Πέντε χρόνια μετά το βραβευμένο με Όσκαρ φιλμ «Ida», ο Πάβελ Παβλικόφσκι συνεχίζει στο ίδιο μήκος κύματος και παραμένοντας στην πατρίδα του, ο Πολωνός σκηνοθέτης παρουσιάζει μία παθιασμένη ερωτική ιστορία που εξελίσσεται και αυτή, σε ασπρόμαυρο φόντο. Η ταινία «Ψυχρός Πόλεμος» είναι διαθέσιμη δωρεάν στην διαδικτυακή ταινιοθήκη του ERTFLIX.

Το φιλμ παρακολουθεί την παθιασμένη ερωτική ιστορία δύο εντελώς διαφορετικών ανθρώπων, με φόντο τον Ψυχρό Πόλεμο στην Πολωνία, το Βερολίνο, τη Γιουγκοσλαβία και το Παρίσι. Ένας άντρας και μια γυναίκα γνωρίζονται στα συντρίμμια της μεταπολεμικής Πολωνίας. Παγιδεύονται σε έναν μοιραίο έρωτα που τους καταδικάζει να βρίσκονται δεμένοι ο ένας με τον άλλον. Οι πολιτικές συνθήκες, τα ελαττώματα τους, αλλά και μια σειρά από ατυχείς συγκυρίες τους χωρίζουν και τους ενώνουν σ’ έναν έρωτα διαχρονικά αδύνατο.

H ταινία «Ψυχρός Πόλεμος» είναι αφιερωμένη στους γονείς του Πάβελ Παβλικόφσκι, γι’ αυτό και έδωσε τα ονόματά τους στους δύο κεντρικούς χαρακτήρες της ταινίας του, στην οποία υπογράφει εκτός από τη σκηνοθεσία και το σενάριο. Οι αληθινοί Wiktor & Zula – οι γονείς του – πέθαναν το 1989 λίγο πριν γκρεμιστεί το Τείχος του Βερολίνου. Πέρασαν τα προηγούμενα 40 χρόνια της ζωής τους μαζί, πότε σμίγοντας, πότε χωρίζοντας, άλλοτε κυνηγώντας και άλλοτε τιμωρώντας ο ένας τον άλλο στο ανατολικό και το δυτικό μπλοκ στην Ευρώπη. Ο σκηνοθέτης, αναφέρει χαρακτηριστικά:

«Ήταν δύο δυνατοί, υπέροχοι άνθρωποι, αλλά σαν ζευγάρι ήταν ολοκληρωτική καταστροφή». Αν και τα γεγονότα της ταινίας δεν έχουν σχέση με την πραγματική ιστορία των γονιών του, η ανατομία της σχέσης τους ήταν κάτι που πάντα τον σαγήνευε και ήθελε να διηγηθεί. «Ήμουν το μοναδικό παιδί τους και μολονότι ήμασταν πολύ δεμένοι, ποτέ δεν κατάλαβα τη φύση της σχέσης τους. Οι δυο τους ήταν μακράν στην πορεία της ζωής μου, οι δύο πιο δραματικοί χαρακτήρες που γνώρισα. Ο τρόπος να διηγηθώ την ιστορία τους είναι δίχως να μένω πιστός σε γεγονότα και λεπτομέρειες, αλλά αναδεικνύοντας τα δομικά στοιχεία της σχέσης τους. Το αταίριαστο του χαρακτήρα τους είναι τελικά αυτό που τους έκανε να μην μπορούν να είναι μαζί, αλλά και να πονάνε μακριά ο ένας από τον άλλον. Η ζωή τους σημαδεύτηκε από τις δυσκολίες της εξορίας και της συνύπαρξης σε διαφορετικές κουλτούρες, της ζωής σε ένα απολυταρχικό καθεστώς όπου ακολουθείς αυστηρούς κανόνες, μολονότι ο πειρασμός να τους παραβείς είναι πάντα εκεί».

