«Ο τίτλος του σεμιναρίου μου είναι κύριοι ψευδής. Δεν υπάρχουν απολίτιστοι άνθρωποι, αλλά άνθρωποι με διαφορετικό πολιτισμό» ξεκινούσε στις αρχές του 20ου αιώνα ο Marcel Mauss το βιβλίο του για την θρησκεία και τους απολίτιστους ανθρώπους.

Ads

 
Ο σημαντικός από μόνος του μαθητής του Durkheim έδινε με την φράση αυτή (στα βήματα των πιο ριζοσπαστικών πλευρών του ρομαντισμού που μιλούσαν για τον ευγενή άγριο) ένα γερό χαστούκι στον Δυτικό πολιτισμό που ακκιζόταν πλέοντας μέσα στην «ιερότητά του».
 
Η ιστορία των αποικιών, των ολοκαυτωμάτων και των (κάθε είδους, μηδέ των αντι-εργατικών εξαιρουμένων) πογκρόμ έδειξε ότι το ανίερο χρησιμοποιήθηκε από αυτόν τον «ιερό» λευκό «χριστιανικό» πολιτισμό για να προβάλλει τον (ίσως καθόλου καλύτερο, απλά διαφορετικό) τρίτο κόσμο αλλά και τους διαφορετικούς εντός του πρώτου κόσμου, ως ανίκανους ή ανήθικους να χειριστούν τις υποθέσεις και τις ζωές τους, νομιμοποιώντας το δικαίωμα των πολιτικών-και οικονομικών παρεμβάσεων (στο διακρατικό επίπεδο) αλλά και των ηθικών πλειοψηφιών (στο διαπροσωπικό) να επιβάλλουν ένα καθορισμένο –και ποτέ ουδέτερο- είδος συμπεριφοράς.
 
Παραμένουν εξαιρετικά επίκαιρα  όλα αυτά, όχι μόνο γιατί η «από-ιεροποίηση» της Ελλάδας (του Ευρωπαϊκού Νότου γενικά) μέσα από την συλλογική μας ενοχή ήταν το ιδεολογικό Opus Magnum του Μνημονίου, αλλά και γιατί η υπόθεση του Πάπα Σούρα και του Μοναχού Παστίτσιου τα ξαναέφεραν στο προσκήνιο. Ενώ και η πρόσφατη δολοφονία ενός νεαρού gay ακτιβιστή στο Καμερούν (https://www.allout.org/en/actions/remember-roger) υπενθύμισε δια της πλαγίας κάποια από τα επίχειρα της αποικιοκρατίας (και «γηγενών» φυσικά ευθυνών) και της ηθικής που επέβαλλε, σε έναν πλανήτη που στις πίσω γειτονιές κάποια κατ’ επίφαση «χριστιανικά» καθεστώτα συναγωνίζονται τις βαρβαρότητες της «Σαρία».
 
Βέβαια, η (άφατη για να ξεπεράσεις αλαζονικά τον αγνωστικισμό είτε προς την άρνηση είτε προς την κατάφαση) ύπαρξη του Ιερού, δεν έχει να κάνει με την χρήση του, όπως αταβίστικα  «λίγοι» αυτοαποκαλούμενοι «εκλεκτοί» ταυτίζουν. Ο Καζαντζάκης (και όχι μόνο) έχει γράψει μνημειώδεις φράσεις επ’ αυτού. Αλλά και η χρήση του Ιερού δεν έχει να κάνει με τη μεταφυσική όπως αυτονόητα οι πολλοί «πυροβολημένοι» από την βία των θεσμοθετημένων θρησκειών, θεωρούν.
 
