Γεννημένος στις 23 Οκτωβρίου του 1940, ο Παντελής Βούλγαρης έχει γράψει τη δική του μοναδική και αξιόλογη ιστορία στον ελληνικό κινηματογράφο. Τέσσερα χρόνια μετά την επιτυχημένη και πολυβραβευμένη «Μικρά Αγγλία», ο σκηνοθέτης – «Νύφες», «Ψυχή Βαθιά», «Η Φανέλα με το 9», «Πέτρινα Χρόνια» κ.α. – επιστρέφει δυναμικά στην μεγάλη οθόνη με τη νέο του έργο: «Το Τελευταίο Σημείωμα». Λίγο πριν την επίσημη κυκλοφορία της ταινίας στις Αίθουσες, αποκαλύπτουμε τους ήρωες της ιστορίας του.

Στη νέα του κινηματογραφική δημιουργία ο σκηνοθέτης καταπιάνεται με μία από τις πιο γνωστές σελίδες της πρόσφατης ελληνικής ιστορίας, την εκτέλεση από τους Γερμανούς κατακτητές, 200 αγωνιστών την 1η Μαΐου του 1944 στην Καισαριανή, ως αντίποινα για τη δράση της ελληνικής αντίστασης.

«Η Τέχνη δε βρίσκει λύσεις, δεν κάνει επαναστάσεις, αλλά αν για δεκαπέντε λεπτά μετά την προβολή της ταινίας μας έχει συγκινήσει κάτι, μπορεί να εμφανιστεί και σε κάποια απροσδιόριστη στιγμή και να μας κρατήσει παρέα. Τουλάχιστον έτσι μου έχει συμβεί εμένα. Δηλαδή σε δύσκολες στιγμές της ζωής μου, μία ταινία που ξαναβλέπω, ευλογώ τον σκηνοθέτη, τον συγγραφέα, τον ηθοποιό… που με βοήθησε όχι να μου εξομαλύνει το πρόβλημα αλλά να μου το φωτίσει διαφορετικά. Να βρω μία άλλη διέξοδο.» – Παντελής Βούλγαρης, σε συνέντευξη του στο Tvxs.gr με αφορμή την «Μικρά Αγγλία»

Διαβάστε επίσης:
«Μικρά Αγγλία» – Η τραγική ιστορία ενός ανεκπλήρωτου έρωτα
Συνέντευξη – Παντελής Βούλγαρης: Tο ωραιότερο τοπίο το ανθρώπινο πρόσωπο

Ο Παντελής Βούλγαρης, με την Ιωάννα Καρυστιάνη («Μικρά Αγγλία», «Νύφες») να υπογράφει το σενάριο, μας μεταφέρουν στο στρατόπεδο συγκέντρωσης του Χαϊδαρίου το διάστημα πριν την Πρωτομαγιά του ’44, και θα μας γνωρίσουν τους ανθρώπους πίσω από τα τραγικά γεγονότα.

Κεντρικό πρόσωπο της ιστορίας ο 34χρονος Ναπολέων Σουκατζίδης, Κρητικός μικρασιατικής καταγωγής, αγωνιστής του λαϊκού κινήματος και κρατούμενος σε εξορίες και φυλακές από το 1936. Την περίοδο της φυλακής του στο Χαϊδάρι, εκτελούσε χρέη διερμηνέα του Γερμανού Διοικητή του στρατοπέδου, Καρλ Φίσερ. Μπροστά από τα μάτια του περνούσε όλο το δράμα της γερμανικής αγριότητας στα Κατοχικά χρόνια, με τον ίδιο συνεχώς μάρτυρα βασανιστηρίων, τραγικών περιστατικών και βαριάς ατμόσφαιρας στους θαλάμους με το πλήθος των συγκρατούμενων του.

