Η «Θυσία» (Sacrifice / Offret – 1986) αποτελεί μόλις την 8η και τελευταία σκηνοθετική δημιουργία του Αντρέι Ταρκόφσκι. Ενός εκ των κορυφαίων εκφραστών της Έβδομης Τέχνης, που μέσα από τις ταινίες του χάραξε τον δικό του μοναδικό και ανεξίτηλο δρόμο, στην ιστορία του Κινηματογράφου, επηρεάζοντας με το έργο του καταλυτικά τόσο τους θεατές, όσο και τους συναδέλφους του.

«Η ιδέα της ταινίας μου «Η Θυσία» γεννήθηκε την εποχή πριν από τη «Νοσταλγία» – οι πρώτες σημειώσεις και τα πρώτα σχεδιάσματα έγιναν τότε που ζούσα ακόμα στη Σοβιετική Ένωση. Κεντρική ιδέα ήταν η μοίρα ενός άντρα, άρρωστου από καρκίνο, του Αλεξάντερ. Ο άνθρωπος αυτός λυτρώνεται από τα πάθη του προσφέροντας μια θυσία.» –  – Αντρέι Ταρκόφσκι

Διαβάστε επίσης:
Η σχέση Κινηματογράφου και Θρησκείας μέσα από δώδεκα ταινίες

Η Θυσία / Sacrifice / Offret
Σκηνοθεσία – Σενάριο: Αντρέι Ταρκόφσκι
Πρωταγωνιστούν: Erland Josephson, Susan Fleetwood, Allan Edwall
Φωτογραφία: Sven Nykvist
Μοντάζ: Michal Leszczylowski
Μουσική: Christin Loman
Χώρα Παραγωγής: Σουηδία, Γαλλία
Έτος Παραγωγής: 1986
Φορμάτ: Έγχρωμο
Διάρκεια: 149 λεπτά

«Νιώθω ότι η ζωή που έχω ζήσει μέχρι τώρα δεν είναι πραγματική…» – «Η Θυσία»

Στην κινηματογραφική του διαθήκη, ο Αντρέι Ταρκόφσκι επιλέγει να μιλήσει για τις αγαπημένες του θεματικές. Τις ατέρμονες ανθρώπινες σχέσεις, τη φύση, τον Θεό, την προσωπική αρμονία κι εν τέλει τη θυσία…

Στην έναρξη του Τρίτου Παγκοσμίου Πολέμου, ένας άνθρωπος ψάχνει τον τρόπο για να αποκαταστήσει την ειρήνη στον κόσμο, για να ανακαλύψει ότι πρέπει να δώσει και ανταλλάγματα. Ο Αλεξάντερ όταν πληροφορείται από την τηλεόραση την καταστροφή του κόσμου από πυρηνικό πόλεμο προσεύχεται στον Θεό να σώσει τον κόσμο με τίμημα να απαρνηθεί τις σχέσεις του με τους δικούς του και να παραμείνει σιωπηλός μέχρι το θάνατό του.

Το κύκνειο άσμα του κορυφαίου Ρώσου σκηνοθέτη, αποτελεί ένα μοναδικό αριστούργημα της Έβδομης Τέχνης, κι ένα χαρακτηριστικό δείγμα γραφής του καλλιτεχνικού έργου που μας κληροδότησε ο Αντρέι Ταρκόφσκι.

Η ταινία πραγματοποίησε την παγκόσμια πρεμιέρα της τον Μάιο του 1986 στο Επίσημο Διαγωνιστικό Τμήμα του Διεθνούς Κινηματογραφικού Φεστιβάλ των Καννών, όπου και απέσπασε συνολικά τέσσερα βραβεία: το Μέγα βραβείο Επιτροπής, το Βραβείο της FIPRESCI, το Οικουμενικό Βραβείο και το Βραβείο Καλλιτεχνικής Συνεισφοράς για τον θρυλικό φωτογράφο Sven Nykvist. Πρόκειται για έναν μοναδικό καλλιτέχνη το έργο του οποίου συναντάμε συχνά πυκνά στα έργα του Ίνγκμαρ Μπέργκμαν, όπως για παράδειγμα στην αγαπημένη «Περσόνα» (Persona) του 1966.

Δεν είναι όμως μόνο ο Sven Nykvist που συνδέει τον Μπέργκμαν με τον Ταρκόφσκι. Τα κοινά τους στοιχεία είναι πολλά, τόσο μπροστά, όσο και πίσω από την κάμερα. Ακόμα και ο πρωταγωνιστής του φιλμ, ο σπουδαίος Erland Josephson (1923 – 2012), υπήρξε αγαπημένος ηθοποιός του Σουηδού σκηνοθέτη στο δεύτερο μισό της σπουδαίας φιλμογραφίας του, πρωταγωνιστώντας σε χαρακτηριστικές ταινίες όπως το «Cries & Whispers» του 1972, το «Fanny and Alexander» του 1982, αλλά και στο κύκνειο άσμα του Ίνγκμαρ Μπέργκμαν, το λυτρωτικό «Saraband» του 2003.

Ενώ τρία χρόνια πριν τη «Θυσία», έχουμε απολαύσει τον Erland Josephso, στη «Νοσταλγία» του Αντρέι Ταρκόφσκι και βέβαια το 1995 ο αξιόλογος Σουηδός ηθοποιός πρωταγωνιστεί στο «Βλέμμα του Οδυσσέα», του Θόδωρου Αγγελόπουλου.