Το «Ιερό», κι ακόμη περισσότερο το «Ιεροποιημένο», (που εισέβαλλε πίσω από μεγαλόστομες ρητορικές και απόλυτες αναγνώσεις και στον χώρο της πολιτικής μην αφήνοντας απυρόβλητη καμία ιδεολογία που κακοφόρμισε) αποτελεί βασικό εργαλείο των με το αζημίωτο «επιτροπών διαχείρισης»  φαύλων καθεστώτων και γελοίων κοινωνιών που καταγγέλλουν προσωπικές ή συλλογικές συμπεριφορές, την ίδια ώρα που στηρίζουν τα πλέον ανάλγητα και διεφθαρμένα καθεστώτα. Καθεστώτα και κοινωνίες που ακριβώς έχουν ανάγκη να «ξεπλένονται» διακηρύσσοντας με «εξαιρετικό θόρυβο» για να είναι αληθινή την «καθαρότητα» τους. 
 
Κι αν ο Μαρξ αποκαλούσε (και σωστά) το αστικό κράτος ως μια τέτοια επιτροπή διαχείρισης των συμφερόντων της αστικής τάξης (και της κρατικοποιημένης «αστικής» -σε εισαγωγικά- τάξης όπως συνέβη στον υπαρκτό…) η διαχείριση αυτή δεν θα μπορούσε ποτέ να είναι επιτυχημένη αν δεν θεμελιωνόταν πάνω στις ιδεοληψίες, τις προκαταλήψεις, τις -συμπαγείς για μεγιστοποίηση της ψυχολογικής ασφάλειας- συνήθειες (υλικές, ψυχολογικές, ιδεολογικές) των πολλών. Σωστά ο Moscovici ( όχι ο πολιτικός, ο «άλλος») έλεγε αποκαλύπτοντας τα δύσμορφα όρια του παιχνιδιού, ότι αν θέλουμε να εξηγήσουμε την ύπαρξη του πολιτιστικού ρατσισμού θα πρέπει να παρατηρήσουμε ότι οι «από πάνω» είναι οι πρώτοι που «υπνωτίζονται» από των ιδεοληψίες των από κάτω.
 
Υπνωτίζονται από τη μια, μα και  διαχειρίζονται από την άλλη, αφού τις έχουν δημιουργήσει ή (πιο κοντά ίσως στην αλήθεια) πριμοδοτήσει; Πέρα από τις καθημερινές βαρβαρότητες σε όλον τον πλανήτη (σε διαφορετικές ποσότητες και ποιότητες, για να μην τα ισοπεδώνουμε όλα), στα «καθ ημάς», η  στάση του Άνθιμου, που επιτέθηκε στον Διαμαντόπουλο για ένα Διονυσιακό απομεινάρι την ίδια ώρα που σιωπά κατ’ ουσίαν τιμώντας εκπροσώπους της πιο ανάλγητης φαυλότητας εδώ και δεκαετίες (και πως όχι, μαζί χειραγωγούν το τόσο σεβαστό θα ‘πρεπε, όταν είναι πηγαίο κι ελεύθερο θρησκεύεσθαι των ανθρώπων).
 
H ποινή που επεβλήθη στον Παστίτσιο για ένα site που αν θέλεις το επισκέπτεσαι και  δεν διαφέρει από πολλές επιθεωρήσεις, η διαχείριση του θέματος της εκκλησιαστικής περιουσίας ακόμη και σε καιρούς κρίσης, η πραγμάτωση (πολύτιμου) φιλανθρωπικού έργου μέσα όμως από τον οβολό των ανωνύμων για να κερδίζει πόντους η Εκκλησία ΑΕ την ίδια ώρα που οι ανώνυμοι παθητικοποιούνται, η χρήση «μεγάλων σταυρών» από πολιτικούς ηγέτες οι οποίοι σταυρώνουν τον κόσμο, και η δική μας εσωτερικευμένη φυλακή που χλευάζει κάποτε το «ιερό» (;) μα προσκυνά το ιεροποιημένο και τα εξουσιαστικά γύρω του παιχνίδια, απαντούν ηχηρά, θυμίζοντας εκείνη την (του Ρουσώ) φράση που χώρισε την φιλοσοφία στα δύο ραπίζοντας την ηγεμονική μεταφυσική αντίληψη περί «τέλειου, θεϊκού, κόσμου»: «Ο άνθρωπος γεννήθηκε ελεύθερος, αλλά είναι παντού φυλακισμένος».