Ένας απο τους σημαντικότερους συγγραφείς όλων των εποχών, μια σύγχρονη παραβολή. Ο «Αφέντης και δούλος» του Λέοντος Τολστόι φέρνει στη σκηνή του Νέου Θεάτρου «Κατερίνα Βασιλάκου» (κάθε Δευτέρα και Τρίτη) το Γιώργο Νανούρη, που υπογράφει και τη σκηνοθεσία, και το Δημήτρη Λιγνάδη. 

Στην ιστορία αλλάζουν ρόλους, στη συζήτηση ανταλλάσσουν απόψεις. Για τους ρόλους της ζωής, το κατά πόσο γεννιέσαι δούλος ή γίνεσαι, την έννοια της θυσίας, για την κρίση φυσικά, για το τι μπορεί να συμβεί μια παγωμένη νύχτα, για τη θέση του συγγραφέα περί ευτυχίας.

Λέων Τολστόι: Ευτυχία δεν είναι να κάνεις πάντα αυτό που θέλεις, αλλά να θέλεις πάντα αυτό που κάνεις.

«Είναι εξαιρετικά δύσκολο, αλλά είναι στόχος ζωής και πολύ ωραίος στόχος να τον κυνηγάς. Θεωρώ τον εαυτό μου απο τους τυχερούς γιατί αυτά που κάνω τα έχω θελήσει πολύ και δεν ήταν εύκολα ούτε αυτονόητα..» λέει ο Νανούρης και ο Λιγνάδης συμπληρώνει: «Συμφωνώ ότι είναι πολύ δύσκολο. Είναι μια φράση που έλεγα στους μαθητές μου -και νόμιζα πως ήταν δική μου- οτι ενω ο κανονικός άνθρωπος προσπαθεί να κάνει ατό που θέλει -και πολλές φορές δεν γίνεται-ο ηθοποιός -επειδή έχει ένα τερατικό η φύση του- πρέπει να θέλει αυτό που κάνει».

Δημήτρης Λιγνάδης: «Όλοι θα θέλαμε να είμαστε Αντιγόνες αλλά είμαστε Ισμήνες»

Μικρός – το έχει πει πολλές φορές-ήθελε να γίνει ποδοσφαιριστής και να είναι ηγέτης. Παίζει απο το 1985, σκηνοθετεί απο το το 2000 και τώρα χαίρεται που δεν έχει και αυτή την ευθύνη και μπορεί να σκέφτεται το δικό του επόμενο εγχείρημα, τον Πεερ Γκιντ, του Ίψεν, που θα ανεβάσει την επόμενη σεζόν στο Εθνικό και που υπάρχει στο μυαλό του εδω και 49 χρόνια. Νωρίτερα, το καλοκαίρι, θα παίξει τον ξένο, ρόλο που δεν υπάρχει στον Οιδίποδα επι Κολωνώ του Σοφοκλή σε σκηνοθεσία Σταύρου Τσακίρη με το ΔΗΠΕΘΕ Πάτρας και τον Κώστα Καζάκο πρωταγωνιστή.

Ο αφέντης του έργου πιστεύει οτι δούλος γίνεσαι, δε γεννιέσαι, το ίδιο και γενναίος…

«Δούλος γίνεσαι, αλίμονο..άλλο ο προσωπικός συσχετισμός αφεντικά/εργαζόμενοι και άλλο ο ηθικός εξουσιαστής/εξουσιαζόμενος. Κάτι επιγραφές που βλέπω κάτω τ αφεντικά είναι γελοίες. ας γράφουν καλύτερα έρως ανίκατε μάχαν κι αυτό μπορεί να μην ισχύει πάντα αλλά είναι καλύτερο.

Στην πορεία γίνονται και αλλαγές, οι ρόλοι αντιστρέφονται, Το δικό μου αφεντιλίκι είναι μια μεγάλη φούσκα. Ο αφέντης στο έργο όταν κινδύνεψε να χάσει τη ζωή του είδε οτι το αφεντιλίκι δεν κάνει τίποτα.

Το να είσαι αφέντης μπορεί να σου προσφέρει μια επιτυχία αλλά δε σου δίνει ευτυχία. Στο έργο του Τολστόι η ευτυχία βρίσκεται στον άλλον.

Πολλές φορές οι ρόλοι συνυπάρχουν. Συνήθως είσαι δούλος του αφέντη που πιστεύεις οτι είσαι- το βλέπουμε αυτό σε όλες τις σχέσεις .. αφέντης και δούλος μπορεί να είσαι εσυ και ο εαυτός σου, εσυ και ο άλλος.»

Αυτό που μπορεί να συμβεί μια παγωμένη νύχτα, στη διάρκεια μιας χιονοθύελλας, είναι να ζεσταθεί πάρα πολύ η ψυχή μας, αυτό που συμβαίνει στο έργο.

