Η 9^η Μαϊου γιορτάζεται ως ημέρα της αντιφασιστικής νίκης των λαών στο Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Ως ημέρα κατά την οποία υψώθηκε πάνω από όλη την Ευρώπη και όλο τον κόσμο το σύνθημα: Ποτέ πια πόλεμος-Ποτέ πια φασισμός!

Ads

 
Μεγάλη ήταν η συμβολή και του ελληνικού λαού στην μεγάλη αυτή νίκη. Μεταξύ των πρώτων ήταν ο λαός μας σε θυσίες στη διάρκεια του πολέμου, που υπήρξε ο πιο καταστροφικός και αποκρουστικός της ιστορίας. «Πόλεμος ολοκληρωτικός, που καταργούσε τις διαχωριστικές γραμμές πολεμιστών και άμαχου πληθυσμού» (Άγγελος Ελεφάντης, Ενθέματα της Αυγής, 15-5-2005).
 
Πόλεμος που παρέσυρε στη δίνη του δεκάδες χώρες και άφησε πίσω πάνω από 50 εκατομμύρια νεκρούς, τη φρίκη των κρεματορίων  και των στρατοπέδων συγκέντρωσης, το ολοκαύτωμα των Εβραίων, τις μαζικές εκτελέσεις και τις σφαγές ολόκληρων πόλεων και χωριών από τους ναζί στο όνομα της «συλλογικής ευθύνης», που υπέστη και ο ελληνικός λαός από τα Καλάβρυτα και το Δίστομο ως την Κάνδανο των Χανίων και από το Κομμένο της Άρτας και τον Χορτιάτη Θεσσαλονίκης ως το Δοξάτο της Δράμας.
 
Απέναντι στη βία και την τρομοκρατία του φασισμού υπήρξαν σ΄όλη την Ευρώπη εκείνοι που συμβιβάστηκαν ή συνεργάστηκαν με τους κατακτητές, συμμετέχοντας σε κυβερνήσεις κουίσλινγκς και σε τάγματα δοσίλογων. Ορθώθηκαν, όμως, και μεγάλα αντιφασιστικά και απελευθερωτικά κινήματα, που μαζί με την αντιχιτλερική συμμαχία, οδήγησαν στη συντριβή του Χιτλεροφασισμού και στην άνευ όρων παράδοσή του στις 8-9 Μαΐου 1945.
 
Ο ελληνικός λαός, αφού είπε το ιστορικό «ΟΧΙ» και έγραψε το έπος της Αλβανίας, πολέμησε για να μην υποδουλωθεί η Ελλάδα στους Γερμανούς, έδωσε τη μάχη της Κρήτης και όταν βρέθηκε υπό κατοχή, ανέπτυξε ένα από τα μαζικότερα κινήματα αντίστασης σε πόλεις και χωριά, με κύριο εκφραστή του το ΕΑΜ που ήθελε «ελεύθερη πατρίδα και πανανθρώπινη τη λευτεριά». Μέσα από τους αγώνες του και τις ηρωικές πράξεις των παιδιών του, με πρώτο το κατόρθωμα των Γλέζου και Σάντα να κατεβάσουν τη σβάστικα από την Ακρόπολη στις 30 προς 31 Μάη 1941, ο ελληνικός λαός απέκτησε εμπιστοσύνη στην ικανότητά του να απελευθερωθεί. Και το πέτυχε, παρότι η ξένη επέμβαση και ο εμφύλιος δεν του επέτρεψαν να γευτεί τους καρπούς της νίκης του.
 
Πέρασε, όμως, με ανεξίτηλα γράμματα στην Ελληνική Ιστορία η Εθνική Αντίσταση, σφυρηλάτησε αξίες, τροφοδότησε την πολιτισμική δημιουργία.
 
Στις κρίσιμες στιγμές που ζει σήμερα ο ελληνικός λαός, έχει ιδιαίτερη αξία να τα θυμηθούμε όλα αυτά με την ευκαιρία των 70 χρόνων από την ίδρυση του ΕΑΜ.
 
Ένα από τα πιο σημαντικά διδάγματα από την τραγωδία του Β΄Παγκοσμίου Πολέμου είναι ότι δεν επιτρέπεται καμία ανοχή στα φαινόμενα ξενοφοβίας, ρατσισμού και αντισημιτισμού και στις δυνάμεις που τα εκφράζουν. Αυτό ισχύει πολύ περισσότερο σε περιόδους βαθειάς κρίσης – σαν τη σημερινή – που οι κοινωνίες εξουθενώνονται, πλήττεται η κοινωνική συνοχή και βολεύει το σύστημα η αναζήτηση «αποδιοπομπαίων τράγων» σε αδύνατες κοινωνικές ομάδες όπως οι μετανάστες.

