Τον Μάρτιο στο 17ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης – ως μέλος και της Κριτικής Επιτροπής στην ενότητα «Ανθρώπινα Δικαιώματα» – είχα την ευκαιρία να παρακολουθήσω περισσότερα από σαράντα ντοκιμαντέρ στην μεγάλη οθόνη, πολλά εκ των οποίων ήταν αξιόλογα και ενδιαφέροντα. Ανάμεσα σε αυτά που ξεχώρισα, ήταν και το συγκλονιστικό «We Come as Friends» του Αυστριακού σκηνοθέτη, Χούμπερτ Ζάουπερ, ο οποίος είχε δώσει το παρών στη διοργάνωση. Με αφορμή την προβολή του συγκεκριμένου  ντοκιμαντέρ από το CineDoc στο Γαλλικό Ινστιτούτο Αθηνών, την Τετάρτη 2 Δεκεμβρίου – στην οποία το Tvxs.gr είναι χορηγός επικοινωνίας και θα ανακοινωθεί σύντομα σχετικός διαγωνισμός με δωρεάν προσκλήσεις – παρουσιάζουμε ένα μικρό αφιέρωμα, σ’ έναν σπουδαίο κινηματογραφιστή.

Ads

«Η εποχή μας κατακλύζεται από μια πληθώρα εικόνων που δεν είναι μυθοπλαστικές. Στο διαδίκτυο και την τηλεόραση υπάρχει μια τρομακτική χιονοστιβάδα ερεθισμάτων, τέτοια που δεν βγάζεις εύκολα νόημα. Μια ταινία προσπαθεί να βγάλει νόημα, μπορεί να μην το πετυχαίνει πάντα, αλλά σε ιδεώδεις συνθήκες μπορείς να δημιουργήσεις μια σπίθα ανάμεσα στην ταινία και το κοινό. Είναι μια όμορφη σύμβαση…» – Χούμπερτ Ζάουπερ

image

Γεννημένος στις Αυστριακές Άλπεις, ο Ζάουπερ σπούδασε σκηνοθεσία στη Βιέννη και το Παρίσι, ενώ τα τελευταία χρόνια διδάσκει κινηματογράφο σε πανεπιστήμια της Ευρώπης και των Ηνωμένων Πολιτειών. Τα ντοκιμαντέρ του έχουν αποσπάσει σημαντικές διακρίσεις σε Διεθνή Φεστιβάλ όπως του Βερολίνου και του Σάντανς, ενώ έχει τιμηθεί με Σεζάρ και βραβείο καλύτερου ντοκιμαντέρ από την Ευρωπαϊκή Ακαδημία Κινηματογράφου. Το φιλμ του “Ο Εφιάλτης του Δαρβίνου” (Darwin’s Nightmare) , ήταν υποψήφιο για Όσκαρ Καλύτερου Ντοκιμαντέρ το 2004. Τον Μάρτιο ο Χούμπερτ Ζάουπερ βρέθηκε στη Θεσσαλονίκη ως προσκεκλημένος του Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ, ο οποίος στο πλαίσιο της ανοιχτής συζήτησης που πραγματοποιήθηκε στην αίθουσα Παύλος Ζάννας, μοιράστηκε με το κοινό, εμπειρίες από την πορεία του ως κινηματογραφιστής, καθώς και μυστικά της τέχνης του ντοκιμαντέρ

«Δεν αφορούν την Αφρική οι ταινίες μου. Η ευρωπαϊκή και η αφρικανική ιστορία έχουν μια αμφίδρομη σχέση, είναι άρρηκτα συνδεδεμένες μέσα από τρία στάδια: το δουλεμπόριο, την αποικιοκρατία και την παγκοσμιοποίηση. Πρόκειται για τρία επώδυνα στάδια της ιστορίας, εξευτελιστικά για Αφρική. Όταν έκανα τον “Εφιάλτη του Δαρβίνου”, σε μια πολύ μικρή περιοχή της Τανζανίας, επικεντρώθηκα σε δύο τομείς: το εμπόριο όπλων και αλιευμάτων. Τα όπλα ερχόταν από το Βορρά στο Νότο, ενώ τα αλιεύματα ακολουθούσαν αντίστροφη πορεία. Το φιλμ “Ερχόμαστε εν ειρήνη” μιλά για τις νέες μορφές αποικιοκρατίας. Ήθελα να κάνω μια ταινία για ένα μείζον φαινόμενο στο σημείο όπου συγκρούονται σήμερα η Κίνα με τις Η.Π.Α. και παλιότερα η Γαλλία με τη Βρετανία. Είναι σαν ένα αισχρό ανέκδοτο που επανέρχεται και το αρνούμαστε. Λέμε ότι στην Αφρική οι άνθρωποι είναι απολίτιστοι, ότι σκοτώνονται μεταξύ τους και ο ΟΗΕ πηγαίνει να τους βοηθήσει. Στην ουσία πρόκειται για πόλεμο δια αντιπροσώπων, υπέρ της μιας ή της άλλης πετρελαϊκής εταιρείας.» – Χούμπερτ Ζάουπερ