Πολλές ζωές, πολλές μικρές ιστορίες φόβου, φιλίας, συντροφικότητας, ελπίδας, ονειροπόλησης. Έξω από το στρατόπεδο, η μνηστή του Ναπολέοντα, Χαρά Λιουδάκη, με σθένος, καρτερία και βαθιά αγάπη στεκόταν δίπλα στον αρραβωνιαστικό της, έστω κι αν οι συναντήσεις τους ήταν για ελάχιστες στιγμές στα επισκεπτήρια και πάντα υπό την επιτήρηση ενόπλων φρουρών.

Η τύχη του Ναπολέοντα και άλλων 199 συγκρατούμενων του αποφασίζεται μετά την ενέδρα της ελληνικής αντίστασης στον Στρατιωτικό Διοικητή Λακωνίας, σε χαράδρα της περιοχής των Μολάων. Ο θάνατος του Διοικητή Κρες και τριών Γερμανών της συνοδείας του επιφέρει ως αντίποινα την εκτέλεση 50 Ελλήνων για κάθε ένα Γερμανό. Ο Σουκατζίδης είναι στη λίστα των 200 μελλοθάνατων. Την ημέρα της εκτέλεσης βρίσκεται μπροστά σε ένα δίλλημα ζωής, όταν ο Φίσερ, που μέσα στα χρόνια ανέπτυξε σεβασμό για τον Έλληνα διερμηνέα, του δίνει τη δυνατότητα να εξαιρεθεί βάζοντας στη θέση του ως διακοσιοστό άλλον.

«Δεν επιλέγω ηθοποιούς που δεν του ξέρω καθόλου. Τους ακούω, κάνουμε πρόβες στην αρχή, αλλά εμπιστεύομαι το ένστικτο μου. Αυτό ακριβώς ήταν και μία συμβουλή του Σκορσέζε – ο Μάρτιν Σκορσέζε είχε την επιμέλεια παραγωγής στην ταινία Νύφες (2004) – “Παντελή να επιστρέφεις στο πρώτο σου ένστικτο”. Τι σου λέει το ένστικτο σου, αυτό είναι το πρόσωπο; Δούλεψε λοιπόν μαζί του και αξιοποίησε το…» – Παντελής Βούλγαρης

Στο «Τελευταίο Σημείωμα» πρωταγωνιστούν: ο Ανδρέας Κωνσταντίνου («Ουζερί Τσιτσάνης», «Μικρά Αγγλία»), στον ρόλο του Ναπολέων Σουκατζίδη, ο Γερμανός ηθοποιός Αντρέ Χένικε («Μια Επικίνδυνη Μέθοδος», «Pandorum», «Η Πτώση») ως ο Καρλ Φίσερ και η ελληνοαμερικανίδα ηθοποιός Μελία Κρίλινγκ («Tyrant», «The Borgias») ως η Χαρά Λιουδάκη. Μαζί τους ένα σπουδαίο καστ αναγνωρισμένων και νέων ηθοποιών, όπως οι: Τάσος Δήμας, Βασίλης Κουκαλάνι, Αινείας Τσαμάτης, Λουκάς Κυριαζής, Κωνσταντίνα Χατζηαθανασίου, Λευτέρης Λαμπράκης, Μιχάλης Αεράκης, Χρήστος Κωνσταντακόπουλος, Μανώλης Ψαρουδάκης, Γιώργος Καραμαλέγκος, Βασίλης Σύρρος, Δημήτρης Καλογεράκης, Μανώλης Μαυράκης, Μηνάς Μισύρης, Τάσος Καϊσαρλής, Αντώνης Παλιεράκης, Νίκος Ράμμος, Μιχάλης Τακτικάκης, Μανώλης Πούλης, Θεώνη Κουτσουνάκη.

