Συνέντευξη Τύπου παραχώρησαν  στο πλαίσιο του 17ου Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης, οι σκηνοθέτες Στέλιος Κούλογλου (Απόδραση από την Αμοργό), Σταμάτης Τσαρουχάς (Ο Εθνικός Κωστής Παλαμάς – Το Υπέρτατο Λουλούδι του Λόγου), Παναγιώτης Ευαγγελίδης (La Vida Pura) και Γιάννης Κολόζης (Un Condor), στο βιβλιοπωλείο ΙΑΝΟΣ. Ενώ λίγο αργότερα έλαβε χώρα η ενδιαφέρουσα συζήτηση με αφορμή την φετινή Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας που εορτάστηκε στις 8 Μαρτίου.

Όσο αφορά τη Συνέντευξη Τύπου των σκηνοθετών, αρχικά πήρε τον λόγο ο Γιάννης Κολόζης, που αναφέρθηκε στον Σέρχιο Κοντρέρας, ήρωα της ταινίας του “Un Condor”, ο οποίος έφυγε από τη Χιλή το 1973, μετά το πραξικόπημα του Πινοτσέτ, αυτοεξόριστος, για να επιστρέψει στη χώρα του 38 χρόνια αργότερα. Ο σκηνοθέτης εξήγησε σχετικά:

«Η φυγή του έγινε προφανώς στο πλαίσιο του πραξικοπήματος του Πινοτσέτ, καθώς ο Σέρχιο, 17 χρονών τότε, ήταν πολιτικοποιημένος από νέος. Μόλις έγινε το πραξικόπημα έπρεπε να πάει φαντάρος. Βλέποντας τι γινόταν στη Χιλή αποφάσισε να μην το κάνει και να φύγει, αλλιώς ως αντιρρησίας θα οδηγούνταν στη φυλακή ή στην εξορία. Ο Σέρχιο έχει γενικά τάσεις φυγής. Δεν ήταν απλά η φυγή για πολιτικούς λόγους που τον παρακίνησε, αλλά το ταξίδι. Θα μπορούσε να έχει γυρίσει νωρίτερα, αλλά γενικά παίρνει το χρόνο του. Γι’ αυτό και κατάφερε να επιστρέψει μετά από 38 χρόνια. Δεν ήταν εύκολα τα πράγματα, δεν είχε ανθρώπους να επικοινωνεί στην πατρίδα του, είχε θέματα με την οικογένειά του. Αποφάσισε να γυρίσει μετά από πολλή σκέψη κι αφού είχε πέσει πριν από πολλά χρόνια η δικτατορία στη Χιλή.»

Το θέμα της εξορίας, μ’ έναν όμως διαφορετικό τρόπο, πραγματεύεται και ο Στέλιος Κούλογλου στο νέο του ντοκιμαντέρ: “Απόδραση από την Αμοργό”. Ήρωας του φιλμ είναι ο Γεώργιος Μυλωνάς, πρώην υπουργός, ο οποίος στη διάρκεια της δικτατορίας (1967-74), βρέθηκε εξόριστος στην Αμοργό, ακολουθώντας την τύχη που είχαν χιλιάδες άλλοι αντιφρονούντες. Το 1969 οργανώθηκε μια διεθνής συνωμοσία για την απόδρασή του. Μιλώντας για τον ήρωά του, ο Στέλιος Κούλογλου τόνισε, μεταξύ άλλων:

«Ο Γεώργιος Μυλωνάς ήταν μία ξεχωριστή φυσιογνωμία του πολιτικού κόσμου. Δεν ήταν κλασικός πολιτικός. Είχε χιούμορ, ήταν τίμιος και γι’ αυτό διαφορετικός. Αυτός ήταν ο λόγος για τον οποίο δεν ανελίχθηκε, αν και υπήρξε υπουργός και δεξί χέρι του Γεωργίου Παπανδρέου τη δεκαετία του ‘60. Έτυχε να τον γνωρίσω στο παρελθόν, μου έδωσε μάλιστα το βιβλίο του που κυκλοφορούσε στα αγγλικά και από τότε ήξερα την ιστορία του. Η ιστορία του δεν είναι από τα κλασικά θέματα με τα οποία συνήθως ασχολούμαι, αλλά επειδή μου έλεγαν όλοι “φεύγουμε από τις ταινίες σου με μία γροθιά στο στομάχι”, ήθελα να κάνω κάτι που να έχει happy end.»

