Τριάντα χρόνια έχουν περάσει από την 12η Ιουνίου του 1987, όταν ο Αμερικανός Πρόεδρος, Ρόναλντ Ρήγκαν, στην πιο διάσημη ίσως ομιλία του στο χωρισμένο ακόμη Βερολίνο, είπε απευθυνόμενος στον γενικό γραμματέα της Σοβιετικής Ένωσης, Μιχαήλ Γκορμπατσώφ, την φράση: «Γκρεμίστε αυτό το τείχος!»

Η επέτειος αυτή όμως, έρχεται ταυτόχρονα με την στρατηγική του Λευκού Οίκου να σπέρνει διχόνοια και ένταση στις ευρωπαϊκές πρωτεύουσες – ιδίως στο Βερολίνο. Το 1987, βέβαια, τα πράγματα ήταν εντελώς διαφορετικά. Οι ΗΠΑ ήταν ο αναμφισβήτητος εγγυητής της ευρωπαϊκής ασφάλειας. Η ηγεσία τους σε ότι τότε ονομαζόταν “Ελεύθερος Κόσμος” απήλλαξε τις ευρωπαϊκές κυβερνήσεις από την ανάγκη να κάνουν μεγάλες αμυντικές δαπάνες. Όλα αυτά, δε, συνέβαιναν με πολύ ήπιους όρους. 

Στις 12 Ιουνίου του 1987, λοιπόν, ο Αμερικανός Πρόεδρος, μπροστά από την πύλη του Βραδεμβούργου, κάλεσε τον Μιχαήλ Γκορμπατσώφ να δώσει ένα τέλος στον πολιτικό διχασμό της Ανατολικής και Δυτικής Γερμανίας και κατά συνέπεια στον Ψυχρό Πόλεμο: «Γενικέ Γραμματέα Γκορμπατσώφ! Εάν αναζητάτε την ειρήνη, εάν αναζητάτε την ευημερία της Σοβιετικής Ένωσης και της ανατολικής Ευρώπης, εάν αναζητάτε την ελευθερία, έλατε σε αυτή την πύλη. Κύριε Γκορμπατσώφ, άνοιξτε αυτή την πύλη. Κύριε Γκορμπατσώφ, γκρέμιστε αυτό το τείχος!»

Τα λόγια αυτά είχαν γραφτεί από έναν 30χρονο απόφοιτο του Ντάρτμουθ και της Οξφόρδης, τον Πίτερ Ρόμπινσον, που τότε ήταν κατώτερο στέλεχος της ομάδας λογογράφων του Ρήγκαν. Ο Ρόμπινσον, πλέον 60 ετών και συνεργάτης του Ινστιτούτου Χούβερ του Πανεπιστημίου του Στάνφορντ, είχε γράψει για τον Ρόναλντ Ρήγκαν περισσότερους από 300 λόγους. 

Όπως εξήγησε στο Politico, είχε ρωτήσει την κόρη του όταν είχε φτάσει στο λύκειο, τι γνωρίζει για την Αμερικανική Επανάσταση. Εκείνη του απάντησε: “Απλά πράγματα. Κερδίσαμε την ανεξαρτησία μας από τους Βρετανούς”. Για τον Εμφύλιο; “Ο Λίνκολν απελευθέρωσε τους σκλάβους και ένωσε ξανά την χώρα”. Ο Πρώτος Παγκόσμιος Πόλεμος; “Είναι λίγο πιο μπερδεμένο. Η δολοφονία του Αρχιδούκα, αλλά οι Αμερικάνοι πήγαν απέναντι και οι δημοκρατίες νίκησαν”. Ο Δεύτερος Παγκόσμιος; “Εύκολο! Νικήσαμε τον Χίτλερ και την Αυτοκρατορική Ιαπωνία”. Kαι ο Ψυχρός Πόλεμος; «Εκεί την είδα αβέβαιη», εξήγησε ο Ρόμπινσον στο Politico, συμπληρώνοντας ότι «δεν έχουν διδαχθεί στα αμερικανικά σχολεία για τον Ψύχρο Πόλεμο. Δεν γνωρίζουν πως συνδέεται το Βιετνάμ ή η Κορέα. Δεν ξέρουν καν ποιος είναι ο Γκορμπατσώφ».