Ο κορυφαίος σκηνοθέτης, άλλαξε για πάντα την κινηματογραφική εμπειρία σμιλεύοντας τον χρόνο και διευρύνοντας την εικόνα με ταινίες -σύμβολα, για την πίστη, την εξορία, αλλά και τη μνήμη. Το έργο του Ταρκόφσκι είναι ανεξίτηλα επηρεασμένο από την παράδοση του σοβιετικού κινηματογράφου, και ιδιαίτερα των κορυφαίων εκφραστών του: Ρομ, Ντοβζένκο και Αϊζενστάιν.

Παράλληλα όμως ο Αντρέι Ταρκόφσκι συνθέτει μια απολύτως προσωπική κινηματογραφική γραφή που κατατάσσει δικαίως τον δημιουργό, ανάμεσα στους κορυφαίους όλων των εποχών. Η μεταφυσική, η πολυσήμαντη φύση της καλλιτεχνικής δημιουργίας, ζητήματα πίστης και θυσίας, το νόημα της ανθρώπινης ύπαρξης μέσα στο πέρασμα του χρόνου, αποτελούν μερικές από τις βασικές θεματικές που διαπότισαν τη φιλμογραφία του Ρώσου σκηνοθέτη και καθόρισαν τη διαρκή και εναγώνια προσπάθειά του να συνθέσει την απόλυτη κινηματογραφική εικόνα, μαχόμενος την εξοντωτική ρωσική γραφειοκρατία.

«Φυσικά έχω συνείδηση του γεγονότος ότι σήμερα η ιδέα της θυσίας δεν έχει και τόσο φανατικούς οπαδούς – κανένας σχεδόν δε σκέφτεται να θυσιάσει για κάτι ή για κάποιον άλλον. Πάντως τα επακόλουθα αυτής της απόφασης εξακολουθούν να αποδεικνύονται κρίσιμα και αποφασιστικά: εννοώ την απώλεια της ατομικότητας προς όφελος ενός ακόμα πιο έντονου εγωκεντρισμού που χαρακτηρίζει αναρίθμητες ανθρώπινες σχέσεις, και επίσης τις σχέσεις μεταξύ γειτόνων χωρών, προπάντων όμως την απώλεια και της τελευταίας δυνατότητας πνευματικής και όχι υλιστικής «προόδου». Ο άνθρωπος χάνει κάθε ελπίδα για αξιοπρεπή ζωή.» – Αντρέι Ταρκόφσκι

Αντρέι Ταρκόφσκι / Andrei Tarkovsky
(4 Απριλίου 1932 – 29 Δεκεμβρίου 1986)

«Ο Ταρκόφσκι είναι ο μεγαλύτερος σκηνοθέτης, αυτός που εφηύρε μια καινούρια γλώσσα, πιστή στη φύση του κινηματογραφικού μέσου, καθώς καταγράφει τη ζωή σαν μια αντανάκλαση, τη ζωή σαν ένα όνειρο.» – Ίνγκμαρ Μπέργκμαν

Ο Αντρέι Ταρκόφσκι, υπήρξε ένας από τους σημαντικότερους καλλιτέχνες της 7ης Τέχνης. Αν και δυστυχώς μας προσέφερε μόλις οκτώ μεγάλου μήκους ταινίες, ωστόσο κάθε μία από αυτές αποτελεί σημείο αναφοράς στην ιστορία όχι μόνο του ρωσικού αλλά και του παγκόσμιου κινηματογράφου.

Το έργο του Ρώσου καλλιτέχνη χαρακτηρίζεται από έντονα προσωπικά και μεταφυσικά στοιχεία, με επιρροές από τη λογοτεχνία και τη ζωγραφική. Αργοί ρυθμοί, εικόνες εξαιρετικής αισθητικής και σταθερά απόμακρα και μακράς διάρκειας πλάνα είναι μερικά από τα κύρια χαρακτηριστικά των ταινιών του.

Διαβάστε επίσης:
Αφιέρωμα – «Νοσταλγία» για τον Αντρέι Ταρκόφσκι
Η αριστουργηματική «Νοσταλγία» του Αντρέι Ταρκόφσκι

«Δεν με ενδιέφερε η ανάπτυξη της πλοκής, η αλυσίδα των γεγονότων, από ταινία σε ταινία αισθανόμουν ολοένα λιγότερο την ανάγκη τους. Με ενδιέφερε πάντοτε ο εσωτερικός κόσμος του ανθρώπου, και για μένα ήταν πολύ φυσικό να κάνω ένα ταξίδι στην ψυχολογία την οποία μου υποδείκνυε η στάση ζωής του ήρωα, στις λογοτεχνικές και πολιτισμικές παραδόσεις που θεμελίωναν τον πνευματικό κόσμο. Γνωρίζω καλά ότι από εμπορική άποψη θα ήταν πολύ πιο πλεονεκτικό να κινούμε από μέρος σε μέρος, να δείχνω πλάνα από διάφορες και περίεργες οπτικές γωνίες, να χρησιμοποιώ εξωτικά τοπία και εντυπωσιακούς εσωτερικούς χώρους. Τα εξωτερικά εφέ όμως απλώς απομακρύνουν το στόχο μου από αυτό που θέλω ουσιαστικά να κάνω και τον συσκοτίζουν. Εμένα με ενδιαφέρει ο άνθρωπος, γιατί κλείνει μέσα του ολόκληρο σύμπαν, για να μπορέσω να εκφράσω την ιδέα, το νόημα της ανθρώπινης ζωής, δεν υπάρχει λόγος να απλώσω πίσω της έναν πίνακα φορτωμένο συμβάντα.» – Αντρέι Ταρκόφσκι