Παράλληλα, ο σκηνοθέτης ήθελε να μεταδώσει ένα πολιτικό μήνυμα. Ο ίδιος επεσήμανε σχετικά: «Επί δικτατορίας υπήρχαν μεγάλα οικονομικά σκάνδαλα, βαρβαρότητα και γελοιότητα. Αυτά θέλησα να θυμίσω στους Έλληνες». Σχολιάζοντας το γεγονός ότι βλέποντας κανείς το ντοκιμαντέρ νιώθει σαν να βλέπει μυθοπλασία, ο Στέλιος Κούλογλου απάντησε: «Επειδή η ιστορία είχε πάρα πολλά εμπόδια, ψυχολογικές μεταπτώσεις και πολιτική ίντριγκα, κάποια από τα στοιχεία που είχα στη διάθεσή μου τα παρέλειψα για λόγους κινηματογραφικής οικονομίας. Θα γινόταν εξαιρετική κινηματογραφική ταινία αν έβαζε κανείς σε αυτή στοιχεία μυθοπλασίας. Ο άνθρωπος αυτός είχε χιούμορ και ήθος. Έμεινε πιστός στον Γεώργιο Παπανδρέου παρότι του πρότειναν να γίνει πρωθυπουργός. Υπάρχει μάλιστα στην ταινία μία έντονη διαμάχη με τη γυναίκα του, που προσπαθεί να μεσολαβήσει στη δικτατορία για να του δώσουν άδεια κι αυτός αρνείται».

Απαντώντας σε ερώτηση για το πώς χρηματοδοτεί τα ντοκιμαντέρ του, ο Στέλιος Κούλογλου επεσήμανε, μεταξύ άλλων: «Θα έλεγα ότι είμαι παραγωγικός σκηνοθέτης, αλλά χρεοκοπημένος παραγωγός, γιατί – ίσως κακώς – δεν κοιτάζω το οικονομικό, ούτε ψάχνω συμφωνίες ή ξένους συνεργάτες που να συγχρηματοδοτήσουν τις ταινίες. Είχα την ελπίδα ότι τουλάχιστον τα προηγούμενα ντοκιμαντέρ θα αγοράζονταν από διεθνή μέσα ενημέρωσης, καθώς υπήρχε ενδιαφέρον, αλλά και λόγω του ότι ήταν αιχμηρά πολιτικά, δεν έγινε κάτι τέτοιο».

Το νέο ντοκιμαντέρ του Στέλιου Κούλογλου, “Απόδραση από την Αμοργό”, πραγματοποίησε την πρεμιέρα του την Πέμπτη 19 Μαρτίου στο πλαίσιο του 17ου Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης, ενώ η δεύτερη προγραμματισμένη προβολή του είναι την Κυριακή 22 Μαρτίου στις 15:30 στην Αίθουσα “Φρίντα Λιάππα”.

Διαβάστε επίσης:
Πρεμιέρα για το νέο ντοκιμαντέρ του Στέλιου Κούλογλου

Στο παρελθόν και με πολιτικό προσανατολισμό ταξιδεύει και ο Σταμάτης Τσαρουχάς για τις ανάγκες της ταινίας του “Ο Εθνικός Κωστής Παλαμάς – Το Υπέρτατο Λουλούδι του Λόγου”. Η ταινία αναφέρεται στη ζωή και το έργο του ποιητή Κωστή Παλαμά, αναδεικνύοντας γνωστές και άγνωστες πλευρές της ζωής του και εστιάζοντας στην πολιτική του στάση απέναντι στα ιστορικά και εθνικά ζητήματα της Ελλάδας, από το 1865 ως το 1943. Εξηγώντας τους λόγους που τον ώθησαν να γυρίσει την ταινία, ο σκηνοθέτης επισήμανε:

«Ένας μεγάλος άντρας τον περασμένο αιώνα είπε “ανέβηκα στις πλάτες των προγόνων για να ατενίσω το μέλλον”. Με οδηγό αυτή τη φράση, άρχισα να ασχολούμαι με την ιστορία, να αντλώ θέματα από την ελληνική ιστορία. Ο Παλαμάς ήταν πολυσχιδής προσωπικότητα, γνωστός στο ευρύ κοινό για το ποιητικό του έργο. Μου κέντρισε το ενδιαφέρον η πολιτική του στάση απέναντι στα ζητήματα της εποχής του, σε δύσκολες στιγμές, κυρίως μετά τον ατυχή πόλεμο του 1897, την εξέγερση στο Γουδί και τη Μικρασιατική Καταστροφή, εποχή κατά την οποία ο ίδιος έπαιξε σημαντικό ρόλο στην ανύψωση του ελληνικού έθνους. Άγνωστη πτυχή επίσης του Παλαμά ήταν ότι σατίριζε τη ρουσφετολογία, τη φαυλότητα και με αυτή την έννοια είναι πολύ επίκαιρος σήμερα.»

Σε διαφορετικό κλίμα, ο Παναγιώτης Ευαγγελίδης ταξίδεψε στη Βαρκελώνη για να καταγράψει στην ταινία “La Vida Pura” τη ζωή του ήρωά του, ενός  25χρονου πορνοστάρ. Ο σκηνοθέτης εξήγησε για το χρονικό των γυρισμάτων: «Δεν πλησίασα εγώ τον ήρωά μου, αλλά αυτός. Τον γνώρισα σε ένα φεστιβάλ και με αφορμή μία προηγούμενη ταινία μου, μου είπε ότι του άρεσε το πώς παρουσιάζω στην οθόνη το γυμνό. Συζητώντας μαζί του, ανακάλυψα ότι αυτό που με κεντρίζει πάντα για να κάνω ένα πορτρέτο, είναι το πόσο όλοι μας μπαίνουμε σε στερεότυπα.»

Μετά την ολοκλήρωση της συνέντευξης τύπου, πραγματοποιήθηκε η συζήτηση με αφορμή τη γυναίκα και τα δικαιώματά, που πραγματοποιήθηκε την Παρασκευή 20 Μαρτίου, στο πλαίσιο του 17ου Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης και σε συνεργασία με το Γραφείο του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου στην Ελλάδα, με αφορμή την φετινή Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας που εορτάστηκε στις 8 Μαρτίου. Στην εκδήλωση συμμετείχαν ο ευρωβουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ Στέλιος Κούλογλου, ο επικεφαλής του γραφείου του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου στην Ελλάδα, Λεωνίδας Αντωνακόπουλος και οι σκηνοθέτες Βάλερυ Κοντάκος (Μάνα), Κίμωνας Τσακίρης (Η αρχαιολόγος) και Ναντίν Σαλίμπ (Μητέρα ενός αγέννητου), οι οποίοι συμμετέχουν στην 17η διοργάνωση με ντοκιμαντέρ που αναδεικνύουν τον ρόλο της γυναίκας.

Διαβάστε επίσης:
17ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ: Η Γυναίκα σε Πρώτο Πλάνο

Τη συζήτηση άνοιξε ο Στέλιος Κούλογλου, ο οποίος τόνισε: «Το Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης είναι ο κατεξοχήν χώρος ανάδειξης και των γυναικείων θεμάτων. Το Φεστιβάλ έχει κατορθώσει να γίνει ένα από τα μεγαλύτερα και πιο αξιόλογα της Ευρώπης, πράγμα που οφείλεται σε σημαντικό βαθμό στους ανθρώπους που εργάζονται σε αυτό και κάτω από δύσκολες συνθήκες τα τελευταία χρόνια. Πιστεύω ότι θα έχει την υποστήριξη και της Ευρωπαϊκής Ένωσης και του Ευρωκοινοβουλίου στην προσπάθεια που γίνεται. Εγώ από την πλευρά μου θα κάνω ό,τι μπορώ για να βοηθήσω».