Σε σκηνοθεσία Παντελή Βούλγαρη και σε σενάριο της Ιωάννας Καρυστιάνη, την ομάδα παραγωγής πλαισιώνουν ο Σίμος Σαρκετζής («Νοτιάς», «Μικρά Αγγλία») στην διεύθυνση φωτογραφίας, ο Τάκης Γιαννόπουλος («Μικρά Αγγλία», «J.A.C.E.», «Νύφες») στο μοντάζ, ο Σπύρος Λάσκαρης («Η Ρόζα της Σμύρνης», «Νοτιάς», «Τετάρτη 4:45»), στα σκηνικά, η Γιούλα Ζωϊοπούλου («Η Ρόζα της Σμύρνης», «Μικρά Αγγλία» στα κοστούμια και ο Αλέξανδρος Βούλγαρης («Νήμα», «Όντως Φιλιούνται», «Park») στη μουσική.

Η νέα ταινία του Παντελή Βούλγαρη, «Το Τελευταίο Σημείωμα», είναι συνάμα ιστορία και μυθοπλασία, ένα κινηματογραφικό «σημείωμα» μνήμης, σεμνότητας και αναστοχασμού. Αναλυτικά οι ήρωες της ιστορίας μας είναι ο εξής:

Ναπολέων Σουκατζίδης – Ανδρέας Κωνσταντίνου

ο Ναπολέων Σουκατζίδης γεννήθηκε στην Προύσα της Μικράς Ασίας το 1909 και μεγάλωσε στο Αρκαλοχώρι Ηρακλείου Κρήτης, όπου εγκαταστάθηκε η οικογένεια του μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή. Απόφοιτος της Ανώτατης Εμπορικής, αγωνιστής του λαϊκού κινήματος, κομμουνιστής, πρόεδρος του σωματείου εμποροϋπαλλήλων Ηρακλείου. Για τη συνδικαλιστική του δράση, η μεταξική δικτατορία τον έστειλε σε εξορίες και φυλακές. Κρατούμενος χωρίς διακοπή από το 1936 έως το τέλος της ζωής του το 1944. Πέρασε από τον Αϊ Στρατή, την Ακροναυπλία, τις φυλακές Λαρίσης, το Χαϊδάρι. Καλλιεργημένος, μορφωμένος και πολύγλωσσος, μιλούσε πέντε γλώσσες. Γνώστης και της γερμανικής, στο στρατόπεδο Χαϊδαρίου ήταν διερμηνέας.

Την Πρωτομαγιά του 1944 ο Γερμανός Διοικητής του Χαϊδαρίου Καρλ Φίσερ του πρότεινε να του χαρίσει τη ζωή υπό τον όρο να εκτελεστεί άλλος κρατούμενος στη θέση του. Ο Σουκατζίδης αρνήθηκε, ακολούθησε τους 199 συντρόφους του ως τον τοίχο του Σκοπευτηρίου της Καισαριανής. Στο «Τελευταίο Σημείωμα» τον Σουκατζίδη υποδύεται ο ηθοποιός Ανδρέας Κωνσταντίνου («Ουζερί Τσιτσάνης», «Όχθες», «Μικρά Αγγλία», συμπτωματικά Ηρακλειώτης και αυτός, είχε συνεχώς μαζί του το λεύκωμα με τα τελευταία σημειώματα των μελλοθάνατων.

Καρλ Φίσερ – Αντρέ Χένικε

Όπως πολλοί αξιωματικοί των ΕΣ-ΕΣ, ο Φίσερ ήταν μορφωμένος, δικηγόρος στο επάγγελμα. Στο Χαϊδάρι αντικατέστησε τον κτηνώδη Ραντόμσκι, αχθοφόρο στο λιμάνι του Αμβούργου, επειδή στο στρατόπεδο σκότωσε ακόμη και Γερμανό στρατιώτη για απλό παράπτωμα. Για τον λοχαγό Φίσερ, η Ελλάδα ήταν ο τελευταίος σταθμός της στρατιωτικής του θητείας μετά τα πεδία του πολέμου στην Πολωνία και την Σοβιετική Ένωση. Ήρθε τον Φεβρουάριο του 1944. Ιδεολόγος Ναζί και έμπειρος. Όταν προς το τέλος του πολέμου και τη διαφαινόμενη ήττα του Γ’ Ράιχ, ο Χίτλερ αποφάσισε την πολιτική της «καμένης Γης», των καταστροφών και των μαζικών εκτελέσεων, στην Ελλάδα, μόνον ο Γενικός Διοικητής στρατηγός της αεροπορίας της Βέρμαχτ, Φελμν και ο Πολιτικός Διοικητής διπλωμάτης Χέρμαν Νόιμπάχερ προσπάθησαν να καθυστερήσουν κάπως την εφαρμογή κάποιων εντολών.