Σύμφωνα με τον ίδιο, οι περισσότεροι Αμερικανοί δεν θυμούνται καν την ομιλία του Ρήγκαν, ενώ μόνο ένας μικρός αριθμός φοιτητών του Στάνφορντ, έχουν την ελάχιστη ιδέα για το θέμα. Για τους Γερμανούς, όμως, δεν ισχύει το ίδιο. Κατά τον λογογράφο, η μνήμη εκεί είναι πολύ έντονη, αλλά και δυσάρεστη. «Για δεκαετίες, το μέλλον τους καθοριζόταν κάθε μέρα στην Ουάσιγκτον και τη Μόσχα. Όχι στο Βερολίνο. Δεν μπορούσαν να αμυνθούν απέναντι σε αυτό», εξηγεί, τονίζοντας ότι με την πτώση του Τείχους του Βερολίνου οι Γερμανοί ανέκτησαν την αυτοεκτίμησή τους. «Δεν είχα ποτέ την ευκαιρία να μιλήσω στον Ρήγκαν για τον λόγο αυτό μετά την πτώση του Τείχους. Όμως η σύζυγός του, μου είχε πει πως ήταν ιδιαίτερα ευτυχισμένος που δεν γκρέμισε τελικά ο Γκορμπατσώφ το Τείχος αλλά οι ίδιοι οι Γερμανοί», προσέθεσε. 

Όμως οι ΗΠΑ στα τριάντα αυτά χρόνια που μεσολάβησαν, εξελίχθησαν από μια δύναμη που βοηθά να γκρεμιστεί ένα τείχος σε μια δύναμη που ευαγγελίζεται να χτίσει ένα άλλο στα νότια σύνορά της. Βέβαια, κατά τον Ρόμπινσον, υπάρχουν διαφορές στην ιδεολογία ενός τείχους που είναι φτιαγμένο για να κρατά τους ανθρώπους μέσα, όπως στην περίπτωση του Βερολίνου, και ενός που στοχεύει να αντιμετωπίσει την παράνομη είσοδο σε μια χώρα. Όμως ο Ρήγκαν θα ένιωθε πολύ άβολα απέναντι στο τείχος του Τράμπ. «Μέσα του, όπως και στην καμπάνια του, δεν υπήρχε ίχνος αντι-ισπανικού αισθήματος», δήλωσε στο Politico, τονίζοντας βέβαια, πως θα είχε καλέσει για αναθεώρηση των στριφνών σημείων του μεταναστευτικού νόμου, εφόσον προέκυπτε πρόβλημα.

Το να γράφει κανείς λόγους για τον Ρήγκαν δεν ήταν δύσκολο. «Πριν γίνει Πρόεδρος έγραφε μόνος του κάθε λόγο που εκφωνούσε. Οπότε υπήρχε υλικό -είτε γραμμένο, είτε ηχογραφημένο – σχεδόν για τα πάντα. Ήξερες πως σκέφτεται για κάθε θέμα. Όμως η ομιλία στο Βερολίνο ήταν κάτι διαφορετικό. Ήταν πιο άμεση σε σχέση με την προσεκτική διπλωματία που ασκούσε μέσω του Υπουργείου Εξωτερικών. Επίσης, δεν έλαβα ποτέ καμία καθοδήγηση! Ένας ανώτερός μου, μου είπε απλά: ‘Κοινό 10.000 περίπου. Μήκος, 20 με 25 λεπτά. Θέμα, εξωτερική πολιτική.’ Έπρεπε εγώ να σκεφτώ τι θα έπρεπε να πει ο Ρήγκαν». Έτσι πέταξε ως το Βερολίνο να κάνει έρευνα, και οι διπλωματικοί ακόλουθοι της πρεσβείας δεν τον βοήθησαν σχεδόν καθόλου. «Μου είπαν απλά, να μην αρχίσει να βομβαρδίζει περί κομμουνιστών».

Η ιδέα ήρθε σε ένα δείπνο με Βερολινέζους. «Εκεί μια γυναίκα είπε: ‘Εάν αυτός ο τύπος, ο Γκορμπατσώφ, εννοεί αυτά που λέει, μπορεί να έρθει εδώ και να τα αποδίξει ρίχνοντας αυτό το τείχος’. Αμέσως ήξερα ότι ο Ρήγκαν θα απαντούσε στην επιθυμία αυτής της γυναίκας. Το έγραψα στο σημειωματάριό μου. Ήταν απλό, αξιοπρεπές αλλά πολύ δυνατό».