Μια ηλικιωμένη Εβραία μεγαλώνει τον Μόμο, έναν έφηβο Άραβα, που θα μείνει μαζί της μέχρι το τέλος. Πρόκειται για μια πρώην πόρνη η οποία είναι «η καλύτερη παιδαγωγός που θα μπορούσε να υπάρξει», γεμάτη «λαϊκή σοφία» και «πέρα για πέρα αντιρατσίστρια», λέει στο Tvxs η Άννα Βαγενά, που ενσαρκώνει την μαντάμ Ρόζα στην παράσταση «Η ζωή μπροστά σου», την οποία και σκηνοθετεί. Οι αναγνώστες του Tvxs θα έχουν την ευκαιρία να παρακολουθήσουν μια ειδική παράσταση γι’ αυτούς με μειωμένο εισιτήριο (10 ευρώ αντί για 17 ευρώ) την Πέμπτη 9 Ιανουαρίου στην Κεντρική Σκηνή του Θεάτρου Μεταξουργείο. Στείλτε απλώς τα στοιχεία σας στο email [email protected] μέχρι και την Τετάρτη 8 Ιανουαρίου στις 18.00.

Ads

Της Κατρίν Αλαμάνου

Τον Μόμο τον έχουν εγκαταλείψει όλοι, ακόμη και η μητέρα του που τον παρατάει στην μαντάμ Ρόζα, η οποία κουβαλά τη δραματική ιστορία του Ολοκαυτώματος έχοντας περάσει από το Άουσβιτς. Αυτά τα δύο μοναχικά πλάσματα, η γριά Εβραία και ο μικρός Άραβας δένονται με μια υπέροχη σχέση αγάπης και αφοσίωσης.

Η θεατρική παράσταση «Η ζωή μπροστά σου», που ανεβαίνει για πρώτη φορά στην Ελλάδα, είναι βασισμένη στο πολυβραβευμένο μυθιστόρημα του Ρομάν Γκαρί. Το 1977 έγινε ταινία με τίτλο «Μαντάμ Ρόζα» με πρωταγωνίστρια τη Simone Signoret. Στη συνέχεια διασκευάστηκε για το θέατρο από τον Ξαβιέ Ζαγιάρ (Xavier Jaillard) και παίχτηκε με μεγάλη επιτυχία στη Γαλλία και σε άλλες χώρες.

Ads

Διαβάστε τη συνέντευξη της Άννας Βαγενά στο Tvxs:
 
Τι σας ενέπνευσε στον χαρακτήρα της μαντάμ Ρόζα;
 
Έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον για μένα ο τρόπος που η γυναίκα αυτή αντιμετωπίζει τα πράγματα. Είναι μια γυναίκα πραγματικά σοφή, με μια απίστευτη λαϊκή σοφία. Είναι, θα έλεγα, η καλύτερη παιδαγωγός που θα μπορούσε να υπάρξει. Ο τρόπος που μεγαλώνει τα παιδιά είναι απίστευτος. Τους διδάσκει κυρίως την ανθρωπιά καθώς και το πώς να αντιμετωπίσουν τη ζωή τους. Είναι μια γυναίκα που ενώ έχει περάσει αυτή τη ζωή (σ.σ. όντας για χρόνια πόρνη και έχοντας περάσει από το στρατόπεδο συγκέντρωσης του Άουσβιτς), είναι ακόμη πολύ γενναία και έχει το θάρρος να ζητήσει να της κάνουν ευθανασία. Είναι ένα πολύ ιδιαίτερο άτομο η Ρόζα. Την αγαπάω ιδιαίτερα.
 
Και εκπαιδεύει κάθε παιδί σύμφωνα με την καταγωγή και τη θρησκεία του..
 
Είναι αξιοσημείωτη η σοφία της και η ανωτερότητά της. Η Ρόζα είναι πέρα για πέρα αντιρατσίστρια. Μια γυναίκα που έχει περάσει από στρατόπεδο συγκέντρωσης, από το Άουσβιτς, που έχει περάσει από την κόλαση των πορνείων, μέχρι και στη Λεγεώνα των Ξένων δούλευε. Περνώντας από όλες αυτές τις κολάσεις, βγάζει μια φοβερή καθαρότητα και αγνότητα ψυχής της.
 