Ads

image

Στο ντοκιμαντέρ “On the Road with Emil” (1993), με πρωταγωνιστή έναν διευθυντή τσίρκου, ο Ζάουπερ μας ταξιδεύει στο χειμερινό αυστριακό τοπίο και ταυτόχρονα στις έννοιες των σχέσεων και της οικογένειας. Η ίδια ευαισθησία, με πιο μαχητική διάθεση διατρέχει όλο το έργο του σκηνοθέτη: «Το δημιουργικό ντοκιμαντέρ, είναι το απόλυτο βήμα ελεύθερου λόγου της εποχής μας. Στο ντοκιμαντέρ είμαι ελεύθερος να πω ό,τι θέλω» – Χούμπερτ Ζάουπερ

Το όνομα του Χούμπερτ Ζάουπερ έχει συνδεθεί με το αποκαλυπτικό ντοκιμαντέρ που στηλιτεύει κυρίως την εκμετάλλευση της αφρικανικής ηπείρου από τον δυτικό κόσμο. Ο πολυπράγμων σκηνοθέτης, συγγραφέας, ηθοποιός και παραγωγός έκανε το 2004 παγκόσμια αίσθηση με το πολυβραβευμένο ντοκιμαντέρ του “Ο Εφιάλτης του Δαρβίνου” (φωτογραφία).

image

Πρόκειται για ένα φιλμ που εξετάζει την αποικιοκρατική αλιεία στη Λίμνη Βικτώρια στην Τανζανία. Σε μια περιοχή που μαστίζεται από την απόλυτη φτώχεια, χιλιάδες τόνοι ψαριών αλιεύονται καθημερινά και αποστέλλονται σε κράτη της Δύσης. Το ντοκιμαντέρ καταγράφει τόσο την οικονομική και πολιτική διαπλοκή όσο και τις κοινωνικές και οικολογικές επιπτώσεις του φαινομένου, ενώ διατηρεί πάντα στον άξονά του τον άνθρωπο.

«Όταν η ταινία πήρε δημοσιότητα, ειδικά όταν κέρδισε υποψηφιότητα για Όσκαρ, βρέθηκα προσκεκλημένος στο γραφείο του προέδρου της Τανζανίας. Φυσικά η ταινία δεν του άρεσε καθόλου και στράφηκε εναντίον της ταινίας  και όσων εμφανίζονται σε αυτήν. Η  “μαφία των όπλων” με καταδίωκε νομικά και επί 3 χρόνια ήμουν στα δικαστήρια για να αποδείξω ότι όσα έδειχνα ήταν πραγματικά γεγονότα. Έγινε εκστρατεία σπίλωσης του ονόματός μου, δέχτηκα απειλές για ζωή μου, ενώ και άνθρωποι που μίλησαν στην κάμερα φυλακίστηκαν και καταδιώχθηκαν.» – Χούμπερτ Ζάουπερ

image

Το έργο του Ζάουπερ όμως ξεπερνά γεωγραφικά όρια. Ο ίδιος ο δημιουργός αναφέρει χαρακτηριστικά: «Οι τελευταίες μου ταινίες είναι γυρισμένες στην Αφρική, όμως δεν μιλούν για την Αφρική. Σ’ αυτή την περιοχή του κόσμου βρήκα τις συνθήκες για να περιγράψω την ειρωνεία και το αίνιγμα της ανθρώπινης αλληλεπίδρασης».