Παίρνοντας στη συνέχεια τον λόγο, ο Λεωνίδας Αντωνακόπουλος, επισήμανε: «Ο Στέλιος Κούλογλου εκφράζει το πολιτικό ενδιαφέρον του Ευρωκοινοβουλίου για την προστασία των δικαιωμάτων της γυναίκας. Επισήμως, η Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας εορτάζεται στις 8 Μαρτίου, αλλά κάθε φορά υπάρχει και μία θεματική. Φέτος η θεματική ήταν ο ρόλος της εκπαίδευσης στην ενίσχυση της θέσης της γυναίκας και των νεαρών κοριτσιών, πράγμα που εντάσσεται και στο γενικότερο πλαίσιο του 2015 ως έτους ανάπτυξης, όπως έχει οριστεί από την ΕΕ. Παρότι έχουν γίνει σημαντικά βήματα, υπάρχουν τεράστια ζητήματα μόρφωσης, υγείας και επιβίωσης των γυναικών, τα οποία δεν έχουν επιλυθεί ακόμη. Με την ευκαιρία, να υπενθυμίσω ότι έχουμε σταθερή συνεργασία με το Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης στην προώθηση των Ευρωπαϊκών Βραβείων LUX, στο πλαίσιο της ενθάρρυνσης της ποιοτικής κινηματογραφικής παραγωγής εντός της Ευρώπης. Δεν είναι μόνο τα οικονομικά μεγέθη το ζητούμενο στην ΕΕ, αλλά και ο πολιτισμός, η πνευματική παραγωγή. Υπάρχει έντονη γυναικεία παρουσία στον τομέα του ντοκιμαντέρ και μέσα από αυτό αναδεικνύονται τα προβλήματα των γυναικών. Είναι ανάγκη να εκλείψουν οι όποιες διακρίσεις μεταξύ των δύο φύλων, να αναδειχτεί ένα σύνολο ευρωπαϊκών αξιών, στις οποίες βασίστηκε το ευρωπαϊκό πρότυπο της δημοκρατικής κοινωνίας».

Αμέσως μετά, η Βάλερυ Κοντάκος μίλησε για την ταινία της “Μάνα”, οι πρωταγωνίστριες της οποίας ασχολούνται με την περίθαλψη κακοποιημένων παιδιών. Η σκηνοθέτιδα εξήγησε σχετικά: «Οι ηρωίδες είναι τέσσερις γυναίκες που έφυγαν από τα σπίτια τους το 1962, όταν ήταν 18 ετών, σε μία εποχή όπου δεν υπήρχαν μεγάλες δυνατότητες για τις γυναίκες προκειμένου να μπορέσουν να επιλέξουν τι θέλουν να κάνουν. Οι συγκεκριμένες γυναίκες αποφάσισαν λοιπόν να φύγουν από τα σπίτια τους και να γίνουν μοναχές. Το ενδιαφέρον για μένα είναι ότι οι ίδιες δεν ήθελαν απλώς να πάνε σε ένα μοναστήρι, αλλά ουσιαστικά αυτή η πράξη ήταν το εισιτήριό τους για να ξεφύγουν και να κάνουν τα πράγματα που ήθελαν, να υλοποιήσουν τα όνειρά τους. Αυτό που θέλησαν ήταν τελικά να δραστηριοποιηθούν μέσα στην κοινωνία, να προσφέρουν. Πενήντα χρόνια αργότερα συνεχίζουν το έργο αυτό, έχοντας καταφέρει όλα αυτά τα χρόνια να περιθάλψουν στο Λύρειο Παιδικό Χωριό πάνω από 500 παιδιά, χωρίς χρηματοδοτήσεις από την κυβέρνηση ή την εκκλησία – τις υποστηρίζουν μόνο απλοί άνθρωποι. Για μένα, η ιστορία αυτών των γυναικών είναι κάτι σαν φεμινισμός με ένα διαφορετικό τρόπο. Οι ηρωίδες αυτές κατέρριψαν τα στερεότυπα για να κάνουν αυτό που ήθελαν».