Μια Eβραία αναπτύσσει σχέσεις στοργής με έναν Άραβα. Το έργο προσπαθεί να τα αποδομήσει αυτό το στερεότυπο της εχθρότητας;

Αυτοί οι δύο άνθρωποι, η Εβραία πρώην πόρνη και ο μικρός Άραβας έχουν καταφέρει αυτό που κυβερνήσεις δεν κατάφεραν χρόνια, να συνυπάρχουν αρμονικά μέσα σε ένα μικρό διαμέρισμα κάπου στο Παρίσι αυτά τα δύο πρόσωπα. Και βέβαια αυτό δείχνει ότι στην πράξη, στη ζωή, δεν ισχύουν αυτοί οι διαχωρισμοί οι θεσμικοί, οι θρησκευτικοί και όλοι αυτοί οι διαχωρισμοί που επιβάλλονται από κάποιους για να κρατούν τους λαούς χωρισμένους και να τους εκμεταλλεύονται την κατάλληλη στιγμή, βάζοντάς τους να πολεμούν για φαντάσματα.

Όπως γίνεται ακόμη και σήμερα στις χώρες της ευρύτερης περιοχής της  Μέσης Ανατολής, όπου οι άνθρωποι σκοτώνονται. Και όλοι ξέρουμε ότι πίσω από αυτά βρίσκονται συμφέροντα κυρίως για τα ενεργειακά, δηλαδή για τα πετρέλαια, το αέριο. Όποιες περιοχές οδηγούν ή βρίσκονται πάνω στους δρόμους του πετρελαίου θα υποστούν και έναν πόλεμο θρησκευτικό.
 
Οι δύο έφηβοι, ο Μαρίνος και ο Ιμπραήμ παίζουν τον ρόλο του Μόμο. Είναι η πρώτη φορά που παίζουν θέατρο;

Όχι μόνο που παίζουν. Είναι και η πρώτη φορά που είδαν θέατρο. Και τα δύο παιδιά είναι αιγυπτιακής καταγωγής και έχουν γεννηθεί και μεγαλώσει στην Ελλάδα. Είναι διαφορετικοί σαν χαρακτήρες, ο Ιμπραήμ, είναι πιο εξωστρεφής, πιο εκδηλωτικός και κοινωνικός. Είναι πανέξυπνος, έχει απίστευτη σκηνική εξυπνάδα. Είναι ίσως ο καλύτερος παρτενέρ που είχα ποτέ στα 45 χρόνια που είμαι στο θέατρο. Ίσως με τον Γιώργο Νινιό μπορεί να τον συγκρίνω. Είναι εξαιρετικός. Ο Μαρίνος είναι πιο εσωστρεφής, πιο συναισθηματικός, πιο γλυκός και τρυφερός. Δυστυχώς έσπασε το χέρι του και έχει τώρα ένα διάστημα 1,5 περίπου μήνα που δεν παίζει.
 
Σε ποιο θέμα επικεντρώνεται κυρίως το έργο; Στο κοινωνικό περιθώριο;

Και στο κοινωνικό περιθώριο. Το έργο επικεντρώνεται ιδιαίτερα στο θέμα της ηλικίας, της φθοράς του χρόνου. (Η μαντάμ Ρόζα κάποια στιγμή παθαίνει άνοια και επειδή δεν θέλει να βιώσει τη φθορά ζητά από τον μικρό να της κάνει ευθανασία). 

Επίσης στο έργο επισημαίνεται η ανάγκη του ανθρώπου να έχει κάποιον να τον αγαπάει, κάπου να στηρίζεται. Δεν μπορείς να ζήσεις χωρίς την αγάπη..

Αυτή η ανάγκη για αγάπη έρχεται και από τους δύο;

Ναι. Ο Μόμο είναι αυτός που το εκφράζει, γιατί είναι αυτός που οδηγεί την παράσταση. Εκτός από τα κομμάτια- δράσεις που έχει, έχει και τις λεγόμενες εσωτερικές φωνές, όπως τις αποκαλεί ο συγγραφέας. Μ’ αυτές σχολιάζει και οδηγεί την παράσταση με έναν απίστευτο τρόπο, με την αθωότητα και την αγνότητα ενός παιδιού αλλά και μια καταπληκτικά ενάργεια και εξυπνάδα, που επισημαίνει ακριβώς τα γεγονότα όπως είναι, πηγαίνοντας στην ουσία των πραγμάτων.
 
Το έργο είναι του Ρομάν Γκαρί και έχει αποσπάσει πολλά βραβεία..