Αντίθετα με τη μητέρα του Παβλικόφσκι, με το μεγαλοαστικό της παρελθόν που άφησε πίσω της για να κυνηγήσει στα 17 μια καριέρα στο μπαλέτο, η Zula της ταινίας έχει ταπεινή καταγωγή και η συμμετοχή σε ένα παραδοσιακό συγκρότημα είναι ο τρόπος της να ξεφύγει από την φτώχια. Μπορεί να τραγουδά και να χορεύει, το ταμπεραμέντο της είναι εκρηκτικό και γι’ αυτήν ο Κομμουνισμός είναι μια συνθήκη αποδεκτή. Η ίδια δεν έχει καμία επιθυμία να ξεφύγει στη Δύση.

Ο Wiktor από την άλλη έρχεται από έναν κόσμο εξευγενισμένο και μορφωμένο, είναι ένας χαρισματικός μουσικός που η αστική του ευγένεια έχει ανάγκη την αντίθεση με την εκρηκτική ενέργεια της Zula. Σπούδασε στο Παρίσι και μολονότι είναι εξαιρετικός πιανίστας με κλασική παιδεία το αληθινό του πάθος είναι η jazz.

Για το παρελθόν του Wiktor, ο Παβλικόφσκι μοιράζει στοιχεία μέσα από την μουσική της ταινίας χωρίς επεξηγήσεις. Η διαφυγή στη Δύση γίνεται μονόδρομος στην μουσική του πορεία, καθώς η καλλιτεχνική του έκφραση καταπιέζεται και δεν βρίσκει διέξοδο στην αυταρχική Πολωνία.

Η πολιτική διαμορφώνει το πλαίσιο μέσα στο οποίο κινούνται οι δύο ήρωες. Η προδοσία διαφαίνεται σαν ο μοναδικός δρόμος για επιβίωση, ενώ η όποια συμμόρφωση ή αντίθεση στο σταλινικό καθεστώς τους καθορίζει ως χαρακτήρες και καταδεικνύει τη δύναμη ή την αδυναμία τους.

Σχετικά με την επιλογή της μουσικής, ο Παβλικόφσκι σημειώνει: «Καθώς μεγάλωνα, αυτή ήταν η μουσική που άκουγες, αυτή ήταν η μουσική από την οποία δεν μπορούσες να ξεφύγεις. Δεν ήταν τόσο cool ανάμεσα στους νέους που προτιμούσαν να ακούν μυστικές ηχογραφήσεις που κυκλοφορούσαν των Kinks ή των Small Faces, όμως οι μελωδίες, οι φωνές, οι χοροί, οι συγχορδίες, όλα ήταν εκεί, κυρίαρχα και τόσο όμορφα που σε ταξίδευαν μαγικά».

Το όνομα Mazowsze προέρχεται από μια περιοχή της Πολωνίας ενώ το παραδοσιακό αυτό συγκρότημα ιδρύθηκε το 1949 από τον Πολωνό συνθέτη, Tadeusz Sygietyński και την ηθοποιό γυναίκα του, Mira Ziminska. Οι δυο τους ταξίδευαν στην πολωνική ύπαιθρο, συνέλεγαν παραδοσιακά τραγούδια, προχωρούσαν στις νέες ενορχηστρώσεις των κομματιών. Είναι μουσικοί εθνογράφοι όπως υπήρξε ο Woody Guthrie στις Η.Π.Α. ή η Δώρα Στράτου στην Ελλάδα. Και όπως το συγκρότημα Mazurek στην ταινία, έτσι και το Mazowsze έγινε όργανο προπαγάνδας στα χέρια της κομμουνιστικής κυβέρνησης. Τα τραγούδια του, ήταν απάντηση στην τέχνη της αστικής τάξης, την jazz που έγινε σύμβολο της δυτικής παρακμής.

Όποιος έχει δει την προηγούμενη ταινία του Παβλικόφσκι, την υπέροχη «Ida», αναγνωρίζει και στον «Ψυχρό Πόλεμο» το ασπρόμαυρο σχεδόν τετράγωνο κάδρο, μια επιλογή που οδηγεί στην άποψη ότι αυτή πλέον είναι η υπογραφή του.