Ο ανώτατος Διοικητής των ΕΣ-ΕΣ και των αστυνομικών υπηρεσιών υποστράτηγος Βάλτερ Σιμάνα, γνωστός ως «χασάπης», ο Διοικητής του κολαστηρίου της Οδού Μέρλιν υποστράτηγος Βάλτερ Μπλούμε, εκλεκτός του Χίμλερ και όλοι οι αξιωματικοί των ΕΣ-ΕΣ υπερθεμάτισαν την πολιτική της «καμένης γης» και του «πολιτικού χάους». Ο πιστός Φίσερ άρχισε να στέλνει δεκάδες αγωνιστές από το Χαϊδάρι στον τοίχο της Καισαριανής. Οι 200 ήταν η μαζικότερη εκτέλεση. Αφού μπορούσε να βρει άλλον διερμηνέα γιατί θέλησε να εξαιρέσει τον Σουκατζίδη από τη λίστα των 200; Σίγουρα ο καλλιεργημένος, πολύγλωσσος, ακέραιος, θαρραλέος Σουκατζίδης ήταν μια προσωπικότητα που τον είχε εντυπωσιάσει, μια ιδιαίτερη περίπτωση που ήταν αδύνατον να μην τον ενδιαφέρει. Και ως νομικός, καθώς είχε αρχίσει πλέον η αντίστροφη μέτρηση για το Γ’ Ράιχ, θα πρέπει να έκανε σκέψεις για το τέλος. Ωστόσο, πιστός και πειθαρχημένος, προχώρησε σε εκατοντάδες εκτελέσεις. Στο «Τελευταίο Σημείωμα» τον λοχαγό Καρλ Φίσερ υποδύεται ο Γερμανός ηθοποιός Αντρέ Χένικε («Μια Επικίνδυνη Μέθοδος», «Pandorum», «Η Πτώση»).

Χαρά Λιουδάκη – Μελία Κρίλινγκ

Η Κρητικιά αγαπημένη του Σουκατζίδη, έρωτας από τα χρόνια της ελευθερίας στο Ηράκλειο. Αρραβώνας που κράτησε τα 8 χρόνια των συνεχών διώξεων του Ναπολέοντα έως την εκτέλεση του την Πρωτομαγιά του 1944. Με σπουδές διδασκάλισσας η Χαρά στην Κατοχή δούλευε στο Δρομοκαΐτειο Δημόσιο Ψυχιατρείο. Στο «Τελευταίο Σημείωμα» την υποδύεται η μεγαλωμένη στην Αθήνα Μελία Κράιλινγκ, με επώνυμο ξενικό από τον πατέρα της. Η Μελία εδώ και τρία χρόνια ζει και δουλεύει στην Αμερική, με σημαντικούς ρόλους σε δημοφιλείς ταινίες και σειρές («Guardians of the Galaxy», «The Last Tycoon», «Tyrant». Εκεί έμαθε πως ο Παντελής Βούλγαρης έχει στα σκαριά την ταινία για τους 200 της Καισαριανής, πήρε το αεροπλάνο και ήρθε να τον συναντήσει.