Το 1998, ο αυστριακός κινηματογραφιστής καταγράφει την οδυνηρή εμπειρία εκατοντάδων χιλιάδων προσφύγων Χούτου της Ρουάντα στη ζούγκλα του Ζαΐρ, μέσα από το φιλμ “Kisangani Diary”. Είναι μάλιστα χαρακτηριστικό το γεγονός ότι όταν ο σπουδαίος Ζαν Ρους είδε το ντοκιμαντέρ, διακήρυξε τη γέννηση ενός νέου τύπου κινηματογράφου, του «σινεμά της επαφής», σημειώνοντας ότι αυτό «δεν είναι ακόμη ένα ντοκιμαντέρ ενός λευκού για τη Μαύρη Ήπειρο».

image

Το 2002, ο Ζάουπερ, κάνοντας ένα διάλειμμα από τα αφρικανικά θέματα, υπογράφει το “Alone with our Stories”, μια καταγγελία για την ενδοοικογενειακή βία (σωματική και ψυχολογική) που υφίστανται οι γυναίκες πίσω από κλειστές πόρτες. «Η συζυγική βία δεν είναι μόνο η πιο  αόρατη μορφή πολέμου, αλλά και η πιο απειλητική και καταστροφική», τονίζει ο σκηνοθέτης.

image

Με την πιο πρόσφατη ταινία του “We Come as Friends”, ο Ζάουπερ επιστρέφει στην Αφρική και πιο συγκεκριμένα στο Νότιο Σουδάν. Ειρηνοποιοί των Ηνωμένων Εθνών, εργάτες, Αμερικανοί ευαγγελιστές, Σουδανοί όλων των ηλικιών, παρελαύνουν μπροστά από την κάμερα, αποτυπώνοντας με μελανά χρώματα ένα νεο-αποικιοκρατικό πείραμα που συντελείται στη χώρα.

image

Πρόκειται για ένα ντοκιμαντέρ το οποίο πραγματοποίησε την παγκόσμια πρεμιέρα του πέρσι τον Ιανουάριο στο Φεστιβάλ του Σάντανς. Στη συνέχεια το “We Come as Friends”, προβλήθηκε και στο 64ο Διεθνές Κινηματογραφικό Φεστιβάλ του Βερολίνου (Μπερλινάλε), όπου και απέσπασε το Βραβείο: Peace Film Award. Ήταν επίσης στην τελική πεντάδα των υποψηφιοτήτων για το καλύτερο ντοκιμαντέρ στα 27α Βραβεία της Ευρωπαϊκής Ακαδημίας Κινηματογράφου.

Το ντοκιμαντέρ του Χούμπερτ Ζάουπερ «We Come as Friends» (Βραβείο Ειρήνης στην Μπερλινάλε), θα προβληθεί την Τετάρτη 2 Δεκεμβρίου στις 20:00, στο Γαλλικό Ινστιτούτο Αθηνών. Σύντομα θα ανακοινωθεί στο Tvxs.gr και σχετικός διαγωνισμός με δωρεάν προσκλήσεις. Η ταινία επαναπροβάλλεται την Κυριακή 6 Δεκεμβρίου στον Κινηματογράφο Δαναός.

«We Come as Friends»
Σκηνοθεσία: Χούμπερτ Ζάουπερ / Hubert Sauper

Διάρκεια: 110 λεπτά / 2014 / Αυστρία, Γαλλία
Γλώσσα: Αγγλικά, Κινέζικα, Αραβικά με ελληνικούς υπότιτλους
Τιμή εισιτηρίου: 6 ευρώ

image

Από το 2009, το CineDoc προβάλει βραβευμένα ελληνικά και διεθνή ντοκιμαντέρ, σε συνεργασία με το Γαλλικό Ινστιτούτο Ελλάδος. Τις προβολές, που διαρκούν όλο τον χρόνο, από τον Οκτώβριο έως τον Μάιο, συνοδεύουν παράλληλες εκδηλώσεις που έχουν στόχο να ενθαρρύνουν τον διάλογο γύρω από σημαντικά κοινωνικά θέματα και να εμπνεύσουν συλλογικές δράσεις.

Από φέτος, το CineDoc είναι μέλος του ευρωπαϊκού δικτύου Moving Docs που επιδιώκει την ταυτόχρονη διανομή και προβολή επιλεγμένων ντοκιμαντέρ στην Ευρώπη, σε συνεργασία με το European Documentary Network και την υποστήριξη του προγράμματος Creative Europe Ε.Ε.

Το Tvxs.gr είναι και φέτος χορηγός επικοινωνίας της διοργάνωσης και θα σας ενημερώνουμε αναλυτικά και εγκαίρως, για όλες τις προβολές του, ενώ όπως και τις προηγούμενες χρονιές, θα διοργανώνονται διαγωνισμοί για τη χορήγηση δωρεάν προσκλήσεων.

Τη Διοργάνωση και την Καλλιτεχνική Επιμέλεια, έχουν οι: Ρέα Αποστολίδη, Αύρα Γεωργίου και Δήμητρα Κουζή. Για περισσότερες πληροφορίες παραθέτουμε και τον επίσημο ιστότοπο του Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ CineDoc.