Το 2010 το ιρανικό καθεστώς απαγορεύει στον Τζαφάρ Παναχί τη σκηνοθεσία ταινιών, την έξοδο από τη χώρα και την επαφή με τον Τύπο για είκοσι (20) χρόνια! Όμως εκείνος πιστός στις αξίες και τις αρχές του, συνεχίζει με συγκινητική μεθοδικότητα να υπηρετεί την Έβδομη Τέχνη. Στη νέα του δημιουργία «Ταξί» (Taxi – 2015) ο σπουδαίος Ιρανός σκηνοθέτης, υποδύεται έναν οδηγό ταξί και κινηματογραφεί τις συνομιλίες του με επιβάτες, καθώς και με μέλη της οικογένειάς του. Η ταινία τιμήθηκε με την Χρυσή Άρκτο της 65ης Μπερλινάλε.

«Είμαι κινηματογραφιστής. Δεν μπορώ να κάνω τίποτα άλλο πέρα από ταινίες. Το σινεμά είναι η έκφραση μου και το νόημα της ζωής μου. Τίποτα δεν μπορεί να με εμποδίσει από το να κάνω ταινίες. Γιατί όταν απομονώνομαι τότε συνδέομαι με τον εσωτερικό μου κόσμο. Και σε αυτόν τον προσωπικό χώρο, παρ’ όλους τους περιορισμούς, η αναγκαιότητα να δημιουργήσω γίνεται ακόμα πιο επιτακτική. Το σινεμά ως τέχνη αναδεικνύεται ως η κύρια ενασχόληση μου. Γι’ αυτό πρέπει να συνεχίσω να κάνω ταινίες υπό οποιεσδήποτε συνθήκες για να αποτίσω φόρο τιμής και να αισθάνομαι ζωντανός.» – Τζαφάρ Παναχί

Άντρες και γυναίκες, νέοι και γέροι, φτωχοί και πλούσιοι, παλαιών αρχών και αντισυμβατικοί, πωλητές παράνομων βίντεο, αλλά και υποστηρικτές των ανθρώπινων δικαιωμάτων. Όλοι τους είναι συνεπιβάτες ενός άπειρου οδηγού ταξί που ακούει στο όνομα Mr. Panahi.

Η ταινία «Ταξί» (Taxi – 2015) του Τζαφέρ Παναχί, είναι χωρισμένη σε άτυπα κεφάλαια και εξερευνά τον ρόλο του βίντεο και της καταγραφής της εικόνας στην Ιρανική κοινωνία. Ο σκηνοθέτης, με τα ελάχιστα μέσα που διαθέτει, σκιαγραφεί ένα αριστοτεχνικό πορτρέτο ενός πολύπλοκου κόσμου.

«Μία ερωτική επιστολή στο σινεμά, γεμάτη με αγάπη για την τέχνη του, την κοινότητα, τη χώρα του και το κοινό του.» – Ντάρεν Αρονόφσκι (Πρόεδρος Κριτικής Επιτροπής 65ου Φεστιβάλ Βερολίνου)

Το φιλμ γυρίστηκε στην Τεχεράνη, με κρυφές κάμερες που καταγράφουν τις διαδρομές που διασχίζει ο σκηνοθέτης οδηγώντας διάφορους ανθρώπους σε διαφορετικούς προορισμούς. Συγκινητικό και αστείο, κατατοπιστικό για την κατάσταση στο Ιράν και ευρηματικό από τη φύση του, το «Ταξί» είναι μία απολαυστική κινηματογραφική εμπειρία. Κάθε άντρας, γυναίκα και παιδί εκφράζουν τη δική τους άποψη για τον κόσμο, ενώ ο περίεργος και ευγενικός οδηγός – σκηνοθέτης, τους παίρνει μια άτυπη συνέντευξη. Η κάμερα του Παναχί, που είναι τοποθετημένη στο ταμπλό του κινούμενου κινηματογραφικού του στούντιο, αιχμαλωτίζει αυτή την εμπνευσμένη όψη της ιρανικής κοινωνίας, ενώ ταυτόχρονα επαναπροσδιορίζει τα όρια ανάμεσα στην κωμωδία, το δράμα και το σινεμά.

