Οι προσπάθειες του Πρωθυπουργού να επιδείξει ευρωπαϊκό πρόσωπο είναι αρκετά γνωστές. Σε πολύ μεγάλο βαθμό, η επιτυχία του στις εκλογές του Ιουνίου 2012 οφείλεται στην επιτυχία με την οποία παρουσίασε τον εαυτό του και την υποψήφια κυβέρνησή του σαν τις κύριες (αν όχι μόνες) φιλοευρωπαϊκές δυνάμεις στην Ελλάδα. Του Μιχάλη Ραγκούση

Ads

Στην πιο πρόσφατη τοποθέτησή του, στην ομιλία του στη Βουλή για τον Προϋπολογισμό, το θέμα του κοινού του οράματος με την Ευρωπαϊκή Ένωση πήρε νέες διάστασεις. Η δήλωσηυποστήριξης της ‘κοινωνικής οικονομίας της αγοράς’, παρότι εγείρει ερωτήματα  εγκυρότητας σε σχέση με την πολιτική που ο ίδιος ασκεί,ήταν ένα ακόμα επικοινωνιακό τέχνασμα για να πείσει ότιταυτίζεταιμε τους βασικούς στόχους της ΕΕ όπως αυτοί διατυπώνονται στις ευρωπαϊκές Συνθήκες (Άρθρο 3 παράγρ. 3, ΣΕΕ). Όμως, παραμονές της ανάληψης της ελληνικής προεδρίας της ΕΕ, ο Πρωθυπουργός έκανε ένα ακόμα βήμα, θέλοντας να δείξει πως όχι μόνο δέχεταιπαθητικά τα ευρωπαϊκά οράματα μα τα τροφοδοτεί κιόλας. Προς αυτή την κατεύθυνση ανέφερε, μεταξύ άλλων, πως η ελληνική κυβέρνηση έχει ενεργοποιήσει την ατζέντα της ΕΕ  σε θέματα ‘λαθρομετανάστευσης’. Για την ακρίβεια, σχολίασε ότι μέχρι να δεχτούν τις πιέσεις της ελληνικής κυβέρνησης, οι Ευρωπαίοι εταίροι ‘δεν τολμούσαν καν να πουν τη λέξη λαθρομετανάστευση’.
 
Ηίδια η λέξη ‘λαθρομετανάστευση’ όπως κι η αντίστοιχή της τουλάχιστον στα Αγγλικά, δεν έχουν όντως χρησιμοποιηθεί σε οδηγίες, συνθήκες, στρατηγικές και συμπεράσματα της ΕΕ (παρά μόνο ίσως σε ελάχιστες ελληνικές μεταφράσεις)[1]. Αυτό βέβαια δεν μαρτυρά κάτι από τη διάθεση τηςΕυρωπαϊκής Ένωσης να χαράξει ξεκάθαρη πολιτική κατά των μεταναστών. Εξάλλου, αντί για αυτή,μίασχετική αλλά ίσως στα αυτιά του Πρωθυπουργού και των συνεργατών του υπερβολικά προοδευτική έννοια, αυτή της ‘παράνομης μετανάστευσης’, έχει κάνει την εμφάνισή της αρκετές φορές σε έγγραφα της ΕΕ. Ο Πρωθυπουργός της Ελλάδαςόμως, όχι μόνο χρησιμοποιεί σχεδόν σε κάθε προφορικό και γραπτό του λόγο τον όρο ‘λαθρομετανάστευση’ αλλά αναφέρεται ειδικά και στους ‘λαθρομετανάστες’.Τέτοια συνέπεια συναντά κανείς μόνο ίσως στα κείμενα και τις ομιλίες της Χρυσής Αυγής. Εξάλλου, ο Σύριζα έχει δηλώσει πως δεν την δέχεται στον πολιτικό του λόγο ενώ το ΠαΣοΚ κι η ΔημΑρ ξεκάθαρα την αποφεύγουν.[2]
 
