Στο πέρασμα των χρόνων δεν ήταν λίγες οι φορές που η πολιτική εισέβαλε στο χώρο του ποδοσφαίρου είτε ως έκφραση λαϊκής ανάγκης είτε για να εξυπηρετήσει τα συμφέροντα της εκάστοτε εξουσίας.

Ads

Μια από τις πιο διαβόητες πολιτικές στιγμές στην ιστορία  του δημοφιλέστερου παιχνιδιού στον κόσμο συνέβη τον Μάιο του1938. Η εθνική ομάδα ποδοσφαίρου της Αγγλίας επισκέφθηκε το Βερολίνο και μπροστά σε 100.000 θεατές, έδωσε το ναζιστικό χαιρετισμό. Ο απόηχος αυτού του περιστατικού εξακολουθεί να αντηχεί. Όπως σχολιάζει ο James Corbett στο βιβλίο του «England Expects», «κανένα συμβάν στην ιστορία του βρετανικού αθλητισμού δεν έχει προκαλέσει τέτοια κατάπληξη και διαμάχη.».

Το 1938, το παγκόσμιο ποδόσφαιρο, όπως και οτιδήποτε άλλο, επισκιάστηκε από το φάσμα του επερχόμενου πολέμου. Πριν από τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο η Αγγλία είχε περιοδεύσει στην εστία του κεντρο-ευρωπαϊκού ποδοσφαίρου, την παλαιά Αυστρο-ουγγρική αυτοκρατορία, σε δύο φάσεις, την πρώτη το 1908 για να παίξει με την Αυστρία, την Ουγγαρία και την Βοημία. Η Γερμανία ήταν εκτός διαδρομής.

Όταν τέλειωσε ο πόλεμος το 1918, η Αγγλία ξεκίνησε να παίζει φιλικά παιχνίδια με τους συμμάχους της, την Γαλλία και το Βέλγιο, μετά την Σουηδία, το Λουξεμβούργο, την Ισπανία, ακόμη και με τους μέχρι πρότινος εχθρούς, την Αυστρία και την Γερμανία. Η Αυστρία αποδείχθηκε δύσκολος αντίπαλος, νικώντας με 3 – 2 το 1932. Νωρίτερα, κατά την διάρκεια της Δημοκρατίας της Βαϊμάρης, ένας αγώνας κατά της Γερμανίας πραγματοποιήθηκε στο Βερολίνο στις 10 Μαΐου του 1930, που έληξε ισόπαλος 3 – 3.

Ads

Τον Δεκέμβριο του 1935 και ενώ οι ναζί βρίσκονται στην εξουσία, η Γερμανία παίζει με την Αγγλία στο Λονδίνο, σε έναν αγώνα που λήγει με νίκη της Αγγλίας με 3 – 0, αλλά προκλήθηκε μια μικρή διαμάχη και γράφτηκε άλλο σκορ.

Μέχρι το Μάιο του 1938 το κλίμα είχε αλλάξει. Η επιθετικότητα της ναζιστικής Γερμανίας είχε γίνει ολοένα και πιο εμφανής. Λίγες μόνο εβδομάδες νωρίτερα ο Χίτλερ είχε προσαρτήσει την Αυστρία. Οι περισσότεροι από τους ποδοσφαιριστές της Αγγλίας ήταν απολιτικοί. Αλλά όταν έφτασαν στο Βερολίνο έγινε σαφές ότι αυτός δεν θα είναι ένα συνηθισμένο αγώνα.

‘Εξι χρόνια μετά το συμβάν, ο αρχηγός τηςαγγλικής ομάδας, ο Eddie Hapgood, έλεγε, ότι η βρετανική ολυμπιακή ομάδα είχε προκαλέσει αδίκημα έναντι των Γερμανών, το 1936, όταν δεν χαιρέτησε ούτε με τον χαιρετισμό των Ναζί, ούτε με εκείνον του Ολυμπιακού κινήματος (το δεξί χέρι απλωμένο προς τα πλάγια και όχι προς τα πάνω με τον τρόπο των ναζί) και «οι αρχές» ήθελαν να αποφύγουν την αντιπαράθεση.

Για ποιες «αρχές» έκανε λόγο ο Hapgood ουδέποτε ξεκαθαρίστηκε. Είναι γενικά αποδεκτό ότι ζητήθηκε η γνώμη του πρέσβη της Βρετανίας στο Βερολίνο, ο Sir Nevile Henderson, ένθερμου υποστηρικτή του «κατευνασμού», αλλά αμφισβητείται αν διέταξε τον χαιρετισμό. Σύμφωνα με τον Hapgood, δύο Βρετανοί αξιωματούχοι υπεύθυνοι, ο Charles Wreford-Smith και ο νέος Γραμματέας της FA (Ποδοσφαιρική Ένωση) Stanley Rous, επισκέφθηκαν τον Henderson. Ο Hapgood είπε ότι ο Rous πρότεινε να δώσει τον χαιρετισμό η ομάδα. Οι αξιωματούχοι της FA στην συνέχεια ενημέρωσαν τον Hapgood, ο οποίος αντιτάχθηκε στο να κάνει οτιδήποτε περισσότερο από το να στέκεται κατά την διάρκεια του γερμανικού εθνικού ύμνου. Ωστόσο, δεν είχε πολλές επιλογές και ενημέρωσε την ομάδα. Αυτό προκάλεσε «σε πολλές μουρμούρες» στις τάξεις της, όπως ο ίδιος περιγράφει στο βιβλίο του. Ο Wreford Μπράουν είπε στην ομάδα ότι «υπάρχουν υπόγεια ρεύματα για τα οποία γνωρίζαμε τίποτα, και ότι δεν ήταν σχεδόν τίποτα στα χέρια του και ότι είναι ένα θέμα για τους πολιτικούς και όχι τους αθλητές».

