θεατές στη λύτρωση.

«Πολύ δυνατή στιγμή για μένα είναι όταν η Κλαίρη αποφασίζει -με την…διακριτική βοήθεια από την Σολάνζ- να δολοφονήσει την Κυρία. Είναι η στιγμή που πάνω στον παροξυσμό της, περιγράφει με φρικιαστικές λεπτομέρειες τον τρόπο που θα την δολοφονήσουν και η Σολάνζ δίπλα της την ωθεί σ’ αυτό τραγουδώντας ένα παιδικό τραγούδι. Είναι δυνατή στιγμή γιατί η παιδική αθωότητα και αφέλεια των ηρωίδων, αναμιγνύεται με τα πιο άγρια ένστικτα ενός ανθρώπου. Την δολοφονία ενός άλλου ανθρώπου δηλαδή», θα πει στο tvxs.gr ο σκηνοθέτης της παράστασης Παναγιώτης Μαρίνος.

«Επίσης, οι στιγμές τρυφερότητας που αναπτύσσουν οι δύο αδερφές μεταξύ υποδεικνύουν ξεκάθαρα όλη τη διαστροφή του έργου, γιατί έρχεται σε αντίθεση με όλα τα υπόλοιπα που συμβαίνουν», θα πει η Σολάνζ, κατά κόσμον Μαρία Καμάνη. «Η ‘Πρόβα θανάτου’, βασισμένη στις Δούλες του Ζαν Ζενέ είναι από μόνο του ένα δυνατό έργο, ένα έργο σταθμός στην παγκόσμια ιστορία θεάτρου. Απ’ την αρχή μέχρι το τέλος η κάθε λέξη, η κάθε κίνηση είναι δυνατή. Ίσως η πιο δυνατή στιγμή να ναι η στιγμή που οι δύο αδερφές φτάνουν στην απόλυτη τρέλα, μπερδεύουν τους ρόλους και επιδίδονται στο τελευταίο τους παιχνίδι που σηματοδοτεί τον θάνατο. Μόνο μέσα σ’ αυτόν βρίσκουν την λύτρωση», θα σημειώσει  από την πλευρά της η Κλαίρη της παράστασης, Έλενα Πετροπούλου.

Με εξαιρετικά δυνατές ερμηνείες σε ένα απαιτητικό έργο από δύο νέες ταλαντούχες ηθοποιούς, την Μαρία Καμάνη και την Έλενα Πετροπούλου και υπό τις σκηνοθετικές οδηγίες του εμπνευσμένου Παναγιώτη Μαρίνου, η «Πρόβα Θανάτου» παίζεται για τέσσερις ακόμα παραστάσεις στο θέατρο Πυξίδα στου Ψυρρή (Ρήγα Παλαμίδου 3).

Όπως φαίνεται κι από το έργο η καταπίεση είναι ένας δολοφόνος που κάνει μαζί μας πρόβες θανάτου. Ποιος θα σκοτώσει όμως τελικά ποιόν στο σενάριο της ζωής;

« Η καταπίεση αποτελεί την αιτία νάρκωσης της ψυχής, κάνει τα άτομα απαθή, με τάσεις εσωστρέφειας. Στη ζωή αυτών των δύο κοριτσιών, ο εφιάλτης της ίδιας της πραγματικότητας τις τρομάζει. Αρνούνται να δουν την αλήθεια όπως είναι, φτιάχνοντας μέσα τους και γύρω του μια άλλη πραγματική φυλακή, όπου όλα είναι πιθανά εκεί μέσα. Ακόμα και ο δικός τους ίσκιος στο σκοτάδι φαντάζει απειλή», λέει στο tvxs.gr η Μαρία. «Δεν πρέπει να ζήσουμε τα λάθη της ιστορίας μας. Το ποιος θα σκοτώσει ποιον δεν ξέρω αν έχει τόση σημασία. Σημασία έχουν τα αίτια που τις οδηγούν εκεί. Στο σενάριο της ζωής δεν είναι διαφορετικά τα πράγματα, καθώς το θέατρο είναι βγαλμένο από τη ζωή. Άλλωστε και ο ίδιος ο Ζενέ εμπνεύστηκε απ’ την αληθινή ιστορία των αδερφών Παπέν που τότε είχε συγκλονίσει την κοινωνία της Γαλλίας», θα πει η Έλενα. «Θεωρώ ότι η καταπίεση και δη η κοινωνική, είναι μια αιτία που οφείλουμε να καταπολεμήσουμε. Αν δούμε την ζωή σαν ζούγκλα…πάει.