Μία τέτοια προσφορά θέλει να κάνει ο Πρωθυπουργός στα οράματα της Ευρώπης.Βέβαια, τα παγκόσμια κι ευρωπαϊκά οράματα συνήθως δεν διατυπώνονται με τέτοιου είδουςόρους.Φαίνεται πως την ώρα που ο Πρωθυπουργός χρησιμοποιεί τον όρο ‘λαθρομετανάστης’,κινήσεις σε Ευρώπη και Αμερική συμβάλλουν προς την οριστική απόρριψηενός άλλου, φαινομενικά ηπιότερουόρου, του όρου ‘παράνομος μετανάστης’.
 
Η απόφαση του AssociatedPress(ΑΡ) τον Απρίλιο του 2013 να απορρίψει, μετά από διάφορες φάσεις έντονης συζήτησης, όχι βέβαια τον όρο ‘λαθρομετανάστης’ (που θα θεωρούνταν αδιανόητοςγια την αξιοπρέπειατου ανθρώπου έτσι κι αλλιώς) αλλά τον όρο ‘παράνομος μετανάστης’,πρέπει να είναι γνωστή στον Πρωθυπουργό. Είχαν προηγηθεί ενέργειες όπως του δημοσιογράφου JoseAntonioVargasπου επανεκκίνησε έναν παλιότερο διάλογο και της φοιτητικής ένωσης του πανεπιστημίου της Καλιφόρνια που ομόφωνα θεώρησε τον όρο ‘παράνομος μετανάστης’ άδικο και προσβλητικό.[3]Η λογική είναι απλή κι ας προσπαθούν πολλοί να τη γελοιοποιήσουν με εξυπνακίστικα σχόλια. Όσο κι αν ξενίζει το γεμάτο ρατσιστικά στερεότυπα λεξιλόγιό μας, η είσοδος σε μία χώρα, ακόμα κι αν θεωρείται παράνομη, δεν νοείται να χαρακτηρίζει και να φορτίζει πολιτικά το σύνολο της προσωπικότητας ενός ατόμου, μιας ομάδας ή ενός ολόκληρου λαού. Όπως κατέληγε το κείμενο των φοιτητών,η χρήση του όρου κι άλλων συναφών εκφράσεων στον Τύπο και την πολιτική σκηνή της Αμερικής ενθαρρύνουν ρατσιστικές ενέργειες και στοχοποιούν κοινωνικά αποκλεισμένες ομάδες του πληθυσμού.
 
Πρέπει να σημειωθεί ότι το ΑΡ απέρριψε από τα κείμενά του το ‘παράνομος μετανάστης’ δεν απέρριψε όμωςτον όρο ‘παράνομη μετανάστευση’. Το βασικό σκεπτικό πίσω από την απόφασή του ήταν ότι το επίθετο ‘παράνομος’ μπορεί να χρησιμοποιείται για την περιγραφή μίας πράξης αλλά όχι ενός ανθρώπου. Επιφυλάχθηκε ωστόσο να επανεξετάσει το θέμα του όρου ‘παράνομη μετανάστευση’ όταν θα σημειωθεί η ‘κατάλληλη πρόοδος’.[4]Ακόμα και πριν την απόρριψη τού‘παράνομος μετανάστης’ το ΑΡ είχε,σε παλιότερη αναθεώρηση του κι αντίθετα με την εμμονή του Πρωθυπουργού της Ελλάδας, προτείνει την παράλληλη χρήση κι άλλων, προσεκτικότερων εννοιών (κάτι αντίστοιχο κάνουν τώρα κι οι NYTimes). Με βασική αρχή τη δημοσιογραφική εγκυρότητα των όρων, αν κι αναγνώριζε τις πολιτικές προεκτάσεις και ιδεολογικές αφετηρίες,και σε αντίθεση με την τωρινή απόφασή του, το ΑΡ είχε το 2012 παρατηρήσει ότι ο όρος ‘παράνομος μετανάστης’, αν και αποδεκτός απλά σαν ‘νομική πραγματικότητα’, δεν ήτανέγκυρος σε όλες τις περιπτώσεις. Για παράδειγμα, τα παιδιά δεν θα έπρεπε σε καμία περίπτωση να θεωρούνται παράνομα αφού δεν είχαν καν στόχο μια παράνομη πράξη.[5]Άλλα παραδείγματα ήταν οι αιτούντες άσυλο κι όσων η παραμονή στη χώρα βρίσκονταν κάτω από νομική διαφωνία. ToAPείχε μάλιστα δώσει κι οδηγίες για την κάλυψη σχετικών επιχειρήσεων της αστυνομίας.Eίχε ζητήσει να γίνεται προσεκτική δημοσιογραφική κάλυψη τού πόσοι είναι κάθε φορά αυτοί που συλλαμβάνονται και τους λόγους των συλλήψεών τους ώστε να μην δημιουργείται η εντύπωση ότι όσοι ελέγχθηκαν βρίσκονται παράνομα στη χώρα. Έχει αξία μία σύγκριση με τις κυβερνητικές και πρωθυπουργικές δηλώσεις που ακολούθησαν κι ακολουθούν την επιχείρηση Ξένιος Δίας.[6]
 