Το ζήτημα των γυναικείων δικαιωμάτων πραγματεύεται και η Ναντίν Σαλίμπ στην ταινία “Mother of the Unborn”. Ηρωίδα της είναι η Χανάν, μία γυναίκα που προσπαθεί να κάνει παιδί εδώ και 12 χρόνια, αλλά αντιμετωπίζει πρόβλημα γονιμότητας και για το λόγο αυτό έχει αποκλειστεί από την τοπική κοινωνία. Η σκηνοθέτιδα επισήμανε σχετικά: «Με τη Χανάν είμαστε συνομήλικες. Συναντηθήκαμε τυχαία πριν από τέσσερα χρόνια, όταν έτυχε να χαθώ στην Άνω Αίγυπτο. Είναι μία περιοχή που απέχει από το Κάιρο επτά ώρες, ένας ξεχασμένος κόσμος. Οι άνθρωποι εκεί είναι χωρικοί, ασχολούνται με αγροτικές εργασίες. Τα παιδιά γι’ αυτούς είναι ένδειξη δύναμης, πλούτου κι ευλογίας. Αν είσαι γυναίκα, ο μόνος σου προορισμός είναι να παντρευτείς και να τεκνοποιήσεις. Εγώ, λοιπόν, που δεν έχω κάνει τίποτα από τα δύο, είμαι σαν εξωγήινη γι’ αυτούς […] Η γυναίκα στον κόσμο αυτό είναι πολίτης δεύτερης κατηγορίας, αλλά ταυτόχρονα και πολύ ισχυρή. Η Χανάν είναι από κάποιες πλευρές τυχερή. Οι απόψεις που έχει για τη ζωή είναι φιλοσοφημένες. Θέλει να αποκτήσει παιδί γιατί νιώθει μόνη».

Μία ισχυρή γυναικεία προσωπικότητα, η αρχαιολόγος Γεωργία Καραμήτρου, πρωταγωνιστεί στην ταινία “Η Αρχαιολόγος” του Κίμωνα Τσακίρη. Ο σκηνοθέτης διευκρίνισε ότι δεν πιστεύει τόσο στον διαχωρισμό των φύλων, όσο σε ικανούς και λιγότερο ικανούς ανθρώπους, όπως είπε. Γι’ αυτό και βρήκε ενδιαφέρον στην πρωταγωνίστρια της ταινίας του. Ο ίδιος εξήγησε: «Η Γεωργία Καραμήτρου είναι ένας άνθρωπος που συντόνιζε ένα συνεργείο χιλίων ατόμων, ανάμεσα στους οποίους και εργάτες που δεν είχαν σχέση με την αρχαιολογία, ενώ παράλληλα μιλούσε με τον Υπουργό και τον διευθυντή της ΔΕΗ. Θεωρώ ότι αυτή την ποιότητα που βρήκα στην πρωταγωνίστριά μου μπορεί να τη βρει κανείς τόσο σε άντρα όσο και γυναίκα. Καταλαβαίνω τη σημειολογία του εορτασμού της Ημέρας της Γυναίκας, αλλά για μια γυναίκα που έχει κατακτήσει το να την αντιμετωπίζουν σαν ίσος προς ίσο, μπορεί να είναι και λίγο υποτιμητικό όλο αυτό.»

Το 17ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης – Εικόνες του 21ου Αιώνα, ολοκληρώνεται την Κυριακή 22 Μαρτίου. Το Tvxs.gr και φέτος δίνει το παρών σ’ ένα από τα κορυφαία φεστιβάλ στο είδος του και σας μεταφέρουμε αναλυτικά τις εντυπώσεις μας από τη διοργάνωση καθώς και τις προτάσεις μας για τις προβολές του.

*Οι φωτογραφίες του άρθρου παρέχονται από τον επίσημο ιστότοπο του Φεστιβάλ και το Motion Team.