Αναβολή της επίσκεψης των ευρωπαίων ελεγκτών της τρόικας αναγγέλθηκε τη Δευτέρα 6 Ιανουαρίου.  Τα μέλη της Επιτροπής Οικονομικής και Νομισματικής Πολιτικής (ECON) του Ευρωπαϊκού κοινοβουλίου (Ε.Κ.) θα πραγματοποιούσαν επίσκεψη στις 8 και 9 Ιανουαρίου και συνάντηση με τα Προεδρεία των Διαρκών Επιτροπών Οικονομικών Υποθέσεων, Κοινωνικών Υποθέσεων, Παραγωγής και Εμπορίου και της Ειδικής Μόνιμης Επιτροπής Θεσμών και Διαφάνειας του ελληνικού Κοινοβουλίου. Της Κατερίνας Πολυχρονάκη*

Ads

Πολλή συζήτηση έγινε για τους λόγους της αναβολής και για το αν προέκυψε μετά από αίτημα του Έλληνα πρωθυπουργού ή αν ήταν αποκλειστική πρωτοβουλία του προέδρου του Ε.Κ.

Η ECON, με επικεφαλής τους εισηγητές του σχεδίου της έκθεσης O.Karrasκαι L.H. Ngoc, αποσκοπεί στην σύνταξη έκθεσης πριν το τέλος της τρέχουσας ευρωκοινοβουλευτικής περιόδου σχετικά με το ρόλο και τη δράση της τρόικας στις χώρες που εφαρμόστηκαν Μνημόνια και συγκεκριμένα σε Ελλάδα, Πορτογαλία, Ιρλανδία και Κύπρο.Να σημειώσουμε επίσης ότι κατά την συνεδρίαση της ECONστο Στρασβούργο, τη Δευτέρα 13 Ιανουαρίου έχει προγραμματιστεί  νέα δημόσια ακρόαση για τη δράση της τρόικας στις εν λόγω χώρες,δεδομένου ότι παρά την αναβολή της επίσκεψης στην Ελλάδα τόσο η συνάντηση της Πορτογαλίας όσο και αυτή της Κύπρου πραγματοποιήθηκαν κανονικά.

Για το ιστορικό αυτής της ευρωπαϊκής δράσης να αναφέρουμε ότι την Τρίτη  5 Νοεμβρίου 2013 σε συνεδρίαση της  ECON  πραγματοποιήθηκε δημόσια  ακρόαση   με αντικείμενο τις επιτυχίες και αποτυχίες των πολιτικών που εφαρμόζει η τρόικα  στα κράτη μέλη που έχουν πληγεί  από την κρίση.Κατά τη διάρκεια αυτής της συνεδρίασης δόθηκε η έγκριση διεξαγωγής έρευνας σχετικά με τη δράση της τρόικας, με τους  O.KarrasκαιL.H. Ngocνα αναλαμβάνουντη σύνταξη τηςσχετικής έκθεσης.

Στο πλαίσιο αυτό οι εν λόγω ευρωβουλευτές ως εισηγητές συνέταξαν σχέδιο έκθεσης για την αξιολόγηση της λειτουργίας της τρόικας στα προγράμματα που εφαρμόζονται στις χώρες των Μνημονίων, συμπεριλαμβάνοντας σχετικά ερωτηματολόγια τα οποία και απεστάλησαναφενός στα οικεία κράτη καιαφετέρου στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή, την ΕΚΤ, την Ευρωομάδα, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο καθώς  επίσης και στο ΔΝΤ.

Στόχος, όπως αναφέρουν να διερευνήσουν την νομική βάση, την εντολή και τη δομή της τρόικας, την διαδικασία λήψης αποφάσεων εντός των θεσμικών οργάνων αλλά και σε σχέση με άλλους θεσμούς όπως οι υπουργοί οικονομικών των κρατών μελών και η ευρωομάδα, την δημοκρατική νομιμοποίηση της τρόικας καθώς και τις επιπτώσεις των εργασιών της όπως κακοδιοίκηση, παραβιάσεις κ.α.