Τελικά, το επιχείρημα της χρήσης του όρου ‘παράνομος’ για παιδιά απέκτησε κεντρική θέση στην ολοκληρωτική απόρριψη από το AP του όρου ‘παράνομος μετανάστης’. Την ίδια περίπου εποχή, ο Πρωθυπουργός της Ελλάδας στοχοποιούσε παιδιά μεταναστών λέγοντας ότι έχουν κάνει κατάληψη στους βρεφονηπιακούς σταθμούς με αποτέλεσμα να μην υπάρχουν θέσεις για τα παιδιά των Ελλήνων (κάτι που έτσι κι αλλιώς αποδείχτηκε ψέμα μετά από τοποθέτηση στη Βουλή του ίδιου του νεοδημοκράτη Υφυπουργού Εργασίας όσο και την ανακοίνωση των σχετικών στοιχείων από τονεπίσης νεοδημοκράτη ΥπουργόΕσωτερικών).[7]
 
Σε αντίθεση με το φιλοευρωπαϊκό προσωπείο που επιδεικνύει ο Πρωθυπουργός, η κίνηση του AP βρήκε υποστηρικτές και στην Ευρωπαϊκή Ένωση με εκφραστή την ευρωπαία Επίτροπο Εσωτερικών Υποθέσεων. Δήλωσε πως ο όρος ‘παράνομος μετανάστης’ θα πρέπει να σταματήσει να χρησιμοποιείται από την ΕΕ και πως η ίδια εργάζεται σκληρά για να απαλειφθεί από τα έγγραφα της Κομισιόν.[8]  Αν κι όπως αναφέρθηκε η ΕΕ έχει πολλές φορές χρησιμοποιήσει σε επίσημα έγγραφά της τον όρο ‘παράνομος μετανάστης’ είναι επίσης εμφανές ότι τον τελευταίο καιρό τέτοιες αναφορές γίνονται όλο και πιο σπάνια. Στα συμπεράσματα της συνόδου  του Ευρωπαϊκου Συμβουλίου του περασμένου Οκτωβρίου περιλαμβάνεται και το θέμα των ‘μεταναστευτικών ροών’.[9] Σε κανένα όμως σημείο τους δεν υπάρχει αναφορά όχι στον όρο ‘παράνομος μετανάστης’ αλλά ούτε καν στον όρο ‘παράνομη μετανάστευση’. Υποκριτική ή μη, η αναφορά των συμπερασμάτων της συνόδου κορυφής στη μετανάστευση γίνεται κάτω από το πρίσμα του ανθρωπισμού και της αλληλεγγύης. Μοναδική αναφορά σε κάτι ‘λαθραίο’ είναι το ‘λαθρεμπόριο’ ανθρώπων που η ΕΕ δηλώνει πως έχει στόχο να αντιμετωπίσει. Στο ίδιο έγγραφο κι ακόμα χειρότερα για τον Πρωθυπουργό που δηλώνει ότι επηρεάζει την ατζέντα της ΕΕ, δεν υπάρχει η παραμικρή υπόνοια συσχέτισης των θεμάτων ανεργία και εισερχόμενη μετανάστευση. Παραμονές της συνόδου κορυφής, σε μία συνάντησή του με τον ομόλογό του στη Μάλτα, την οποία επίσης επιχείρησε να παρουσιάσει ως τη συνάντηση που ενεργοποίησε την ατζέντα της συνόδου κορυφής της ΕΕ σε θέματα ‘λαθρομετανάστευσης’, ο Πρωθυπουργός με το ευρωπαϊκό προσωπείο έκανε τη χυδαία δήλωση ότι στην Ελλάδα ‘έχουμε τόσους άνεργους όσους και παράνομους μετανάστες’.[10]Αξίζει να σημειωθεί ότι η σύνδεση της ανεργίας με την εισερχόμενη μετανάστευση είναι ένας από τους βασικούς πυλώνες της ‘ρητορικής’ της Χρυσής Αυγής.
 
