Λεπτή, ψηλή και αέρινη, με ένα ανάλαφρο ψεύδισμα στο σίγμα, κινηματογραφική εικόνα ασφαλώς, δηλαδή ένα πρόσωπο που μπορείς να το καδράρεις πολύ εκφραστικά σε κοντινά πλάνα, ή να μεταφέρει όλη την απαραίτητη αμφισημία του σινεμά, η Αλεξάνδρα Αιδίνη, αφού πήρε το βραβείο Μελίνα Μερκούρη – μαζί με την Ιωάννα Παππά – για την περσινή της παράσταση «Η Μεγάλη Χίμαιρα», αποφάσισε, πάλι με τον Δημήτρη Τάρλου στη σκηνοθεσία, να περάσει στο ιδιαίτερα δύσκολο έργο του Τσέχωφ «Οι 3 αδελφές» – μαζί με τη Λένα Παπαληγούρα και την Ιωάννα Παππά.

Ως Όλγα. Ως η μεγάλη και μυαλωμένη αδελφή, μέσα σε ένα κόσμο που πλήττει αφόρητα στη ρώσικη επαρχία των αρχών του 20ου αιώνα και εν τέλει καταρρέει, όταν χάνονται όλες οι προσδοκίες του.

Παραμένει ρώσικο το έργο ή μήπως η σκηνοθεσία το μετακίνησε…

Ελαφρώς το μετακίνησε, αδιόρατα…αλλά λέτε πως είναι απαραίτητο να μην το μετακινήσουμε καθόλου;

Να το πάμε πού; Στην Ισπανία;

Ε, όχι και στην Ισπανία! Κάπου πιο κοντά…Να το πλησιάσουμε διακριτικά προς τον εαυτό μας. Ώστε να διευκολύνουμε την επαφή μαζί του. Χωρίς βεβαίως ούτε στιγμή να το προδώσουμε, να αλλάξουμε το πλαίσιό του, χωρίς να το καταστρέψουμε.

Σας ρωτώ, διότι η καταστροφή του κλασικού ρεπερτορίου είναι πλέον ο κανόνας. Δεν φταίτε εσείς βεβαίως, δουλειά των σκηνοθετών είναι αυτό.

Κοιτάξτε. Αναγνωρίζω το πρόβλημα. Καταλαβαίνω πολύ καλά τι λέτε. Όμως υπάρχει ένα ζήτημα: το ζήτημα της ανανέωσης του θεάτρου.

Δηλαδή;

Δηλαδή, δεν μπορούμε να παίζουμε με τον στόμφο του μεσοπολέμου πια, ούτε να είμαστε τυφλά προσκολλημένοι σε μιμητικές αναπαραστάσεις μιας εποχής στο σύνολό της. Δεν είναι εφικτό αυτό, αλλά ούτε και απαραίτητο. Απαιτείται κάθε φορά μελέτη σε βάθος του κειμένου και απαιτείται η παράσταση να δίνει μια νέα ερμηνεία που να προκύπτει από το ίδιο το έργο όμως και όχι να το παρακάμπτει. Δεν ξέρω εάν έγινα αντιληπτή…

Γίνατε, μην ανησυχείτε…όμως η σκηνοθεσία, που είναι πλέον ο κυρίαρχος παίκτης στο θέατρο, έχει την αγωνία της πρωτοτυπίας. Κάθε σκηνοθέτης πρέπει να ξεπερνά τον προηγούμενο σε ανατροπές, ακόμη και τον εαυτό του. Αυτό ζητάει η αγορά. Με θύμα βεβαίως, συχνά, το ίδιο το έργο.

Βάλατε πολλά θέματα ταυτόχρονα…ο ηθοποιός έχει ανάγκη από μια σαφή σκηνοθετική άποψη. Διαφορετικά η παράσταση θα αποτύχει. Εάν αυτή η άποψη τοποθετείται στο πλαίσιο που βάλατε, στο άγχος της πάση θυσία πρωτοτυπίας, τότε επίσης η παράσταση θα αποτύχει. Επομένως υπάρχει ένας ενδιάμεσος χώρος, μία μεσότης που λέμε: ο σκηνοθέτης να είναι πρωτότυπος, αλλά όχι φτηνός, ούτε βαρετά ακαδημαϊκός. Αυτό είναι το στοίχημα.

Προτιμάτε κάποιον σκηνοθέτη που επεμβαίνει σε κάθε σας κίνηση και σας καθοδηγεί σε όλες τις λεπτομέρειες ή κάποιον που σας αφήνει μεγάλα περιθώρια αυτενέργειας;

Εξαρτάται από τον σκηνοθέτη: μπορεί κάποιος που ελέγχει και την παραμικρή λεπτομέρεια, να σου δίνει μεγάλη ελευθερία, διότι σε απελευθερώνει από το άγχος του τι σχέδιο έχω. Προϋπόθεση σ’ αυτό είναι να έχει ο ίδιος ένα σαφές πλάνο, καθαρές ιδέες που θα τις μεταφέρει. Και από την άλλη μπορεί ένας σκηνοθέτης που στηρίζεται στην δική σου αυτενέργεια να σου προκαλέσει αίσθηση καταναγκασμού, να σου φορτώσει δηλαδή δική του δουλειά. Και αντιστρόφως φυσικά. Οπότε όλα κρίνονται από μια διπλή υποχρέωση: να καταλάβουν σκηνοθέτης και ηθοποιός αφενός το πνευματικό βάθος του έργου και αφετέρου τις σκηνοθετικές ιδέες. Δεν είναι εύκολο καθόλου.

Καθόλου. Το πρόβλημα προκύπτει από τις λάθος σκηνοθετικές ιδέες…

Όπως;

Όπως το να κλείνουμε το μάτι στον θεατή, ότι τώρα μιλάμε για σένα και όχι για τον Ρώσο γιατρό του 19ου αιώνα.

