Τρία χρόνια μετά την πρωτότυπη «Ανωτέρα Βία» (Force Majeure – 2014), ο Ρούμπεν Έστλουντ επιστρέφει εντυπωσιακά και μας χαρίζει μία από τις σημαντικότερες δημιουργίες της τρέχουσας κινηματογραφικής χρονιάς: «Το Τετράγωνο» (The Square – 2017). Ο Σουηδός σκηνοθέτης ήταν ο μεγάλος νικητής του 70ού Διεθνούς Κινηματογραφικού Φεστιβάλ των Καννών, καθώς η ταινία του απέσπασε τον Χρυσό Φοίνικα της φετινής διοργάνωσης. Με έξυπνο χιούμορ το φιλμ σατυρίζει τι ορίζουμε ως Τέχνη την εποχή των κοινωνικών δικτύων.

Ads

«Μία πλούσια και απόλυτα σύγχρονη ιστορία για τη δικτατορία της πολιτικής ορθότητας.»Πέδρο Αλμοδόβαρ (Πρόεδρος του 70ού Φεστιβάλ Καννών)

Το Τετράγωνο / The Square
Σκηνοθεσία – Σενάριο: Ρούμπεν Έστλουντ / Ruben Östlund
Πρωταγωνιστούν: Κλάες Μπανγκ, Ελίζαμπεθ Μος, Ντομινίκ Γουέστ, Τέρι Νόταρι
Διεύθυνση φωτογραφίας: Fredrik Wenzel
Μοντάζ: Ruben Östlund, Jacob Secher Schulsinger
Ήχος: Andreas Franck
Χώρα Παραγωγής: Σουηδία, Γερμανία, Γαλλία, Δανία
Έτος Παραγωγής: 2017
Διάρκεια: 142 λεπτά

image

Ads

«Όπως και με την «Ανωτέρα Βία», το «Τετράγωνο» είναι ένα δράμα και μία σάτιρα. Ήθελα να κάνω μια κομψή ταινία με εικαστικές και ρητορικές τεχνικές για να προκαλέσω και να διασκεδάσω τους θεατές. Θεματικά, η ταινία κινείται ανάμεσα σε θέματα όπως η ευθύνη και η εμπιστοσύνη, ο πλούτος και η φτώχια, η ισχύς και η αδυναμία. Η πίστη στο άτομο που μεγαλώνει και η πίστη στην κοινότητα που φθίνει. Η δυσπιστία απέναντι στο κράτος, στα μέσα ενημέρωσης και στην τέχνη.» – Ρούμπεν Έστλουντ

image

Ο ευφυής και ωραίος Christian (Κλάες Μπανγκ / Claes Bang) είναι καταξιωμένος επιμελητής σε ένα μουσείο σύγχρονης τέχνης. Διαζευγμένος και αφοσιωμένος πατέρας δύο παιδιών, οδηγεί ηλεκτρικό αυτοκίνητο και υποστηρίζει κοινωφελείς οργανισμούς. Η επόμενη έκθεση που επιμελείται, με τίτλο The Square, είναι μια εγκατάσταση που προσκαλεί τους περαστικούς στον αλτρουισμό, υπενθυμίζοντας την ευθύνη απέναντι στον συνάνθρωπο.

image

Αλλά καμιά φορά είναι δύσκολο να ανταποκριθείς στα ίδια σου τα ιδεώδη. Ο ίδιος ο Christian αντιδρά αλλόκοτα στην κλοπή του κινητού του και μπλέκεται σε ντροπιαστικές καταστάσεις. Σε παράλληλη δράση, η ομάδα δημοσίων σχέσεων του μουσείου έχει δημιουργήσει μια αναπάντεχη καμπάνια για το The Square. Η ανταπόκριση είναι υπερβολική και ο Christian, αλλά και το ίδιο το μουσείο, οδηγούνται σε υπαρξιακή κρίση.

image

Οι ήρωές του Ρούμπεν Έστλουντ είναι γεμάτοι ψεγάδια, παθιασμένοι, αναποφάσιστοι, ανθρώπινοι. Τους βάζει αντιμέτωπους με οριακές καταστάσεις, πάνω απ’ όλα όμως, με τις πιο κρυφές τους αδυναμίες. Ως σκηνοθέτης, χτίζει έναν κόσμο εγκεφαλικό και μαζί σωματικό, που εντυπώνεται στο ένστικτο και στο μυαλό του θεατή.