Η συζήτηση στην Ευρώπη για τη σωστή χρήση τέτοιων πολιτικά ευαίσθητων όρων είχε ξεκινήσει ακόμα και πριν από τις πρόσφατες εξελίξεις στην Αμερική και την ΕΕ. Το Συμβούλιο της Ευρώπης (ανεξάρτητο από την ΕΕ) έχει από το 2006 δηλώσει ότι θεωρεί τον όρο ‘παράνομος μετανάστης’  ως όρο που στιγματίζει κοινωνικές ομάδες και τρέφει την καχυποψία του πληθυσμού απέναντι σε αυτές.[11] Αλλά ακόμα κι εντός της ΕΕ, έχει σημασία να αναφερθεί ότι το ίδιο προσεκτική είναι και μία παλιότερη (2004) διατύπωση της απόφασης για τη δημιουργία της Frontex. Και πάλι πολύ πριν προκύψει το θέμα της δίκαιης και πολιτισμένης αναφοράς σε μετανάστες, πουθενά στην απόφαση δεν διατυπώθηκε ο όρος ‘παράνομος μετανάστης’ –για να μην αναφερθούμε καν στον αγαπημένο όρο του Πρωθυπουργού.[12]
 
Όλα αυτά διατηρούν ιδιαίτερη αξία όσοκρατάμε υπόψη μας πως η Ελλάδα θα φιλοξενήσει σε λίγες μέρες την προεδρία της ΕΕ. Μεταξύ των θεμάτων που θα συζητηθούν, όπως έχει υποσχεθεί ο Πρωθυπουργός, θα είναι και το μεταναστευτικό. Αν, όπως τονίσαμε πιο πριν, η γλώσσα αποκαλύπτει κάτι από το ιδεολογικό πλαίσιο του χρήστη της, τότε οι Ευρωπαίοι ηγέτες θα πρέπει να ενημερωθούν πως ο οικοδεσπότης τους αντιμετωπίζει το θέμα με όρους ‘λαθρομετανάστευσης’.
 
Παρά τις παραπάνω σημειώσεις και την επιχειρηματολογία για το αντίθετο, το θέμα της σωστής χρήσης της γλώσσας είναι πιθανό να ακούγεται σαν λεπτομέρεια σε περιόδους οικονομικής κρίσης και έξαρσης της φασιστικής απειλής. Όμως, δεν πρέπει να ξεχνάμε πως αναφορές του Πρωθυπουργού στο θέμα, έχουν τροφοδοτήσει και τροφοδοτηθεί από, όχι την ατζέντα της ΕΕ, αλλά της ΧΑ. Την προηγούμενη της δήλωσης του Πρωθυπουργού για την ανάγκη ανακατάληψης των παιδικών σταθμών, οτότε υποψήφιος βουλευτής της ΧΑ Παναγιώταρος προλαβαίνοντας τον Πρωθυπουργό είχε επιτεθεί με μανία σε ομιλία του στο Π. Φάληρο στα παιδιά των μεταναστών που θα ‘πέταγε έξω’ από τους βρεφονηπιακούς σταθμούς και τα νοσοκομεία.
 
