Οι Ταινίες Δρόμου, ή αλλιώς Road Movies, είναι μία ιδιαίτερη κατηγορία ταινιών που συχνά πυκνά παρεξηγείται ή υποτιμάται. Όπως όμως συμβαίνει σε κάθε κατηγοριοποίηση, έτσι κι εδώ, υπάρχουν υπέροχα δείγματα γραφής και ταινίες που κέρδισαν επάξια μία θέση στη μνήμη μας, ταξιδεύοντας μας τόσο μεταφορικά όσο και κυριολεκτικά – αναδημοσίευση από το νέο 34ο τεύχος των Χίμαιρες.

Ads

«Η αρχή των road movies ξεκινά από την Ελλάδα. Στον δρόμο, πρέπει πάντα να γνωρίζεις την αρχή. Ο Όμηρος είναι ο πρώτος άνθρωπος που έκανε ένα είδος road movie, την Οδύσσεια […] Είναι πολύ ωραίο να είσαι μέσα στο σπίτι, αλλά είναι ακόμη καλύτερο να είσαι εκεί έξω, να ταξιδεύεις, να αναζητάς το άγνωστο.» – Βιμ Βέντερς (47ο Διεθνές Κινηματογραφικό Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης)

«Ξέγνοιαστος Καβαλάρης» (Easy Rider – 1969) του Ντένις Χόπερ

image

Ads

Το σενάριο εξιστορεί τις περιπέτειες δυο περιπλανώμενων μοτοσικλετιστών, που προσπαθούν να ανακαλύψουν τον πραγματικό εαυτό τους και παράλληλα να γνωρίσουν τη ζωή. Όλα αυτά συμβαίνουν στα τέλη της δεκαετίας του ’60, σε μια εποχή που σημαδεύτηκε από την αμφισβήτηση των ηθικών αρχών της κοινωνίας και την επανάσταση των νέων ενάντια στο κατεστημένο. Ο Γουάιτ και ο Μπίλι, τους οποίους υποδύονται οι χαρισματικοί ηθοποιοί Πίτερ Φόντα και Ντένις Χόπερ αντίστοιχα, είναι δυο περιθωριακοί τύποι που αποφασίζουν να πραγματοποιήσουν ένα μακρινό ταξίδι με τις μοτοσυκλέτες τους, προς αναζήτηση καινούριων εμπειριών.

Στο ταξίδι τους αυτό, γνωρίζουν τον αλκοολικό δικηγόρο Τζορτζ Χάνσον (Τζακ Νίκολσον), ο οποίος τους ακολουθεί και τους βοηθά να βρουν την προσωπική τους ελευθερία. Στην ταινία ακούγονται αξέχαστες μουσικές επιτυχίες συγκροτημάτων της εποχής, όπως: Steppenwolf, The Byrds, The Band, The Jimi Hendrix Experience, Little Eva και The Electric Prunes. Στο φιλμ αναβιώνουν παραστατικά η ζωή και η νοοτροπία της νεολαίας τη δεκαετία του ’60. Ο Τζακ Νίκολσον ήταν υποψήφιος για Όσκαρ Β Ανδρικού Ρόλου, ενώ η ταινία προτάθηκε και για Όσκαρ Πρωτότυπου Σεναρίου.

Ταινία ορόσημο του ανεξάρτητου αμερικανικού σινεμά και της κινηματογραφικής αντικουλτούρας. Συνώνυμο των ταινιών “road movies”, ο «Ξέγνοιαστος Καβαλάρης», αποτέλεσε την πρώτη σκηνοθετική προσπάθεια του Ντένις Χόπερ. Παράλληλα αναβίωσε την σε πτώση καριέρα του Πίτερ Φόντα, ενώ αποτέλεσε και την πρώτη σημαντική ερμηνεία του σπουδαιότερου Αμερικανού ηθοποιού της γενιάς του, του Τζακ Νίκολσον.

«Zabriskie Point» (1970) του Μικελάντζελο Αντονιόνι

image

Το φιλμ εξελίσσεται μέσα από τη χαλαρή ιστορία ενός νεαρού πολιτικοποιημένου ακτιβιστή και της γραμματέως ενός επιχειρηματία. Γινόμαστε μάρτυρες στην τυχαία συνάντησή τους, στον έρωτά τους, στην περιπλάνησή τους στην έρημο, στη δολοφονία του νέου από τους αστυνομικούς, καθώς και στην επιστροφή της ηρωίδας στην καθημερινότητά της. Ο Αντονιόνι μέσα από το φιλμ «Zabriskie Point», καταθέτει τη δική του, προσωπική ματιά στα ταραγμένα όσο και ανήσυχα sixties στις Ηνωμένες Πολιτείες. Στην ουτοπία της εξεγερμένης αμερικάνικης νεολαίας, στον διαρκή εφιάλτη της καταναλωτικής κοινωνίας, αλλά και στη γοητεία της περιπλάνησης στην άγνωστη ήπειρο.