Το είχε γράψει με ψευδώνυμο, ως Εμίλ Αζάρ, κάτι που έκανε συχνά. Πήρε το βραβείο Concourt το 1975 που εξεδόθη για πρώτη φορά, το μεγαλύτερο λογοτεχνικό βραβείο της Γαλλίας. Και επίσης όταν έγινε ταινία με τη Simon Signoret το 1977 πήρε το Oscar ξενόγλωσσης ταινίας, ενώ Signoret πήρε το βραβείο Cesar. Πρόκειται για ένα πολυβραβευμένο λογοτεχνικό κείμενο.
 
Αυτό σας δυσκόλεψε σκηνοθετικά;
 
Όχι, δεν θα το έλεγα. Όταν πιάνω ένα κείμενο -πάντα με σεβασμό προς αυτούς που δούλεψαν πριν σε αυτό- μου αρέσει να δίνω τη δική μου ματιά. Και αυτό είναι το ενδιαφέρον στην Τέχνη. Καθένας που αγγίζει ένα έργο η ομορφιά είναι να βάλει τη δική του ψυχή, τη δική του άποψη και να κάνει κάτι όχι με το ζόρι διαφορετικό, αλλά αυτό που εκφράζει εκείνος. Παράλληλα βέβαια, προσέγγισα με πάρα πολύ σεβασμό στο κείμενο. Δεν κάνω εξυπνάδες. Δεν παίρνω το κείμενο να το αναδομήσω. Αλλιώς θα ήταν ένα άλλο έργο.
 
Εσείς ποιο στοιχείο τονίζιζετε περισσότερο στην παράσταση;
 
Προσωπικά, ως ηθοποιό, με συγκινεί το στοιχείο της φθοράς του χρόνου. Γιατί και ηλικιακά είμαι κάπου κοντά με τη μαντάμ Ρόζα. Με συγκινεί πάρα πολύ το θέμα των γηρατειών, του θανάτου και της αρρώστιας. Πρέπει οι άνθρωποι κάποια στιγμή, από μια ηλικία και μετά, να προετοιμάζονται για αυτά τα πράγματα, για να μπορέσουν να το αντιμετωπίσουν χωρίς να τρελαθούν αλλά και να μπορέσουν να ζήσουν όσα χρόνια έχουν με ηρεμία.

Τι να κάνουμε, έτσι είναι η ζωή. Το λέει κάποια στιγμή ο γιατρός στο έργο, ότι είναι απόλυτα φυσιολογικό να πεθαίνει ένας μεγάλος άνθρωπος «αλλά εσύ Μόμο έχεις τη ζωή μπροστά σου», γι΄αυτό και ο τίτλος του έργου είναι η «η ζωή μπροστά».

Έχω τονίσει επίσης την ανθρωπιά, την τρυφερή σχέση ανάμεσα στα δύο αυτά πρόσωπα αλλά και το χιούμορ που έχει το έργο. Πάντα η ματιά του παιδιού έχει αυτή την αθωότητα και τη φρεσκάδα που δίνει στα πιο βαριά θέματα και μια άλλη διάσταση. Αυτό το στοιχείο το εκμεταλλεύτηκα. Η παράσταση αυτή είναι μία δάκρυ μία γέλιο. Χρονικά, έχει στηθεί σχεδόν σύγχρονα. Έχει γραφτεί το 1975. Η θεατρική διασκευή πάνω στο έργο, το τοποθετεί περίπου στο 1980. Εκεί το τοποθετώ και λίγο πιο μετά. Μεταξύ της δεκαετίας του 1980 και του 1990.
Δεν θέλω να έχει μια σφραγίδα εποχής γιατί το έργο μιλάει για διαχρονικά πράγματα και δυστυχώς ξανά επίκαιρα. Το έργο μπορεί να μιλάει για τον ρατσισμό στη Γαλλία αλλά ο ρατσισμός είναι παντού το ίδιος, δεν αλλάζει πρόσωπο.

Τι μπορεί να διδάξει αυτό το έργο σε μια κοινωνία που αυτό το διάστημα πλήττεται από τον ρατσισμό;

Το βασικό: την ανεκτικότητα. Δεν παίζει ρόλο η θρησκεία, η καταγωγή, το χρώμα. Δεν μπορούμε να ξεχωρίζουμε τους ανθρώπους. Δεν μπορεί δηλαδή να δίνουμε συσσίτιο μόνο στους λευκούς και όχι στους σκουρόχρωμους. Το έργο διδάσκει την ανθρωπιά και την αγάπη. Επίσης υπάρχει εκτενής αναφορά στο Ολοκαύτωμα και αυτά τα τραγικά ναζιστικά εγκλήματα.