Δεν πιστεύω οτι το μεγαλείο ενος αριστουργήματος είναι η εποχή. Η σχέση αφεντικού δούλου πάντα υπήρχε υπάρχει και φοβάμαι πως θα υπάρχει.

Γενναίος είναι αυτός που πηγαίνει κόντρα στο ρεύμα, θα μου άρεσε πολύ να λέω οτι θα έφτανα στα άκρα αλλά δεν το κάνω.
Όλοι θα θέλαμε να είμαστε Αντιγόνες αλλά είμαστε Ισμήνες.
Δεν πιστεύω οτι γεννιέσαι γενναίος, δεν θέλω να επικαλούμαι το dna γιατί σε 20 χρόνια μπορεί να αλλάξει. Παλιά το λέγανε ζώδιο, τοτέμ, Θεό. Πιστεύω οτι γενναίος γίνεσαι.

Γεννιέσαι με ενα χαρακτηριστικό, π.χ. πολύ ψηλός, το αν θα γίνεις μπασκετμπολίστας εξαρτάται απο εσένα, είναι δικό σου. Αν πούμε οτι όλοι γεννιόμαστε με κάτι δεν προσπαθούμε για τίποτα. Δεν είναι εύκολο να θυσιαστεί κανείς, έχουν καταρρεύσει τα συστήματα αξιών και η μόνη αξία που έχει μείνει είναι η πάρτη μας.

Το μεγαλύτερο πρόβλημα στην Ελλάδα είναι η τυφλότητα, που δε βλέπει ο Έλληνας οτι είναι μέρος της δημιουργίας της κρίσης και πετάει το μπαλάκι αλλού -η οποία κρίση δεν είναι μόνο οικονομική και την οποία άλλη κρίση την έφερε η παντελής έλλειψη της παιδείας.»

Γιώργος Νανούρης: Πολλές φορές και η ευτυχία και η δυστυχία είναι πλασματικές

Έχει δύο πρόσφατες πολύ μεγάλες σκηνοθετικές επιτυχίες στο ενεργητικό του την «Κατερίνα» και το «Χειρόγραφο» και μια κρυφή επιθυμία: Να ήξερε να γράφει μουσική, να παίζει πιάνο και να ζωγραφίζει. Για την ώρα, αρκείται στις μουσικές επιμέλειες και να φαντασία. Κι έτσι φαντάζεται τον Τολστόι να ακούει Χατζιδάκι, τον αφέντης εμβατήρια και το δούλο -που υποδύεται ο ίδιος- Λόλεκ.

«Εγω δεν αισθάνομαι ούτε αφέντης ούτε δούλος, κάπου στο ενδιάμεσο. Στην πορεία της ζωής οι ρόλοι μπορεί να αλλάξουν, μπορεί και να συνυπάρχουν,δυνητικά μπορεί να είναι το ίδιο πρόσωπο. Αν και η ζωή μας τα τελευταία χρόνια μας έχει κάνει να τείνουμε προς το δούλους

Στο έργο με ένα τρόπο εναλλάσσονται οι ρόλοι.Αυτοί οι δύο οι άνθρωποι ξεκινάνε για άλλα και άλλα τους συμβαίνουν και όπως περπατάνε, δεν έχουν προλάβει να πάνε μακρυά και βρίσκουν την αλήθεια και καταλαβαίνουν ποιο είναι το νόημα.

Όντως η ζωή αλλάζει ριζικά σε μια στιγμή. Όπως έχει αλλάξει ριζικά η ζωή μας όχι σε μια στιγμή, στα πέντε τελευταία παγωμένα χρόνια. Η δυσκολία σε κάνει να δεις αλλιώς τα πράγματα, να αναθεωρήσεις. Θέλω να δείξω οτι και ο αφέντης μέσα του είναι καλός, έχει πλανηθεί και αυτή η παγωμένη νύχτα του δίνει την αφορμή να ξεθάψει οτι καλό είχε μέσα του.

Όταν κάνεις κάτι που θέλεις δεν είναι ακριβώς θυσία. Όταν ο αφέντης στο έργο ανακαλύπτει την αλήθεια δε θυσιάζεται. Αν θέλεις να μοιραστείς αυτό που έχεις με έναν άνθρωπο αυτό δεν είναι θυσία, είναι το κανονικό.

Πολλές φορές και η ευτυχία και η δυστυχία είναι πλασματικές. Μπερδεύεσαι με το τι είναι ευτυχία. Πιστεύουν οι άνθρωποι οτι αν έχουν υλικά αγαθά αυτό θα τους κάνει ευτυχισμένους. Εγω που ζω στο κέντρο της Αθήνας περπατάω στους δρόμους και βλέπω μετανάστες, παιδιά να χαμογελάνε και εμείς που φαινομενικά έχουμε τα απαραίτητα-σπίτι, φαγητό- έχουμε σταματήσει να γελάμε.