Έτσιτα ευρωπαϊκά θεσμικά όργανα και το ΔΝΤ μεταξύ άλλων,  ερωτώνται με βάση ποια κριτήρια προσδιορίστηκαν οι μεταρρυθμιστικές προτεραιότητες που καθόρισαν, πόσος χρόνος δόθηκε στις χώρες προκειμένου να αποφασίσουν τον σχεδιασμό των απαραίτητων διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων ή άλλων μέτρων εξυγίανσης, αν υπήρξε γραπτή εντολή της ΕΕ προς τους διαπραγματευτές της τρόικας στην οποία να προβλέπονται στόχοι και προτεραιότητες, πως και πότε η τρόικα υπέβαλλε ενημερωτικές εκθέσεις.

Αναφορικά με την λειτουργία των προγραμμάτων, ερωτώνται αν πιστεύουν ότι τα μέτρα κατανεμήθηκαν ισομερώς μεταξύ των πολιτών καθώς και μεταξύ του ιδιωτικού και του δημόσιου τομέα, σε ποιο βαθμό συμμετέχουν τα οικεία κράτη μέλη στη διαδικασία λήψης αποφάσεων, ποιος εκδίδει την οριστική απόφαση για τα μέτρα που λαμβάνονται, για πόσες περιπτώσεις παραβίασης της εθνικής νομοθεσίας που θέτουν σε αμφισβήτηση τη νομιμότητα των αποφάσεων που απορρέουν από το Μνημόνιο είναι ενήμεροι, αν συνεκτίμησαν την συμβατότητα των μέτρων, που διαπραγματεύτηκαν, με την τήρηση των θεμελιωδών δικαιωμάτων που αναφέρονται στις Συνθήκες κ.α.

Αντίστοιχου είδους ερωτήσεις απευθύνονται και στα εθνικά όργανα των κρατών στα οποία διεξάγεται η έρευνα.

Έξη μήνες λοιπόν πριν τις ευρωεκλογές του 2014 και αφού έχουν «τρέξει» τρία  μνημονιακά χρόνια στην Ελλάδα, θύελλα διαμαρτυριών και ανθρωπιστική κρίση στη χώρα,«κινητοποιείται» το Ε.Κ. αναμοχλεύει το θέμα, κάνει καταγραφές και προσπαθεί να αποσείσει τις ευθύνες του.

Μια προσεκτική όμως  ανάγνωση των ερωτήσεων που απευθύνει το Ε.Κ. ιδιαίτερα στην ΕΕ και στο ΔΝΤ μας αποκαλύπτει επίσης ότι αναφέρεται στα γνωστά επιχειρήματα των Διεθνών Οργανισμών,  υποδεικνύονταςτους έτσι την αιτιολόγηση ακόμα και των  ομολογημένων  λαθών  που έχουν διαπράξει όλοι αυτοί οι μαθητευόμενοι μάγοι της «μεταρρύθμισης».

Για παράδειγμα, ήταν ορθή και έγκαιρη η εκτέλεση των συμφωνηθέντων προγραμμάτων, αν όχι ποιοι οι λόγοι και ποιες οι επιπτώσεις στην αποτελεσματικότητα των προγραμμάτων, ή θεωρείται ότι το πρόγραμμα επείγουσας βοήθειας εφαρμόστηκε σωστά, ή τι θα μπορούσε να συμβεί εάν η ΕΕ και το ΔΝΤ δεν είχαν παράσχει χρηματοδοτική συνδρομή ή τέλος απευθυνόμενοι στα οικεία κράτη «γιατί η χώρα σας αποφάσισε να αιτηθεί την υπαγωγή της σε πρόγραμμα χρηματοδοτικής συνδρομής»;