Οι πρώτοι δύο επιβάτες είναι ένας άντρας που γκρινιάζει για τους μικροαπατεώνες και προτείνει να τους κρεμάσουν όλους και μια γυναίκα που έχει αντίθετη άποψη, καθώς δεν βλέπει τον λόγο το Ιράν να επιτρέπει κι άλλες εκτελέσεις. Οι δύο χαρακτήρες διαφωνούν και ο άντρας γίνεται απαξιωτικός. Ένας μικροκαμωμένος και εύσωμος επιβάτης εμφανίζεται και ενημερώνει ότι διακινεί παράνομα DVD. Είναι άνθρωπος, αλαζόνας και ηρωικός μαζί, που προμηθεύει την Τεχεράνη με τις ταινίες του Woody Allen, αλλά και το έργο του Panahi.

Ανάμεσα στους επιβάτες ξεχωρίζει η μικρή ανιψιά του σκηνοθέτη, η Hana, που υποδύεται τον εαυτό της ως σκηνοθέτη που θέλει να πει τη δική της ιστορία, παρά τους περιορισμούς του καθεστώτος. Τέλος, στο ταξί επιβιβάζεται μια δικηγόρος που ασχολείται με τα ανθρώπινα δικαιώματα και κατευθύνεται στη φυλακή όπου θα επισκεφθεί έναν απεργό πείνας. Είναι υπαρκτή, αγωνίστρια η ίδια, και ιδιαίτερα αισιόδοξη. Τα ονόματα των επιβατών δεν θα γίνουν ποτέ γνωστά, οι τίτλοι τέλους δεν είναι μέρος της ταινίας. Έχει να κάνει με την ασφάλεια τους, αλλά και με το γεγονός ότι το υπουργείο Πολιτισμού του Ιράν δεν αναγνωρίζει τους συντελεστές ταινιών που δεν μπορούν να έχουν κανονική διανομή.

«Είμαι πολύ χαρούμενος για τον εαυτό μου και το ιρανικό σινεμά. Οι άνθρωποι που είναι στην εξουσία μας κατηγορούν ότι κάνουμε ταινίες για ξένα φεστιβάλ. Κρύβονται πίσω από πολιτικούς τοίχους και δεν λένε ότι οι ταινίες μας δεν έχουν την άδεια να προβληθούν στους ιρανικούς κινηματογράφους.» – Τζαφάρ Παναχί

Το «Ταξί» αποτελεί την τρίτη ταινία την οποία καταφέρνει να ολοκληρώσει ο Ιρανός δημιουργός, μετά την απαγόρευση που του επιβλήθηκε. Το 2012 στο 14ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης είχαμε την ευκαιρία να δούμε το φιλμ «Αυτό δεν είναι μια Ταινία» (This Is Not a Film / In film nist) του Τζαφάρ Παναχί και του Μοτζτάμπα Μιρταχμάς. Ενώ το 2013, ο Παναχί μαζί με τον Kambuzia Partovi, κυκλοφορήσαν την ταινία «Closed Curtain».

Ο Τζαφάρ Παναχί αποτελεί μία ιδιαίτερη περίπτωση στον χώρο της Έβδομης Τέχνης. Πρόκειται για έναν πραγματικό καλλιτέχνη, που έχοντας συγκινήσει κοινό και κριτικούς με τις ταινίες του, καταδικάστηκε από το ιρανικό καθεστώς σε είκοσι (20) χρόνια στέρησης εξόδου από την πατρίδα του, ενώ παράλληλα του απαγορεύτηκε να σκηνοθετεί. Ο Παναχί όμως πιστός στις αρχές του συνέχισε να κάνει αυτό που τόσο καλά ξέρει και αγαπά.