Το χάσαμε το παιχνίδι. Μια ψυχοπαθολογική προσωπικότητα -όπως και οι ηρωίδες του Ζενέ, δείχνουν να είναι- θα στρέψει την οργή του στην καταστροφή των ανθρώπων γύρω του. Αυτό δεν αποτελεί επαναστατική πράξη», τονίζει από την πλευρά του ο Παναγιώτης. 

Το πάντα επίκαιρο έργο του Ζαν Ζενέ αλλά και η αριστοτεχνική του μετάφραση και διασκευή  του  την Μαρία Καμάρα και την Έλενα Πετροπούλου, αν και γραμμένο το μακρινό πια 1961 γεννάει πολλές εικόνες για την σύγχρονη πραγματικότητα.

«Τα σύγχρονα παραδείγματα καταπάτησης ανθρωπίνων δικαιωμάτων, οι άθλιες συνθήκες επιβίωσης μεγάλης μερίδας πληθυσμού, η βία απ όπου και αν προέρχεται είναι η σύγχρονη πραγματικότητα με την οποία ερχόμαστε όλοι λίγο πολύ αντιμέτωποι. Είτε τα βιώνουμε είτε τα βλέπουμε να συμβαίνουν δίπλα μας. Για αυτά τα ευαίσθητα θέματα μιλάει το έργο μας. Θέματα τα οποία δεν πρέπει να μας αφήνουν ανεπηρέαστους, αντιθέτως είμαστε υποχρεωμένοι να παίρνουμε θέση», λέει η Έλενα.

«Βρίσκω πολλά κοινά στο σήμερα. Ως  άλλοι δούλοι, του σήμερα, προσπαθούμε  να μην σκύβουμε το κεφάλι, παρά το γεγονός ότι είμαστε υποτελείς του ίδιου μας του παρελθόντος. Ένα παρελθόν βουτηγμένο μέσα στη πλάνη ενός ψεύτικου μέλλοντος, που δημιουργεί μέσα σε πολλούς το μίσος απέναντι στον συνάνθρωπο μόνο και μόνο επειδή δεν μπορούμε να δούμε κατάματα την αιτία της υποδούλωσής μας. Αλλά αρκούμαστε στο μίσος και τον φανατισμό. Όταν υπάρχουν ακόμα σύγχρονα κολαστήρια -και θα συνεχίσουν να υπάρχουν όσο εμείς δεν επαναστατούμε στο μέλλον που προς τα έξω δημιούργησαν για εμάς – οι  Δούλες του Ζαν Ζενέ θα είναι πάντα ένα βήμα μπροστά από το σήμερα. Είναι  ένα έργο που προβάλλει την γυμνή αλήθεια της ψυχικής διαδρομής, του έγκλειστου στη διαστροφή και την τρέλα που κάνει ακόμα και τον θάνατο να φαντάζει λύτρωση», θα πει η Μαρία.

«Οι ανάλογες μορφές καταπίεσης που ζούμε και σήμερα είναι πιο πολύμορφες και εντατικές. Η επιλογή της δολοφονίας -ακόμα και του ίδιου μας του εαυτού- δεν αποτελεί λύση, ούτε επαναστατική πράξη. Αποτελεί σημείο ψυχοπαθολογίας. Επαναστατική πράξη θα αποτελούσε ο συλλογικός ξεσηκωμός ενάντια στις αιτίες που γεννούν την καταπίεση. Η Επανάσταση δεν εμπεριέχει δολοφονίες όπως η δολοφονία δεν είναι επανάσταση. Αλλού είναι η λύση…», θα καταλήξει ο Παναγιώτης.

Συντελεστές
Μετάφραση-Απόδοση: Μαρία Καμάνη – Έλενα Πετροπούλου
Διασκευή – Σκηνοθεσία: Παναγιώτης Μαρίνος
Ηθοποιοί: Καμάνη Μαρία, Πετροπούλου Έλενα
Σχεδιασμός ήχων και φωτισμοί: Θοδωρής Θεοχαρόπουλος
Πρωτότυπη Μουσική: Παύλος Κατσιβέλης
Κοστούμια: Αφροδίτη Γκρι
Μακιγιάζ: Ρίτα Γεωργουλογιαννη
Φωτογραφίες-Επιμέλεια αφίσας: Δημήτρης Σχοιναράκης
Καλλιτεχνικη επιμελεια: Νάσια Νταλλα, Γιώργος Σταμπουλιδης

Πληροφορίες:

Τοποθεσία: Θέατρο Πυξίδα, Ρήγα Παλαμήδου 3, Ψυρρή

Ημερομηνία: Σάββατο 14, 21, 28 Μαρτίου στις 21:15, Κυριακή 15, 22, 29 Μαρτίου στις 19:00

Πληροφορίες – κρατήσεις: Απαραίτητη η κράτηση θέσεων, τηλ.: 6955993872

Email κρατήσεων: [email protected]