Οι παραστάσεις μου θέλω να στοχεύουν στην καρδιά- το έργο μιλάει στην καρδιά, αν καταφέρει εμείς που περνάμε τόσο δύσκολα κι αυτό μας έχει κάνει κλειστούς και φοβισμένους.

Να ανοίξουμε να δούμε το νόημα… αυτός είναι ο στόχος, να μη χάσουμε τελείως την ανθρωπιά μας, να ξαναθυμηθούμε οτι είμαστε άνθρωποι, οτι υπάρχει μέσα μας το καλό- να σκεφτούμε είμαστε χάλια αλλά υπάρχουν και πιο χάλια.

Αν στόχος του Τολστόι ήταν μέσα απο τα έργα του, να αφυπνιστούν συνειδήσεις δεν το βλέπουμε δυστυχώς, εκτός απο ελάχιστες εξαιρέσεις. Μόνο σε απλούς ανθρώπους, σε καθημερινούς και επειδή είμαστε περισσότεροι απο τους κατέχοντες ίσως τα καταφέρουμε.

Παραμένω απολιτίκ απο το 2010 και δεν κατηγορώ τον εαυτό μου γι αυτο. Αν μου πείτε ποιος απο όλους τους χώρους νοιάζεται πραγματικά για αυτο τον τόπο να πάω να τον ψηφίσω και να σπρώξω και άλλους. Αν είναι μπρος γκρεμός και πίσω ρέμα , στην πολιτική, θα μείνω στη μέση ακίνητος.»

Info
Λέων Τολστόι – Αφέντης και Δούλος
Πρεμιέρα 20 Φεβρουαρίου
 
Ρωσία 1870. Η πορεία ενός αφέντη με τον υπηρέτη του μέσα στην παγωμένη νύχτα και η απρόσμενη κατάληξη της. Δυο άντρες παγιδευμένοι στη χιονοθύελλα του ρωσικού χειμώνα και η θυσία του ενός που θ αλλάξει τη ζωή τους για πάντα. Σύμφωνα με τις πεποιθήσεις του Τολστόι, ένας τέτοιος άνθρωπος μπορεί να αρχίσει μια καινούργια «αληθινή ζωή», αρκεί μονάχα να κατανοήσει πως όλη η περασμένη του ζωή είναι «κάτι άλλο».

Το διήγημα «Αφέντης και δούλος» που γράφτηκε σε μια πολύ δύσκολη οικονομική περίοδο της Ρωσίας 125 χρόνια πριν μοιάζει με σύγχρονη παραβολή που μιλά για την αναζήτηση του νοήματος της ζωής. Ένας πλούσιος έμπορος αψηφά τις ακραίες καιρικές συνθήκες και με μοναδικό κίνητρο το κέρδος, αποφασίζει να βγει με τον υπηρέτη του μέσα στη νύχτα για να προλάβει να αγοράσει πρώτος ένα κτήμα σε τιμή ευκαιρίας. Στο δρόμο, εξαιτίας μιας δυνατής χιονοθύελλας, χάνονται στις παγωμένες εκτάσεις της ρωσικής επαρχίας. Οι δύο άντρες βρίσκονται τώρα ανυπεράσπιστοι μπροστά στους κινδύνους της μανιασμένης φύσης. Ο αφέντης θα προσπαθήσει να σώσει τον εαυτό του αφήνοντας τον δούλομόνο και αβοήθητο. Πολύ σύντομα όμως θα βρεθεί στην ίδια θέση μ’ αυτόν και τότε θα ακούσει για πρώτη φορά την καρδιά του να χτυπά πραγματικά…

Διασκευή-Σκηνοθεσία Γιώργος Νανούρης
Παίζουν Δημήτρης Λιγνάδης, Γιώργος Νανούρης
Μουσική Λόλεκ
Σκηνικά-Κοστούμια Μαίρη Τσαγκάρη
Φωτισμοί Χρήστος Τζιόγκας
Εικαστική σύλληψη και επιμέλεια: Γιώργος Νανούρης

Η διασκευή είναι βασισμένη στο βιβλίο: Λέων Τολστόι, Αφέντης και υπηρέτης
Μετάφραση από τα ρωσικά: Σταυρούλα Αργυροπούλου
Εκδόσεις Ροές, Αθήνα 2016.

Παραστάσεις
Δευτέρα & Τρίτη στις 21.15
Τιμές εισιτηρίων
15 € & 12 € (Φοιτητικό, άνω των 65 ετών, Ανέργων, ΑΜΕΑ)

Νέο Θέατρο Κατερίνα Βασιλάκου
Προφήτη Δανιήλ 3-5 και Πλαταιών, Κεραμεικός
Τηλ.: 2110132002-5, 2121042777