«”Τα προβλήματά μας είναι όλα πλεονεκτήματα”. Όταν καταλάβαμε το νόημα αυτής της πολλά υποσχόμενης παραδοξολογίας, ανακτήσαμε την ελπίδα μας και προχωρήσαμε μπροστά, αφού οπουδήποτε στον κόσμο κι αν ζούμε πάντα θα αντιμετωπίζουμε προβλήματα, είτε μικρά είτε μεγάλα. Είναι καθήκον μας να μη σηκώσουμε τα χέρια ψηλά, αλλά να σκεφτούμε λύσεις. Η πραγματικότητα της καθημερινής ζωής και το όνειρο να κρατήσουμε ζωντανή την τέχνη μας μάς κινητοποίησε ώστε να υπομείνουμε τους περιορισμούς που έχουν επιβληθεί στο ιρανικό σινεμά. Οι δυνατότητες που υπάρχουν σήμερα στον κινηματογράφο μάς έπεισαν πως αν ένας κινηματογραφιστής δεν μπορεί να κάνει ταινίες, θα φταίει ο ίδιος – κανένας άλλος. Η δυσάρεστη πραγματικότητα που διέπει τον κινηματογράφο και τους σκηνοθέτες στο σημερινό Ιράν μάς οδήγησαν να σταθούμε σ’ αυτή την, ίσως προσωρινή, πραγματικότητα και να αναπαραστήσουμε κομμάτια της που καθρεφτίζονται μέσα μας.» – Τζαφάρ Παναχί

Διαβάστε επίσης:
Αφιέρωμα στον Τζαφάρ Παναχί: Η ελευθερία της έκφρασης στον Κινηματογράφο
Έξι ταινίες που κέρδισαν την Χρυσή Άρκτο της Μπερλινάλε

Το «Ταξί» (Taxi – 2015) του Τζαφάρ Παναχί (Ιράν), πραγματοποίησε την παγκόσμια πρεμιέρα της τον Φεβρουάριο στο 65ο Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου του Βερολίνου. Η κριτική επιτροπή του Φεστιβάλ – με πρόεδρο τον Αμερικανό σκηνοθέτη Ντάρεν Αρονόφσκι – βράβευσε τον Ιρανό καλλιτέχνη, τονίζοντας πως «συχνά το σημαντικό σινεμά γεννιέται μέσα από τους περιορισμούς του».

«Αντί να αφεθεί, να συνθλιβεί και να παραιτηθεί, αντί να πλημμυρίσει από οργή και απόγνωση, ο Τζαφάρ Παναχί δημιούργησε αυτή την ερωτική επιστολή στο σινεμά. Η ταινία του είναι γεμάτη αγάπη για την τέχνη του, την κοινότητα, τη χώρα του και το κοινό του.» – Ντάρεν Αρονόφσκι

Στη συγκινητική Τελετή Λήξης της διοργάνωσης, την Χρυσή Άρκτο παρέλαβε η νεαρή ανιψιά του σκηνοθέτη, Hanna Saeidi (φωτογραφία), η οποία εμφανίζεται και στην ταινία:

Ο Ιρανός σκηνοθέτης, στον οποίο απαγορεύεται να φύγει από τη χώρα του, λίγο μετά τη βράβευση του με την Χρυσή Άρκτο, δηλώνει ότι: «κανένα βραβείο δεν αξίζει όσο οι συμπατριώτες μου δεν μπορούν να δουν τις ταινίες μου».

Η νέα δημιουργία του Παναχί, πραγματοποίησε την ελληνική της πρεμιέρα τον Νοέμβριο, στις Ειδικές Προβολές του 56ου Διεθνούς Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης, ενώ από την Πέμπτη 10 Μαρτίου το «Ταξί» κυκλοφορεί στις Κινηματογραφικές Αίθουσες, της χώρας, σε διανομή της εταιρείας Feelgood Entertainment.

Έτος: 2015 | Xώρα: Ιράν | Διάρκεια: 82 λεπτά | Σκηνοθεσία: Jafar Panahi | Σενάριο: Jafar Panahi | Παίζουν: Jafar Panahi.