Κώστας – Τάσος Δήμας

Οι φίλοι του θεάτρου ξέρουν καλά τον αισθαντικό ηθοποιό Τάσο Δήμα. Εδώ και 30 χρόνια μόνιμος συνεργάτης του Θόδωρου Τερζόπουλου πρωταγωνιστεί σε πολλές παραστάσεις της ομάδας ΑΤΙΣ που ανέβηκαν στην Ελλάδα και στο εξωτερικό. Με το «Τελευταίο Σημείωμα» ο Τάσος Δήμας παίζει στο σινεμά για πρώτη φορά. Υποδύεται των Κώστα, βετεράνο του λαϊκού κινήματος, μια ζωή σε εξορίες και φυλακές. Από την Ακροναυπλία της μεταξικής δικτατορίας στο Χαϊδάρι της Γερμανικής Κατοχής, ένας από την λίστα των 200 «εκλεκτών» της Ιστορικής Πρωτομαγιάς του 1944. Στο «γλέντι» των μελλοθάνατων, στην τελευταία νύχτα της ζωής τους, γύρισμα που κράτησε τρεις ολόκληρες νύχτες, ο Τάσος Δήμας χόρεψε με την ψυχή του. «Αυτό το ξέσπασμα των ανθρώπων ήταν ο λόγος που δέχτηκα να παίξω κι εγώ στο σινεμά», είπε συγκινημένος στον Βούλγαρη.

Χρήστος – Αινείας Τσαμάτης

Ο αδύνατος, μελαχρινός με τα έντονα πίσσα μαύρα μάτια που κάθεται σιωπηλός δίπλα στον Παντελή Βούλγαρη ακούει όλες τις παρατηρήσεις και διορθώσεις για την κάθε σκηνή και όταν εκείνος σηκώνεται, του παίρνει και την καρέκλα του σκηνοθέτη. Αυτός είναι ο Αινείας, σπίρτο, με χιούμορ, και έτοιμος να πιάσει κουβέντα για τα τότε και τα τωρινά πολιτικά. Δεν ξεκολλούσε από το γύρισμα ακόμα και τις μέρες και νύχτες που ο ρόλος του κρατούμενου «Χρήστου» δεν ήταν στο όρντινο. Η αγαπημένη του Χρήστου, Ξένια, βασανίζεται στο άντρο της οδού Μέρλιν και μεταφέρεται στο Χαϊδάρι σε φορείο. Η δοκιμασμένη στους αγώνες και στα σίδερα φιλία του με τον Σουκατζίδη περνάει μια κρίση. Αλλά οι δυο τους, στο ξενύχτι του θανάτου, χορεύουν μαζί και στον τοίχο της Καισαριανής στέκονται δίπλα δίπλα.

Κόβατς – Λουκάς Κυριαζής

Στο «Τελευταίο Σημείωμα» ο 23χρονος νεαρός ηθοποιός Λουκάς Κυριαζής έχει το ρόλο του Κόβατς, του ουγγρικής καταγωγής Γερμανού στρατιώτη, διαβόητου για τη βίαιη μεταχείριση των κρατουμένων στο Χαϊδάρι. Στο στρατόπεδο σφυρίζουν τα γερμανικά του και το μαστίγιο του. Ο σεμνός και επιμελής Λουκάς είδε κλασσικές και σύγχρονες ταινίες που του υπέδειξε ο Παντελής Βούλγαρης, διάβασε πολύ, ασκήθηκε πολύ, δούλεψε τις εκρήξεις και τις μεταπτώσεις του που απαιτούσε ο ρόλος του.

Το Τελευταίο Σημείωμα
Σκηνοθεσία: Παντελής Βούλγαρης
Σενάριο: Ιωάννα Καρυστιάνη, Παντελής Βούλγαρης
Πρωταγωνιστούν: Ανδρέα Κωνσταντίνου, Αντρέ Χένικε, Μελία Κράιλινγκ, Τάσο Δήμα, Αινεία Τσαμάτη, Βασίλη Κουκαλάνι, Λουκά Κυριαζή, κ.ά.
Χώρα Παραγωγής: Ελλάδα
Έτος ΠΑραγωγής: 2017

Η ταινία «Το Τελευταίο Σημείωμα» θα κυκλοφορήσει στις ελληνικές κινηματογραφικές αίθουσες, την Πέμπτη 26 Οκτωβρίου του 2017, σε διανομή της εταιρείας Tanweer.