Το φιλμ «Το Τετράγωνο» (The Square – 2017) αποτελεί μια τολμηρή σάτιρα με ήρωα έναν επιμελητή σε ένα μουσείο σύγχρονης τέχνης, ο οποίος με την τελευταία του έκθεση προσκαλεί το κοινό σε μια διαδραστική εγκατάσταση που ενισχύει τον αλτρουϊσμό.

image

Ξαφνικά όμως κλέβουν το κινητό του και όλο το ψεύτικο προσωπείο της καθωσπρέπει ευγένειας καταρρέει, αποκαλύπτοντας την άγρια σκοτεινή πλευρά του. Υπέροχο καστ με τους Κλάες Μπανγκ, Ελίζαμπεθ Μος και Ντομινίκ Γουέστ, να μας χαρίζουν σπουδαίες ερμηνείες.

«Ως σάτιρα, η ταινία υπερβάλλει στις χειρότερες τάσεις που παρατηρούνται σήμερα, όπως τον τρόπο που τα μέσα ενημέρωσης αγνοούν την ίδια τους την ευθύνη όταν αναπαράγουν τα ίδια τα προβλήματα που δημοσιεύουν. Το μουσείο έχει προσλάβει ειδικούς στις δημόσιες σχέσεις, ώστε οι ιδέες και η έκθεση να γίνει ευρέως γνωστή στα μέσα μαζικής ενημέρωσης. Το τμήμα των δημοσίων σχέσεων λέει όλο σαρκασμό ότι η ιδέα για Το Τετράγωνο παραείναι καλή και ότι αν θέλει το μουσείο να απασχολήσει τους δημοσιογράφους και να γράψουν για την έκθεση χρειάζεται αντιπαράθεση. Μπορεί κανείς να βρει ομοιότητες με τα εξτρεμιστικά κόμματα στη Σουηδία, τις ΗΠΑ, τη Γαλλία και αλλού, που μέσα από την προκλητική, πολωτική δημόσια συζήτηση, έχουν αιχμαλωτίσει την προσοχή του κοινού. Στη Σουηδία, ένα τέτοιο κόμμα έχει καταλάβει την τρίτη θέση ανάμεσα στα μεγάλα πολιτικά κόμματα.» – αναφέρει χαρακτηριστικά ο Ρούμπεν Έστλουντ και συνεχίζει:

image

«Η τραγική ειρωνεία έχει μετατρέψει τα μέσα μαζικής επικοινωνίας στο καλύτερο εργαλείο προώθησης για τα τρομοκρατικές οργανώσεις. Όλοι ξέρουν, αλλά κανείς δεν έχει πάρει το μάθημα του, για την υστερία των μέσων μαζικής ενημέρωσης που οδηγεί Ευρωπαίους να συμμετέχουν στον ISIS ή να εμπνευστούν για τις δολοφονικές επιθέσεις στην Κοπεγχάγη λίγες μέρες μετά την επίθεση στο Charlie Hebdo. Πριν μερικά χρόνια, οι ηθικές αρχές του τύπου θα απέτρεπαν μια εφημερίδα ή έναν ανταποκριτή να δείξει σοκαριστικές, αβέβαιες ή επεξεργασμένες εικόνες. Όσο όμως γίνονται περικοπές και οι δημοσιογράφοι πλήττονται, τα μέσα μαζικής ενημέρωσης έχουν στραφεί σε εντυπωσιακές εικόνες. Τώρα πια όσο μια εικόνα έχει εκρηκτικό περιεχόμενο, δεν έχει σημασία το ίδιο το περιεχόμενο. Η περίπτωση του μικρού αγοριού από τη Συρία που πνίγηκε είναι ανησυχητική.»

