Βρίσκομαι στο Πάρκο Ελευθερίας , στο Κέντρο Τεχνών Δήμου Αθηναίων (Κτήριο 6, πρώην ΕΑΤ-ΕΣΑ). Γύρω μου φωτογραφίες που περικλείουν μνήμες της πόλης επώδυνες. Εκτελεστικά αποσπάσματα και σκελετωμένες μητέρες που θηλάζουν εν μέσω λιμού αλλά και μια σειρά κόμικ. Δίπλα,  μια παρέα μαθητών συμμετέχει σε ένα από τα εκπαιδευτικά προγράμματα που πραγματοποιούνται φέτος σε συνεργασία με το Ίδρυμα της Βουλής, στο πλαίσιο του εορτασμού για την απελευθέρωση της Αθήνας από τον ναζιστικό ζυγό “Η Αθήνα Ελεύθερη – 2017”.

Τα παιδιά ρωτούν την Αναστασία Ρετσίνη και τα “γιατί” τους αντηχούν στον χώρο. Γιατί έχει εδώ τόσους νεκρούς; Ποιος ξεκίνησε πρώτος; Δεν φοβήθηκαν οι άνθρωποι να αντισταθούν;  Υπήρχε στρατιώτης ναζί που να μην ήθελε να σκοτώσει; Δηλαδή όλα αυτά έγιναν εδώ στην Αθήνα; Αντί απαντήσεων, εκείνη βάζει τα παιδιά να επιλέξουν μια φωτογραφία και μετά να κάνουν τη δική τους αναπαράσταση. Διαλέγουν εκτελεστικό απόσπασμα και καλούνται να απαντήσουν πως νιώθουν από τη θέση  του θύτη και από τη θέση του θύματος. “Αυτός που αντιστέκεται νιώθει περηφάνια” λέει με σιγουριά μια μαθήτρια. “Ο κατακτητής όταν σκοτώνει μάλλον νιώθει χαρά” λέει ο διπλανός της. “Ο πόλεμος όμως αφήνει σε όλους πληγές” συμπληρώνει ένας  συμμαθητής  τους.

Τα γοητευμένα και εξαιρετικά προβληματισμένα πρόσωπα των μαθητών, εγκαταλείπουν αργά την αίθουσα , αφού έχουν γράψει μια φράση για τις εντυπώσεις τους. Στην έξοδο συναντούν τον ιστορικό  και Δρ στο πανεπιστήμιο Αθηνών , Μενέλαο Χαραλαμπίδη, εμπνευστή της διοργάνωσης που πραγματοποιείται  διευρυμένη για 3η χρονιά. Προσπαθεί να τους εξηγήσει τι σημαίνει ιστορική έρευνα καθώς οι ερωτήσεις πέφτουν σαν βροχή. «Αυτό που κάνω μοιάζει με αυτό που κάνετε εσείς όταν ψάχνετε στα οικογενειακά άλμπουμ των γονιών σας. Ρωτάτε ποιος είναι αυτός; Είναι συγγενής; Που έμενε τι έκανε; Έτσι ψάχνω κι εγώ στοιχεία για πρόσωπα ή καταστάσεις που μπορούν να μας βοηθήσουν να μάθουμε τι συνέβη στο παρελθόν» τους εξηγεί.

Γιατί δεν έχουμε μνημεία για την Αντίσταση;

Ο Μ. Χαραλαμπίδης βγάζει την ιστορία στον δημόσιο χώρο, με ιστορικούς περιπάτους και άλλες εκδηλώσεις με τη συνδρομή άλλων ιστορικών από τα ΑΣΚΙ, δείχνει πολύ χαρούμενος που ο κόσμος ανταποκρίνεται ένθερμα και υπογραμμίζει την εξαιρετική δουλειά των ιστορικών των ΑΣΚΙ που συμμετέχουν.  Ήταν προσωπικό του στοίχημα , να εδραιώσει αυτή τη γιορτή σε μια χώρα που δεν γιορτάζει την απελευθέρωση εξαιτίας του οδυνηρού εμφυλίου που ακολούθησε; «Το αρχικό μου κίνητρο, ήταν  η ηθική υποχρέωση που αισθάνομαι απέναντι σε αυτούς τους ανθρώπους που αντιστάθηκαν.  Τους πρόλαβα ζωντανούς , τους έκανα συνεντεύξεις. Θέλω να σώσω τη φωνή τους» λέει στο tvxs.gr.

Ανάμεσα στις εκδηλώσεις που απλώθηκαν στην πόλη όλο τον Οκτώβρη , μία συζήτηση με θέμα την ιστορία και τον δημόσιο χώρο  στο Πάρκο Ελευθερίας. Γιατί αλήθεια δεν βλέπουμε στην Αθήνα μνημεία σχετικά με την Εθνική Αντίσταση και την κατοχή , όπως βλέπουμε σε άλλες πρωτεύουσες της Ευρώπης; «Μέχρι το ’ 81 δεν συζητιόταν καν αυτό, γιατί αν έμπαινε κανείς σε αυτή τη συζήτηση θα έπρεπε να μιλήσει για το ΕΑΜ.» απαντάει. Θέλουμε μνημεία  ζωντανά που θα μπορούν να ενταχθούν στην εκπαιδευτική διαδικασία και σε τουριστικούς οδηγούς. Η Αθήνα έχει πρόβλημα με το παρελθόν της δυστυχώς.»

Περίπατοι για την Αντίσταση και τον δοσιλογισμό

«Η γοητεία των ιστορικών περιπάτων είναι ότι γυρνάμε την Αθήνα ανάποδα και βλέπει ο κόσμος κάτω από το οδόστρωμα εκτελέσεις , άρματα μάχης, σημεία αναφοράς σε μια πόλη που την περπατάει αλλά δεν ξέρει το πρόσφατο παρελθόν της. Φέτος κάναμε περίπατο με θέμα τον δοσιλογισμό. Περάσαμε από κτίρια τα οποία στέγαζαν τα γραφεία των οργανώσεών τους. Τα περισσότερα είναι άγνωστα στον πολύ κόσμο».

Δεν φοβάται ότι οι περίπατοι αυτοί θα ρίξουν νερό στον μύλο του εθνικού διχασμού και του αντικομουνιστικού μένους;   «Όχι. Στους περιπάτους έρχονται  πολίτες διαφορετικών ιδεολογικών προελεύσεων, κι αυτό που εκτιμούν είναι η επιστημονική προσέγγιση. Στον περίπατο που έκανα για τα Δεκεμβριανά,  ήρθαν δύο γιοι χωροφυλάκων που είχαν πολεμήσει στο Σύνταγμα Μακρυγιάννη .Έχουμε σκληρή έρευνα πίσω μας οι ιστορικοί και μιλάμε με ντοκουμέντα. Είναι πολύ σημαντικό και να  φτάσει στον κόσμο η πληροφορία και να καταλάβουμε πόσο σημαντικό είναι αυτό για το παρόν και το μέλλον μας.»