Αυτό είναι λάθος πιστεύετε;

Εντελώς λάθος…η χρονικότητα ενός θεατρικού κειμένου- και κάθε κειμένου- είναι προϋπόθεση της διαχρονικότητάς του. Και της κατανόησής του….μήπως σας κουράζω;

Όχι, αντιθέτως, για συνεχίστε…

Λοιπόν…εάν πάω να δω Τσέχωφ, πρέπει να δω Ρωσία. Εάν δω Λάρισα υπάρχει σοβαρό πρόβλημα. Καταλάβατε;

Πολύ καλά! Λάρισα είδατε στην παράσταση;

Όχι εντελώς…τα περίχωρα όμως τα είδα…

Μην είστε υπερβολικός… υπήρξαν κάποιες γόνιμες τρικλοποδιές θα έλεγα…

Όπως;

Όπως ένα παιχνίδισμα των ονομάτων – Γκεόργκυ Χειμωνάσωφ ας πούμε – ή ένα σιγοτραγούδισμα ελληνικών στίχων. Αυτό γίνεται ανάλαφρα όμως, ώστε να εμπλέξει τον θεατή, να τον μεταφέρει κάπως στο σήμερα, αλλά χωρίς καμία επέμβαση στο έργο.

Εντάξει. Σύμφωνοι. Αν και είμαι αρνητικός ακόμη και στις παραμικρές επεμβάσεις τέτοιου τύπου…

Γιατί;

Διότι δεν πρέπει να μπαίνουν εμπόδια στον θεατή, να έρθει σε επαφή με το έργο και την εποχή του. Κάθε σκηνοθετική επέμβαση που αλλάζει το πλαίσιο, εμποδίζει τον θεατή. Και αυτό είναι εντελώς αρνητικό. Προϋπόθεση του θεάτρου είναι η κατανόηση. Η εμπειρία. Η μετατόπιση. Εάν δεν γίνει μετατόπιση και ξαναγυρίσουμε στα δικά μας, τότε ποιος ο λόγος της τέχνης;

Μα δεν είναι προϋπόθεση της κατανόησης ένα κοστούμι που αναπαριστά ακριβώς την εποχή. Προϋπόθεση είναι να κατανοήσει ο ηθοποιός και ο σκηνοθέτης το έργο σε βάθος και να το παρουσιάσει με έναν τρόπο που θα συνιστά μια νέα ανάγνωση, κατά το δυνατόν. Η επανάληψη σκοτώνει το θέατρο.

Δεν χρειάζεται να έχετε αγωνία για την επανάληψη. Κάθε παράσταση, εκ των πραγμάτων, είναι μοναδική. Ό,τι και να κάνει ο σκηνοθέτης. Εσείς είστε κάθε φορά διαφορετική.

Πράγματι. Στιν Τσέχωφ ανακαλύπτω κάθε μέρα, σχεδόν έντρομη, κάτι καινούργιο που δεν το είχα προσέξει. Μια φράση, μια λέξη, μια κίνηση, που είχε το νόημά της και δεν το είχα προσέξει. Αλλά κι εγώ αλλάζω κάθε φορά, σε κάθε παράσταση.

Νομίζω, ότι ο μεγαλύτερο κίνδυνος του ηθοποιού είναι να μην αισθάνεται το ρόλο.

Τι εννοείτε;

Να σχολιάζει το ρόλο, να μην είναι μέσα σου εντελώς.

Αυτό είναι πολύ σοβαρό…αν πέσει σ’ αυτό το λάθος, χάθηκε

Και γίνεται όταν σκέφτεται συνεχώς το πόσο πρωτότυπος πρέπει να είναι.

Να μην είναι δηλαδή;

Ναι είναι. Πρωτοτυπία όμως είναι η προσήλωση στον πρώτο τύπο.

Σωστά…τα καταφέραμε ελπίζω στις 3 αδελφές…

Σε γενικές γραμμές…εάν έλειπε και ο αναπόφευκτος Χατζηδάκις και ο αναπόφευκτος Μίκης…

Είστε υπερβολικός πάλι…ένα ψιθύρισμα ήταν…

Είστε, όπως είπε ο Γιαν Φαμπρ, μια μέτρια, εθνικίστρια, Ελληνίδα καλλιτέχνης;

Είπε τέτοιο πράγμα;

Βεβαίως…πήγατε στη συγκέντρωση των ηθοποιών;

Πήγα…αλλά δεν έμαθα για τη δήλωση αυτή. Αν την έκανε είναι μεγάλο λάθος του. Θα έγινε ίσως εν βρασμώ ψυχής, διότι διάβασα την αναλυτική του δήλωση και ήταν καλή. Το πρόβλημα νομίζω δημιουργήθηκε από κακό συντονισμό, από κακό χειρισμό, ερασιτεχνικό.

Όπως έχουμε συνηθίσει τελευταία…

Ναι. Και ελπίζω να σοβαρευτούμε, γιατί είμαστε πια στα όριά μας. Όλοι.

Θα σας ξαναδούμε στο σινεμά, που τόσο σας πάει;

Γιατί το θέατρο δεν μου πάει;

Πολύ. Ήσασταν υπέροχη στον Τσέχωφ. Όπως και οι άλλες δύο αδελφές σας. Αλλά εγώ είμαι σινεφίλ και γι’αυτό σας ρωτώ… 

Μόλις τελείωσα τα γυρίσματα μιας ταινίας του Τόνι Λυκουρέση!

Σας εύχομαι καλή επιτυχία σε όλα.

Την χρειαζόμαστε όλοι νομίζω την ευχή.