image

Το Σκανδιναβικό Σινεμά στην πιο απολαυστική του εκδοχή φέρει την υπογραφή του Ρούμπεν Όστλουντ. Με την κάμερά του σπάει το παγωμένο τοπίο του Βορρά σε χίλια κομμάτια. Τα καταγράφει μεθοδικά, με υπόγειο χιούμορ, σαν σεισμογράφος της ατελούς ανθρώπινης φύσης.

Ο σκηνοθέτης – μεγάλος νικητής του φετινού Χρυσού Φοίνικα στο επετειακό 70ό Διεθνές Κινηματογραφικού Φεστιβάλ των Καννών – ήταν ο επίτιμος καλεσμένος του 58ου Διεθνούς Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Θεσσαλονίκης, όπου και είχαμε την ευκαιρία να απολαύσουμε την ταινία, παρουσία του:

«Παίζουμε ρόλους ως ανθρώπινα όντα. Οι προσδοκίες με τις οποίες επιβαρυνόμαστε καθημερινά μπορούν να περιορίσουν ποιοι είμαστε πραγματικά. Βλέποντας αυτά τα μικρά βίντεο με τους συνεργάτες μου και απαθανατίζοντας αυτές τις μικρές κινούμενες εικόνες, καταλαβαίνουμε τελικά πώς είναι να είσαι άνθρωπος»

image

Αναφερόμενος στην ιδέα που γέννησε τη νέα του ταινία «Το Tετράγωνο», o δημιουργός περιέγραψε ένα καλλιτεχνικό πρότζεκτ που επιμελήθηκε στο Βάρναμο της Σουηδίας. Το έργο αυτό συνιστά μια δημιουργική τοποθέτηση πάνω στην παράνοια των ανθρώπινων σχέσεων, δημιουργώντας έναν συμβολικό χώρο (στην πραγματικότητα σχεδιάστηκε ένα τετράγωνο σε κεντρικό σημείο της πόλης), μέσα στο οποίο όσοι σταθούν οφείλουν να διατηρήσουν άθικτη την ανθρωπιά τους. «Τώρα αυτά τα installations έχουν εξαπλωθεί και αλλού, στη Νορβηγία για παράδειγμα, έχοντας το καθένα όμως τη δική του ξεχωριστή χρησιμότητα», πρόσθεσε σχετικά.

image

Σύμφωνα με τον ίδιο, η τελευταία του ταινία, που διαδραματίζεται σε ένα περιβάλλον υψηλής τέχνης, ωθεί το θεατή να αναστοχαστεί πάνω στον κυνισμό της καθημερινότητας. «Ο σκοπός του φιλμ είναι να μεταδίδει τροφή για σκέψη. Να ωθεί κάποιον να συμφωνεί ή ακόμη και να διαφωνεί με αυτό που βλέπει. Και τελικά να αλλάζει τη συμπεριφορά του», παρατήρησε χαρακτηριστικά.

image

Διαβάστε επίσης:
Ρούμπεν Όστλουντ: Ο κάτοχος του φετινού Χρυσού Φοίνικα στο 58ο Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης
Ρούμπεν Όστλουντ: Ποιος είναι ο φετινός νικητής του Χρυσού Φοίνικα;
Ρούμπεν Έστλουντ: «Ο σκοπός του φιλμ είναι να μεταδίδει τροφή για σκέψη»

Το «Τετράγωνο» (The Square – 2017) του Ρούμπεν Έστλουν, κυκλοφορεί στις ελληνικές κινηματογραφικές αίθουσες, από την Πέμπτη 7 Δεκεμβρίου, σε διναμή της εταιρείας Feelgood Entertainment.