Η οικειοποίηση και από το Ε.Κ. του επιχειρήματος της τρόικας ότι η αποτυχία του προγράμματος τους οφείλεται δήθεν στην καθυστερημένη αλλά και λανθασμένη εφαρμογή του από την  Ελλάδα, από συγκεκριμένα υπουργεία και υπουργούς,ειδικότερα αν αυτοί ανήκουν στην ομάδα των εξωκοινοβουλευτικών υπουργών και δεδομένου ότι οι τελευταίοι δύσκολα θα βρουν υποστηρικτές και πολιτική κάλυψη σε περίπτωση ραγδαίων πολιτικών εξελίξεων, θα μπορούσε να οδηγήσει και στην κατασκευή «εξιλαστήριων θυμάτων».  Έτσι εξηγούνται ενδεχόμενα και οι πρόσφατες «επιθετικές»δηλώσεις Στουρνάρα στους FinancialTimes.

Να υπενθυμίσουμε επίσης ότι πυκνώνουν  οι φωνές  σε διεθνές επίπεδο σχετικά  με την αναποτελεσματικότητα των προγραμμάτων λιτότητας και αυστηρής δημοσιονομικής πειθαρχίας στις χώρες που βρίσκονται σε κρίση, την έλλειψη δημοκρατικής νομιμοποίησης των Διεθνών Οργανισμών που λαμβάνουν τις αποφάσεις,  την κατάρρευση του ευρωπαϊκού κοινωνικού μοντέλου, την υψηλότατη ανεργία ιδιαίτερα μεταξύ των νέων.

Σύμφωνα με το 1884/2012 ψήφισμα της Κοινοβουλευτικής Συνέλευσης  του Συμβουλίου της Ευρώπης η λιτότητα αποτελεί κίνδυνο για τη δημοκρατία και τα κοινωνικά δικαιώματα και κατά συνέπεια μπορεί να θεωρηθεί βάσιμα ως παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων ενώ συνιστά τον επαναπροσανατολισμό  των προγραμμάτων λιτότητας που είναι σε εξέλιξη και τονίζει ότι οι περιοριστικές  πολιτικές, κυρίως ως αποτέλεσμα της περικοπής των κοινωνικών δαπανών, μπορεί να προκαλέσουν μεγαλύτερη εμβάθυνση της κρίσης και υπονόμευση των κοινωνικών δικαιωμάτων καθώς επηρεάζουν πρωτίστως τα χαμηλά εισοδηματικά στρώματα και τις πιο ευάλωτες κατηγορίες πληθυσμού.  Αντιμέτωποι, όπως αναφέρει, με τις συνέπειες ενός «αχαλίνωτου» οικονομικού φιλελευθερισμού πρέπει να προστατευθεί το ευρωπαϊκό κοινωνικό μοντέλο με τις όποιες εθνικές εκφάνσεις του, στηριγμένο στην αρχή της «κοινωνικής οικονομίας της αγοράς».

Επίσης στην επικείμενη συνεδρίαση του Ιανουαρίου 2014 αναμένεται  η τελική έγκριση από την Συνέλευση του Συμβουλίου της Ευρώπης της έκθεσης J.M.Beneytoαναφορικά με τον έλεγχο των Διεθνών Οργανισμών, όπως η ΕΕ, για παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων καθώς και η κατάθεση σχετικής τροπολογίας από τον Έλληνα βουλευτή κ. Νότη Μαριά για έναρξη της διαδικασίας ελέγχου της τρόικας από το Συμβούλιο της Ευρώπης.

Σε κάθε περίπτωση η αξιοποίηση των δυνατοτήτων που παρέχουν οι θεσμοί είναι θεμιτή και πρέπει να γίνεται για πολλούς λόγους. Όμως είναι παραπλανητικό αν όχι επικίνδυνο να καλλιεργούνται υπερβολικές προσδοκίες όταν ο συσχετισμός δυνάμεων ή οι αντικειμενικές συνθήκες δεν το επιτρέπουν. Μικρό καλάθι λοιπόν!

*Της Κατερίνας Πολυχρονάκη
Πολιτικού επιστήμονα
master ευρωπαϊκών σπουδών
[email protected]