Το «Zabriskie Point» είναι η μοναδική ταινία του μεγάλου Ιταλού δημιουργού που γυρίστηκε στην Αμερική. Μ’ ένα σχεδόν ντοκιμαντερίστικο στυλ και με μουσικές των: Rolling Stones, Grateful Dead, The Youngbloods, The Kaleidoscope, Jerry Garcia, Patti Page και των Pink Floyd. Ο Αντονιόνι βρίσκει την αφορμή να διατρέξει μια δεκαετία και μια ήπειρο. Καταφέρνει έτσι να μας παρουσιάσει την σεξουαλική απελευθέρωση με μια εμβληματική ερωτική σεκάνς, για να καταλήξει στο οικείο, όσο και ψυχρό, μεγαλοαστικό περιβάλλον.

Μολονότι εντελώς διαφορετικό από όλα τα υπόλοιπα φιλμ του μεγάλου κινηματογραφιστή και χωρίς ιδιαίτερα γνωστούς ηθοποιούς (με εξαίρεση τον Χάρισον Φορντ σ’ έναν μικρό ρόλο), το «Zabriskie Point» παραμένει ακόμα και σήμερα μια αυθεντική δημιουργική κατάθεση για την έκρηξη των sixties, την αντικουλτούρα, την ιδεολογική σύγχυση και την αέναη επιθυμία για εξέγερση, μέσα από κάθε νότα, με κάθε κραυγή.

«Η Αλίκη στις Πόλεις» (Alice in the Cities / Alice in den Städten – 1974) του Βιμ Βέντερς

image

O Γερμανός δημοσιογράφος Φίλιπ Γουίντερ (Ρούντιγκερ Φόγκλερ), διασχίζει την Αμερική με αυτοκίνητο για τις ανάγκες ενός κειμένου που θέλει να γράψει για τη χώρα. Έχει χάσει όμως την έμπνευσή του κι έτσι αποφασίζει να γυρίσει στη Γερμανία. Στο αεροδρόμιο όμως θα γνωρίσει μία μητέρα (Λίζα Κρόιτσερ) με την κόρη της Αλίκη (Γιέλα Ροτλάντερ). Η νέα γυναίκα θα του ζητήσει να προσέχει τη δεκάχρονη κόρης της μέχρι να επιστρέψει. Η γυναίκα όμως δεν θα εμφανιστεί και ο Φιλίπ θα αναλάβει την ευθύνη της.

Το φιλμ «Η Αλίκη στις Πόλεις», είναι το άτυπο πρώτο μέρος μιας μοναδικής τριλογίας “δρόμου”, που θα συνεχιστεί με τις ταινίες «Λάθος Κίνηση» (The Wrong Move) του 1975 και «Στο Πέρασμα του Χρόνου» (Kings of the Road) του 1976. Το 1984, ο σπουδαίος Γερμανός κινηματογραφιστής θα επανέρθει στην αγαπημένη του θεματική με μία ακόμα σπουδαία δημιουργία στη συγκεκριμένη ενότητα. Ο λόγος βέβαια για την κλασσική πλέον ταινία «Παρίσι, Τέξας».

Δε νοείται αφιέρωμα σε ταινίες που αναπτύσσονται πάνω στη θεματική του «Road Movie» χωρίς μία τουλάχιστον αναφορά στον μετρ του είδους, Βιμ Βέντερς. «Η Αλίκη στις Πόλεις» είναι μία αυθεντική όσο και χαρακτηριστική «ταινία δρόμου». Πολύ καλοί στους πρωταγωνιστικούς ρόλους ο Ρούντιγκερ Φόγκλερ και η μικρή Γιέλα Ροτλάντερ, ενώ η ασπρόμαυρη φωτογραφία από τον Robby Muller, στοιχειώνει το κάθε καρέ του φιλμ.

«Υποθέτω πως είναι κάτι που υπάρχει στα γονίδιά μου, η δίψα για περιπλάνηση (wanderlust). Οι άνθρωποι είναι νομάδες. Σιγά σιγά έμαθαν τα εγκαθίστανται σε έναν τόπο. Την πρώτη φορά που ταξίδεψα μόνος, στα πέντε μου, ήμουν τόσο ενθουσιασμένος και γνώριζα από τότε, τουλάχιστον υποσυνείδητα, ότι αυτό θα ήταν η μοίρα μου: να γίνω ταξιδιώτης. Αυτό είναι το βασικό μου επάγγελμα. Σε παλαιότερες εποχές ίσως γινόμουν συγγραφέας ταξιδιωτικών βιβλίων. Ή ίσως ζωγράφος τοπίων. Νιώθω τυχερός που γεννήθηκα την εποχή του σινεμά. Μια ταινία είναι το ιδανικό μέσο για έναν ταξιδιώτη! Δεν θα άντεχα ποτέ να έβλεπα έναν τόπο στον χάρτη που να μην τον γνωρίζω…» – Βιμ Βέντερς