Το μεγάλο δίδαγμα είναι πως τελικά αυτή την Εβραία γυναίκα τη συντροφεύει μέχρι την τελευταία της στιγμή ένας Άραβας. Αυτό λέει τα πάντα.

Υπάρχει και το στερεότυπο της «κακιάς» πόρνης που βλέπουμε να καταρρίπτεται στο έργο..
 
Της «ανήθικης» θα μπορούσαμε να πούμε.

Τι είναι ηθικό και τι ανήθικο; Γιατί είναι ηθικός ένας υπουργός, ας πούμε, που βγάζει πλαστές πινακίδες και είναι ανήθικη μια γυναίκα που πουλάει το κορμί της για να ζήσει και να μεγαλώσει ίσως και άλλα παιδιά; Τι είναι ηθική;

Αυτός είναι ένας αξιότιμος κύριος. Και αυτό είναι απλώς ένα εμφανές παράδειγμα. Όλοι αυτοί οι κύριοι που καταλήστεψαν τον τόπο και κυκλοφορούν τώρα με κοστούμια, ωραιότατοι, αυτές τις ημέρες θα πηγαίνουν να κάνουν σκι στα διάφορα χιονοδρομικά κέντρα. Αυτοί είναι ηθικοί; Είναι αξιοπρεπείς; Και μία γυναίκα που έχει πουλήσει το κορμί της επί 35 χρόνια και στα γεράματά της μεγαλώνει παιδιά άλλων γυναικών, παιδιών που δεν έχουν στον ήλιο μοίρα, αυτή είναι ανήθικη;
 
Θυμάμαι την ομιλία σας όταν καταψηφίσατε το Μνημόνιο. Θα κατεβαίνατε ξανά ως υποψήφια;

Παρόλο που συχνά απελπίζομαι, πιστεύω ότι αξίζει τον κόπο να γίνει ακόμη μία προσπάθεια να βγει αυτός ο τόπος από αυτή την καταστροφή. Αν μπορώ να είμαι χρήσιμη σε αυτή την προσπάθεια, θα προσπαθήσω, θα είμαι ξανά. Πάντως σε σχέση με την ομιλία μου, είπα περίπου αυτά και θα έλεγα ακριβώς τα ίδια σήμερα: ότι δεν μπορεί να έχετε καταδικάσει μια ολόκληρη μερίδα του κόσμου, ανθρώπους που δούλεψαν σε ολόκληρη τη ζωή τους έντιμα, όλους εμείς στη μεσαία τάξη, που πληρώσαμε τους φόρους και τις ασφαλιστικές μας εισφορές, και φτάσαμε σε μια ηλικία. Δεν μπορεί να μας μειώνουν τραγικά τις συντάξεις επειδή κατάκλεψαν κάποιοι αυτή τη χώρα. Κάποιοι έκλεψαν ασύστολα τον τόπο. Είσαστε ανίκανοι να πάρετε από αυτούς και παίρνετε από εμάς. Όλοι αυτοί θα πρέπει να τιμωρηθούν ως εγκληματίες. Κι εμείς θα μπορούσαμε να είχαμε κλέψει, δεν κλέψαμε όμως.

Αυτός ο κόσμος καταδικάζεται. Ειδικά για τους μεγάλους ανθρώπους που δεν έχουν πια ούτε τη φυσική ούτε την οργανική δύναμη.

Πάντως, σίγουρα από αυτή τη μεγάλη δοκιμασία θα βγούμε λίγο πιο σοφοί και πιο ώριμοι.

*****
 
ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΕΣ
 
Διασκευή: Ξαβιέ Ζαγιάρ (Xavier Jaillard)
Σκηνοθεσία: Άννα Βαγενά
Μετάφραση: Ελένη Χριστοδούλου
Επεξεργασία κειμένου: Βασίλης Κατσικονούρης
Φωτισμοί: Μελίνα Μάσχα
 
ΔΙΑΝΟΜΗ
 
Μαντάμ Ρόζα: Άννα Βαγενά
Μόμο: Ιμπραήμ Χασάν, Μαρίνος Ριζκ (σε διπλή διανομή)
Γιατρός: Κώστας Λάσκος
Πατέρας: Χρήστος Ροδάμης
 
* ΜΕΤΑΞΟΥΡΓΕΙΟ, 
Ακαδήμου 14, Αθήνα , 
Τηλ.: 210-5234382