«Ήθελα να κάνω την ταινία αρχικά έγχρωμη» αντιλέγει ο ίδιος. «Δεν ήθελα να επαναλάβω τον εαυτό μου, αλλά όταν εξέτασα τη χρωματική παλέτα, δεν ήξερα τι χρώμα να δώσω στην Πολωνία της εποχής. Δεν έμοιαζε με τη σέπια των Η.Π.Α. της δεκαετίας του ’50. Το χρώμα στην Πολωνία είναι ένα είδος γκρι / καφέ / πράσινου. Η Πολωνία τότε ήταν συντρίμμια, ο κόσμος ήταν μελαγχολικός, φορούσε ρούχα με σκούρα χρώματα. Το ασπρόμαυρο άρχισε να φαντάζει σαν η μοναδική επιλογή για την ιστορία που ήθελα να πω».

Το 1.33:1 φορμά είναι αυτό που εκφράζει καλύτερα τον Παβλικόφσκι. «Ξεκίνησα με αυτό γιατί σε βοηθά όταν δεν έχεις πολλά χρήματα για σχεδιασμό της παραγωγής στο background να μη δείχνεις πολύ από τον έξω κόσμο και να επικεντρώνεσαι μόνο στην ιστορία που έχεις να διηγηθείς».

Η ταινία «Ψυχρός Πόλεμος» πραγματοποίησε την παγκόσμια πρεμιέρα της, στο 71ο Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου των Καννών κατακτώντας κοινό, κριτικούς, αλλά και την επιτροπή, η οποία απένειμε στον Πάβελ Παβλικόφσκι το Βραβείο Καλύτερης Σκηνοθεσίας.

Στην Ελλάδα είχαμε την ευκαιρία να την παρακολουθήσουμε για πρώτη φορά στο Διεθνές Κινηματογραφικό Φεστιβάλ της Αθήνας – Νύχτες Πρεμιέρας, όντας η Ταινία Έναρξης της 24ης διοργάνωσης.

Ενώ συνεχίζοντας την επιτυχημένη πορεία της και στην απέναντι πλευρά του Ατλαντικού, η ταινία απέσπασε τρεις Υποψηφιότητες για Όσκαρ, στις Κατηγορίες: Καλύτερης Ξενόγλωσσης Ταινίας, Καλύτερης Σκηνοθεσίας και Καλύτερης Φωτογραφίας, χωρίς ωστόσο να καταφέρει να κερδίσει κάποιο χρυσό αγαλματίδιο.

Η προηγούμενη ταινία του Πολωνού σκηνοθέτη, «Ida» αποτέλεσε μία παγκόσμια επιτυχία, τόσο εμπορικά, όσο και καλλιτεχνικά, ενώ κέρδισε το Όσκαρ, αλλά και το Bafta Καλύτερης Ξενόγλωσσης Ταινίας. Παράλληλα τιμήθηκε και με πέντε Ευρωπαϊκά Κινηματογραφικά Βραβεία, ανάμεσά τους και στις Κατηγορίες: Καλύτερης Ταινίας, Σκηνοθεσίας και Σεναρίου.

Ο «Ψυχρός Πόλεμος», είναι ένα εκθαμβωτικό και αθεράπευτα ρομαντικό οδοιπορικό μέσα στο χρόνο, δια χειρός του σπουδαίου Πολωνού σκηνοθέτη, Πάβελ Παβλικόφσκι. Η ταινία θα είναι διαθέσιμη δωρεάν στην διαδικτυακή ταινιοθήκη του ERTFLIX, μέχρι και την Δευτέρα 17 Μαΐου.

Ψυχρός Πόλεμος / Cold War / Zimna Wojna
Σκηνοθεσία: Πάβελ Παβλικόφσκι
Σενάριο: Πάβελ Παβλικόφσκι, Γιάνους Γκλοβάκι
Πρωταγωνιστούν: Τζοάνα Κούλιγκ, Τόμας Κοτ, Μπόρις Σικ, Αγκάτα Κουλέζα, Σεντρίκ Καν, Ζαν Μπαλιμπάρ
Φωτογραφία: Λούκας Ζαλ
Μοντάζ: Γιαροσλάβ Καμίνσκι
Χώρα Παραγωγής: Πολωνία, Γαλλία, Ηνωμένο Βασίλειο
Έτος Παραγωγής: 2018
Διάρκεια: 88 λεπτά