Ο Rous, στην αυτοβιογραφία του, ισχυρίστηκε ότι είχε όντως πάει να δει τον Henderson, ο οποίος είπε ότι ο χαιρετισμός είχε λίγη πολιτική σημασία, αλλά δεν έδωσε εντολές, θεωρώντας ότι είναι απλά μια έκφραση ευγένεια. Ο ίδιος ισχυρίστηκε ότι έθεσε αυτήν την άποψη υπόψη των παικτών και άφησε την επιλογή «στο χέρι τους», εξηγώντας τους όμως ότι η απόφασή τους θα μπορούσε να επηρεάσει την ατμόσφαιρα στο γήπεδο. Γράφει ότι «όλοι οι παίκτες συμφώνησαν ότι δεν είχαν καμία αντίρρηση, και χωρίς αμφιβολία το είδαν ως κομμάτι της διασκέδασης».

Αλλά αυτό δεν είναι όπως το θυμάται ο Άγγλος αστέρας, Stanley Matthews. Ο ίδιος θυμάται ότι οι δύο αξιωματούχοι της FA πήγαν στα αποδυτήρια και είπαν στην ομάδα να δώσουν τον χαιρετισμό. «Τα αποδυτήρια εξερράγησαν. Όλοι οι παίκτες της Αγγλίας ήταν πελιδνοί και απόλυτα αντίθετοι με αυτό, συμπεριλαμβανομένου και εμού.».

Ο Eddie Hapgood του είπε ότι είπε τι θα μπορούσε να κάνει με τον ναζιστικό χαιρετισμό, το οποίο περιελάμβανε και να χαιρετίσει εκεί όπου ο ήλιος δεν λάμπει. Ο αξιωματούχος, σύμφωνα με τον Matthews, έφυγε και επέστρεψε λέγοντας ότι είχε μια απευθείας εντολή από τον Sir Nevile Henderson, η οποία είχε εγκριθεί από τον Stanley Rous, ότι η πολιτική κατάσταση μεταξύ της Βρετανίας και της Γερμανίας ήταν τόσο ευαίσθητη, ώστε χρειάζεται μόνο μία σπίθα για να ανάψει η Ευρώπη. Αντιμέτωποι με αυτό το «τελεσίγραφο», η ομάδα συμφώνησε να δώσει το χαιρετισμό.

Δεν υπάρχει διαφωνία σχετικά με το τι συνέβη όταν η ομάδα της Αγγλίας μπήκε στον αγωνιστικό χώρο. Η ομάδα είχε φθάσει μόλις δύο ημέρες νωρίτερα μετά από ένα μακρύ ταξίδι με πλοίο και σιδηρόδρομο, αλλά οι Γερμανοί είχαν μια δεκαπενθήμερη προπόνηση στο Μέλανα Δρυμό και το καθεστώς ανέμενε μια νίκη προπαγάνδας. Ο Χίτλερ δεν ήταν παρών στην αναμέτρηση, αλλά υψηλόβαθμα στελέχη της ναζιστικής ηγεσίας όπως οι Ες, Ρίμπεντροπ και Γκέρινγκ κάθισαν δίπλα στον Henderson, στην θέση του Χιτλερ, καθώς οι ομάδες μπήκαν στον αγωνιστικό χώρο. Η αγγλική ομάδα είχε δύο έμπειρους επαγγελματίες, τον Hapgood και τον Cliff Bastin της Άρσεναλ, αλλά οι υπόλοιποι δεν είχαν μεγάλη εμπειρία και δύο από τους παίκτες – ο Frank Broome της Άστον Βίλα και ο Donald Welsh της Τσάρλτον – έπαιζαν για πρώτη φορά σε διεθνή αγώνα. Θα ήταν το βάπτισμα του πυρός για αυτούς.

Η Αγγλία κέρδισε 6-3, μια ηθική νίκη επί των πολιτικών ελιγμών που οδήγησαν στο να χαιρετίσει η αγγλική ομάδα ναζιστικά. Ωστόσο, όταν ο πόλεμος έγινε πραγματικότητα 14 μήνες αργότερα, εκείνο το παιχνίδι άρχισε να βλέπεται από διαφορετική σκοπιά.

Ο Matthews αναφέρει ότι μια μέρα πριν το παιχνίδι, ο ίδιος και ο μπακ Bert Sproston είχαν πάει μια βόλτα για να δουν την αυτοκινητοπομπή του Χίτλερ με τον κόσμο να χοροπηδάει για να τον χαιρετίσουν. Ο Sproston στράφηκε προς τον Matthews και του είπε: «Stan, είμαι απλά ένας εργάτης από το Leeds. Δεν ξέρω από πολιτική και τα παρόμοια. Το μόνο που ξέρω είναι ποδόσφαιρο. Αλλά όπως το βλέπω εγώ, εκεί πέρα φίλε μου είναι ένα κακό.». Ο Sproston απλά, αλλά προφητικά εξέφρασε αυτό που θα γινόταν η ετυμηγορία της ιστορίας.