Υπάρχουνπολλές παρόμοιες ενδείξεις της σχέσης μεταξύ των δηλώσεών του Πρωθυπουργού και της ανόδου του φασισμού.Υπάρχουν και κατηγορίες πως όχι μόνο ο Πρωθυπουργός χρησιμοποιεί τέτοιου είδους όρους για να κλέψει την εκλογική βάση της ΧΑ αλλά ότι κι ο ίδιος συμμερίζεται τους στόχους και το λεξιλόγιο των ναζί. Αν όμως ο ίδιος επιμένει, τάχα αθώα, πως αυτές είναι μονάχα λέξεις, να τονίσουμε ότι θα περιμέναμε μεγαλύτερη πνευματική διαύγεια από έναν αυτοαποκαλούμενο λάτρη της ποίησης. Γιατί ενώ αναφέρει σαν πνευματικό άνθρωπο την Κική Δημουλά, εντούτοις ξεχνάει τα λόγια της:
 
‘Οι λέξεις φταίνε, αυτές ενθάρρυναν τα πράγματα σιγά σιγά ν’ αρχίσουν να συμβαίνουν’.
 

[1]Ενώ δεν χρησιμοποιείται ούτε στην ελληνική νομοθεσία: https://elawyer.blogspot.co.uk/2012/04/blog-post.html?spref=tw(Το άρθρο παρέχει και σύνδεσμο για παλιότερη έρευνα του Ν. Σαραντάκου.)

[2]Το ΠαΣοΚ βέβαια φροντίζει να στήνει στρατόπεδα συγκέντρωσης κάτω από τον τίτλο ‘κέντρα φιλοξενίας’.

Ads

[3]https://www.nytimes.com/2011/06/26/magazine/my-life-as-an-undocumented-immigrant.html?_r=3&ref=magazine&pagewanted=allΜεταξύ άλλων λέει πως ‘μερικοί από εμάς μαζεύουν τις φράουλές σας ή προσέχουν τα παιδιά σας’; https://articles.latimes.com/2013/sep/03/local/la-me-ln-ucla-immigrants-20130903; Σύμφωνα με κάποιες πηγές ο διάλογος είχε ξεκινήσει από το 2009 από την Ένωση Ισπανόφωνων Δημοσιογράφων οι οποίοι χαιρέτησαν την πρωτοβουλία ‘dropthei-word’.

[4]https://blog.ap.org/2013/04/02/illegal-immigrant-no-more/

[5]https://www.ap.org/Content/Press-Release/2012/Reviewing-the-use-of-illegal-immigrant

[6]https://tvxs.gr/news/egrapsan-eipan/mayri-klosti-demeni-stin-anemi-tyligmeni-tis-antas-psarra

[7]https://www.ethnos.gr/article.asp?catid=22768&subid=2&pubid=63723209

[8]https://euobserver.com/tickers/119693

[9]https://www.consilium.europa.eu/uedocs/cms_data/docs/pressdata/en/ec/139197.pdf

[10]https://www.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_kathremote_1_21/10/2013_524065Η δήλωση έγινε στα Αγγλικά.

[11]https://wcd.coe.int/ViewDoc.jsp?id=1579605(σημείο IIIb)

[12]https://frontex.europa.eu/assets/About_Frontex/frontex_regulation_en.pdfΑντί γι’ αυτόν τον όρο, χρησιμοποιείται η διατύπωση ‘υπήκοοι τρίτων χωρών που βρίσκονται παράνομα στα κράτη μέλη [της ΕΕ]’.