«Ατίθαση Καρδιά» (Wild at Heart – 1990) του Ντέιβιντ Λιντς

image

Ο Σέιλορ Ρίπλεϊ (Νίκολας Κέιτζ) ερωτεύεται τη Λούλα Πέις Φόρτουν (Λόρα Ντέρν), κόρη μίας πλούσιας πλην παρανοϊκής πρώην καλλονής με το όνομα Μαριέττα (Ντάιαν Λαντ). Οι δυο τους αναγκάζονται να ζήσουν χωριστά όταν ο Σέιλορ μπαίνει φυλακή για τον βάναυσο φόνο ενός κακοποιού που η Μαριέττα είχε προσλάβει για να τον σκοτώσει. Αφού αφήνεται ελεύθερος, ο Σέιλορ και η Λούλα αποφασίζουν να το σκάσουν στην Καλιφόρνια. Σύντομα όμως, η Μαριέττα θα αναζητήσει να πάρει εκδίκηση.

Κάπως έτσι η περιπλάνηση των δύο νέων στον Αμερικανικό Νότο θα εξελιχθεί σε καταδίωξη από αστυνομία, εγκληματίες, πληρωμένους δολοφόνους και πλήθος άλλων απειλητικών χαρακτήρων. Κατά τη διάρκεια αυτής της επικίνδυνης πορείας, μία παθιασμένη ερωτική σχέση αναπτύσσεται ανάμεσα στον Σέιλορ και τη Λούλα. Οι ήρωες μας παράλληλα μοιράζονται τις σκοτεινές αναμνήσεις ενός βίαιου παρελθόντος, αλλά και την αγάπη τους για τον Έλβις Πρίσλεϊ, αλλά και τον Μάγο του Οζ…

Καλώς ήρθατε στο υπέροχο κινηματογραφικό σύμπαν του σπουδαίου Ντέιβιντ Λιντς. Δεκατρία χρόνια μετά το μοναδικό «Eraserhead» (1977) που μας σύστησε τον ιδιαίτερο Αμερικανό σκηνοθέτη, ο Λιντς παρουσιάζει με το φιλμ «Ατίθαση Καρδιά» (Wild at Heart – 1990), την πέμπτη μεγάλου μήκους ταινία του. Όπως συχνά συμβαίνει στον φιλμικό κόσμο που δημιουργεί ο Ντέιβιντ Λιντς, η πραγματικότητα εναλλάσσεται με τη φαντασία δημιουργώντας ταινίες μοναδικές και πάντα ανεξίτηλες στη μνήμη μας.

Όσο για το καστ της ταινίας, είναι απλά ιδανικό. Τους δύο βασικούς ρόλους κρατούν η Λόρα Ντέρν και ο Νίκολας Κέιτζ (ίσως στην κορυφαία στιγμή της καριέρας του), πλαισιωμένοι από μία πλειάδα καταξιωμένων ηθοποιών όπως οι: Γουίλιαμ Νταφόε, Κρίσπιν Γκλόβερ, Ντάιαν Λαντ, Ιζαμπέλα Ροσελίνι, Χάρι Ντιν Στάντον κ.α. Αξίζει τέλος να σημειώσουμε ότι η “Ατίθαση Καρδιά” βραβεύτηκε με Χρυσό Φοίνικα στο Φεστιβάλ των Καννών το 1990.

«Θέλμα και Λουίζ» (Thelma & Louise – 1991) του Ρίντλεϊ Σκοτ

image

Η Thelma (Τζίνα Ντέιβις) είναι μια ήσυχη νοικοκυρά, παντρεμένη μ’ έναν αυταρχικό σύζυγο τον Ντάριλ (Christopher McDonald). Η Louise (Σούζαν Σάραντον) είναι ελεύθερη, εργάζεται ως σερβιτόρα και είναι μία δυνατή γυναίκα, που όμως κουβαλάει ένα μυστικό από το παρελθόν της. Η ταινία ακολουθεί τις δύο γυναίκες, στη διήμερη απόδρασή τους. Η Louise είναι αποφασισμένη να πάει στο Μεξικό, αλλά δε θέλει να περάσει μέσα από το Τέξας, παρ’ ότι το γεγονός ότι βρίσκονται στην Οκλαχόμα και η γρηγορότερη οδός είναι αυτή. Αποκαλύπτεται αργότερα ότι κάτι κακό είχε συμβεί στη Louise στο Τέξας χρόνια πριν, αλλά η ίδια δεν θέλει να πει τι ακριβώς της συνέβη. Κι έτσι το ταξίδι συνεχίζεται…