^{Το χέρι του Μανώλη Γλέζου μας δείχνει το σημείωμα που άφησε ο αδερφός του Νίκος Γλέζος την ημέρα που εκτελέστηκε από τις δυνάμεις κατοχής. Τα αποχαιρετιστήρια λόγια είναι γραμμένα στο ύφασμα μέσα στο στρατιωτικό του πηλίκιο.}

Δυστυχώς, οι νοσταλγοί του χιτλεροφασισμού στη χώρα μας μπήκαν για πρώτη φορά στην μεταδικτατορική Βουλή των Ελλήνων, στις εκλογές της 6ης Μάη. Με τη νεοναζιστική «Χρυσή Αυγή». Κι αυτό αποτελεί πλήγμα για την εικόνα της Ελλάδας στο εξωτερικό και βαρύτατη προσβολή στους αντιφασιστικούς αγώνες και θυσίες του ελληνικού λαού.
 
Δεύτερο μεγάλο δίδαγμα από τον αντιφασιστικό αγώνα και τη νίκη, είναι ότι η αριστερά μεγαλουργεί όταν ενώνεται η ίδια και ενώνει ευρύτερες λαϊκές δυνάμεις στη βάση συγκεκριμένων στόχων δράσης. Ας θυμηθούμε το τραγούδι της Αντίστασης που έλεγε ότι «το ΕΑΜ μας έσωσε από την πείνα, θα μας σώσει και από τη σκλαβιά», που δείχνει ότι τα αιτήματα και οι στόχοι κλιμακώνονται στην πορεία των αγώνων.
 
Τρίτο μεγάλο δίδαγμα για την Ευρώπη και το μέλλον της είναι ότι πρέπει να οικοδομηθεί με βάση το διεθνές δίκαιο, όχι «το δίκαιο των ισχυρών», με πλήρη προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και του δικαιώματος κάθε λαού να επιλέγει το δρόμο της ανάπτυξής του, με σταθερό μέτωπο στον μιλιταρισμό και στον εθνικισμό,  ενίσχυση της κοινωνικής συνοχής,  αλληλεγγύη και  ισότιμη συνεργασία. Αυτός είναι ο δρόμος προς μια πραγματικά ενωμένη Ευρώπη. Ο νεοφιλελευθερισμός και ο ευρωατλαντισμός δεν ενώνουν αλλά διαιρούν την Ευρώπη.
 
Τέταρτο εξίσου σημαντικό μήνυμα είναι η  ανάγκη της πανευρωπαϊκής συνεργασίας στη βάση νέων σχέσεων Ε.Ε.-Ρωσίας. Η διεύρυνση του ΝΑΤΟ ως τα σύνορα της Ρωσίας διαιρεί την Ευρώπη και υπονομεύει την ασφάλειά της. Το ΝΑΤΟ θα έπρεπε να είχε διαλυθεί μετά τη διάλυση του Συμφώνου της Βαρσοβίας, αλλά η λεγόμενη «νέα παγκόσμια τάξη» υπό την ηγεμονία των ΗΠΑ όχι μόνο το διατήρησε, αλλά και παγκοσμιοποίησε το ρόλο του. Όμως, η αμφισβήτηση της ηγεμονίας των ΗΠΑ και οι υπό διαμόρφωση νέες διεθνείς ισορροπίες επανατροφοδοτούν το αίτημα για την κατάργηση του ΝΑΤΟ, που πάντοτε διεκδικούσαν οι αριστερές δυνάμεις και τα φιλειρηνικά κινήματα.
 
Ο δρόμος του ελληνικού λαού προς το μέλλον είναι κοινός με των άλλων λαών της Ευρώπης. Και η συνεργασία των δυνάμεων της αριστεράς στο ευρωπαϊκό επίπεδο αποτελεί προϋπόθεση για αποτελεσματικές αντιστάσεις και στο εθνικό επίπεδο. Μια άλλη Ευρώπη είναι εφικτή, ανοιχτή σ΄ένα σοσιαλιστικό μέλλον με δημοκρατία και ελευθερία.

* Ο Πάνος Τριγάζης είναι υπεύθυνος του τμήματος εξωτερικής πολιτικής του ΣΥΝ και μέλος του Ευρωπαϊκού Δικτύου για την ειρήνη και τα ανθρώπινα δικαιώματα.