Ο Ρίντλεϊ Σκοτ (Alien – 1979, Blade Runner – 1982) καταθέτει τη δική του οπτική στην κατηγορία των ταινιών δρόμου, τοποθετώντας στη θέση του οδηγού την Τζίνα Ντέιβις και την πάντα υπέροχη Σούζαν Σάραντον. Ταινία ορόσημο τόσο για τη δεκαετία του ’90 όσο και για την κατηγορία ταινιών που εξετάζουμε. Το φιλμ απέσπασε έξι υποψηφιότητες για Όσκαρ κερδίζοντας τελικά ένα χρυσό αγαλματίδιο για το έξυπνο και πρωτότυπο σενάριο της Κάλι Κούρι. Στο καστ συναντάμε ακόμα τον Χάρβεϊ Καϊτέλ και τον Μπραντ Πιτ, σε μικρούς αλλά χαρακτηριστικούς ρόλους.

«Στον Δρόμο» (On The Road – 2012) του Βάλτερ Σάλες

image

Η ταινία εκτυλίσσεται στα τέλη του ’40 στην Νέα Υόρκη. Ο Σαλ Πάρανταϊς (Σαμ Ράιλι), ένας 24χρονος συγγραφέας, γνωρίζει τον Νταν Μοριάρτι (Γκάρετ Χέντλαντ), έναν 20χρονο πρώην φυλακισμένο με ευέλικτη ηθική, «τρομακτικά ενθουσιασμένο με τη ζωή» και την όμορφη σύζυγό του, Μέριλου (Κρίστεν Στιούαρτ). Οι τρεις τους περνάνε τις έντονες και γεμάτες αλκοόλ νύχτες τους, κάνοντας όνειρα για έναν άλλο, διαφορετικό κόσμο, ενώ μπροστά τους ανοίγεται ένα συναρπαστικό ταξίδι στους ατέλειωτους αυτοκινητόδρομους των Ηνωμένων Πολιτειών.

Ο πολυβραβευμένος σκηνοθέτης Βάλτερ Σάλες (Ημερολόγια Μοτοσικλέτας) δημιουργεί ένα ιδιαίτερο road movie, μεταφέροντας στον κινηματογράφο το κλασσικό βιβλίο “On The Road – Στον Δρόμο” του Τζακ Κέρουακ. Ένα μυθιστόρημα – σταθμός, της λεγόμενης Beat Generation που άφησε εποχή τόσο για το περιεχόμενο όσο και για το στιλ γραφής του. Ο θρύλος θέλει τον Κέρουακ να ολοκληρώνει το έργο σε τρεις μόλις εβδομάδες, γράφοντας ακατάπαυστα όχι σε φύλλα αλλά σ’ ένα και μοναδικό ρολό χαρτιού μήκους 37 σχεδόν μέτρων, σαν να έγραφε γράμμα σ’ έναν φίλο και με ύφος που αντικατοπτρίζει τον ρευστό αυτοσχεδιασμό της τζαζ.

Ο Βραζιλιάνος σκηνοθέτης, χρησιμοποιεί σε δευτερεύοντες ρόλους γνωστούς ηθοποιούς (υπέροχος ο Βίγκο Μόρτενσεν, που ενσαρκώνει τον μεγάλο Γουίλιαμ Σ. Μπάροουζ – Old Bull Lee / William S. Burroughs), κρατώντας στους βασικούς χαρακτήρες, κυρίως νέους. Αν και δεν μπορεί να συγκριθεί με τη μαγεία του βιβλίου, το φιλμ είναι ένα παράξενο στοίχημα, που όμως φαίνεται εν τέλει να λειτουργεί. Καλός ο Σαμ Ράιλι ως Sal Paradise / Jack Kerouac, αλλά αυτός που πραγματικά κλέβει την παράσταση, είναι ο υπέροχος Garrett Hedlund ως Dean Moriarty / Neal Cassady. Ακόμα και η Kristen Stewart, γνωστή κυρίως από τις ταινίες των Twilight, εδώ ενσαρκώνει την Marylou / LuAnne Henderson, αρκετά επιτυχημένα.

«Το ταξίδι έχει να κάνει με την περιπέτεια, με την ανακάλυψη πραγμάτων, με το να βρεις την ταυτότητα, τον σκοπό. Ο δρόμος είναι ο σκοπός, δεν αποζητάς την άφιξη, αποζητάς το ταξίδι.» – Βιμ Βέντερς (47ο Διεθνές Κινηματογραφικό Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης)