Ο Σίντνεϊ Λουμέτ (25 Ιουνίου 1924 – 9 Απριλίου 2011), υπήρξε ένας από τους σημαντικότερους Αμερικανούς σκηνοθέτες όλων των εποχών, έχοντας αφήσει στο πέρασμα του ανεξίτηλα κινηματογραφικά διαμάντια, που θα κοσμούν για πάντα το πάνθεον της έβδομης τέχνης. Με αφορμή την σ’ επανέκδοση κυκλοφορία του «Ενεχυροδανειστή» (The Pawnbroker – 1964), θυμόμαστε μία από τις πρώτες δημιουργίες του εμβληματικού καλλιτέχνη.

Η φιλαυτία και το χρήµα  σκοτώνουν το εσωτερικό σύµπαν. Ο Νάζερμαν είναι ένας Εβραίος καθηγητής που επιβίωσε από το ολοκαύτωμα κληρονομώντας την φρίκη που τον περιέβαλε. Πλέον επαγγέλλεται τον ενεχυροδανειστή στη Νέα Υόρκη σε μια υποβαθμισμένη συνοικία.

Στην πραγματικότητα, η δουλειά του αυτή είναι μια βιτρίνα πίσω από έναν πλούσιο νέγρο του υποκόσμου που τον χρησιμοποιεί ως ανδρείκελο. Είναι ένας στυγνός επαγγελματίας και δεν συγκινείται παρά τις εκκλήσεις των ανθρώπων που καταρρέουν γύρω του. Η αποκλειστική του προσήλωση στο χρήμα ερμηνεύεται μέσα από τις εικόνες που επανέρχονται στην μνήμη του από τις ημέρες του παρελθόντος.

Ο Νάζερμαν (Ροντ Στάιγκερ) έχει να αντιμετωπίσει όχι μόνο τους εφιάλτες του παρελθόντος αλλά και το σκληρό περιβάλλον του γκέτο της Νέας Υόρκης όπου προσπαθεί καθημερινά να επιβιώσει και το οποίο με τη σειρά του και αυτό τον παραπέμπει συχνά πυκνά στο παρελθόν.

Ο «Ενεχυροδανειστής» παρουσιάζει την σκοτεινή εξερεύνηση της ψυχής ενός ανθρώπου που βασανίζεται από τον αφόρητο πόνο του παρελθόντος του. Εξαιρετικός στον πρωταγωνιστικό ρόλο ο Ροντ Στάιγκερ, προσεγγίζει με συνέπεια τον ρόλο του και δικαίως απέσπασε μία Υποψηφιότητα για το Όσκαρ Ά Ανδρικής Ερμηνείας. Πρωταγωνιστούν επίσης:Τζέραλντιν Φιτζέραλντ, Μπροκ Πέτερς, Τζέιμ Σάντζεζ, Ρειμόν σεν Ζακ, Χουάνο Χερνάντεζ, Κρίσνα Κάουρ Κάλσα, Μόργκαν Φρίμαν.

Η αφήγηση γίνεται σε τρία διαφορετικά επίπεδα. Το πρώτο έχει την αυστηρότητα του ντοκιμαντέρ και συνδέεται με την καταγραφή του περιβάλλοντος. Το δεύτερο, επιδιώκει να αποδώσει μια ένταση που πυκνώνει την αίσθηση του χρόνου και προδιαθέτει τον θεατή για δραματικές εκρήξεις. Το τρίτο, αφορά αυτές ακριβώς τις εκρήξεις, τις απότομες διογκώσεις, που χρησιμεύουν συχνά και σαν αφορμές σύνδεσης του παρόντος με το παρελθόν.

Πρόκειται για μια ασπρόμαυρη ταινία με αυστηρό ρεαλισμό, αλλά και με συχνή χρήση του παράλληλου μοντάζ, με περίεργες γωνίες λήψης, έντονα κοντινά πλάνα του σκηνοθέτη Σίντνεϊ Λιούμετ, τα οποία χρησιμοποιούνται με επιδεξιότητα, ώστε να εισέλθει ο θεατής στην ψυχοσύνθεση του «Ενεχυροδανειστή». Το φιλμ βραβεύτηκε από την ένωση Αμερικανών σεναριογράφων ως το καλύτερο δραματικό σενάριο της χρονιάς.

Παράλληλα, παρακολουθούμε στιγμιότυπα από τους δρόμους και τα περιθωριακά στέκια της πόλης, υπό τους ήχους της μουσικής jazz. Στην ταινία παρουσιάζεται μια διαφορετική εικόνα της Αμερικής της δεκαετίας του `60, βασισμένη στον επαναστατικό ρεαλισμό του Λιούμετ. Η εξαιρετική φωτογραφία σε συνδυασμό με την μουσική του Quincy Jones  δυνατή και ζωηρή, υπογραμμίζουν τους έντονους ρυθμούς της πόλης, σε πλήρη αντίθεση με τον καταθλιπτικό κόσμο του Νάζερμαν.  

Σίντνεϊ Λουμέτ / Sidney Lumet
(25 Ιουνίου 1924 – 9 Απριλίου 2011)

Γεννημένος στη Φιλαδέλφεια της Πενσυλβάνια το 1924, ο Σίντνεϊ Λουμέτ, ήταν γιος του ηθοποιού Μπαρούχ Λουμέτ και της χορεύτριας Γιουτζίνια Βέρμους. Πολυπράγμων και δραστήριος χαρακτήρας, ξεκίνησε να εργάζεται ως σκηνοθέτης θεατρικών παραστάσεων και τηλεοπτικών σειρών στις αρχές της δεκαετίας του ’50 και το 1957 σε ηλικία 33 ετών έκανε το ντεμπούτο του στον κινηματογράφο γυρίζοντας την ταινία “Οι Δώδεκα Ένορκοι”. Στο καστ, είχε ως πρωταγωνιστή τον Χένρι Φόντα, με τον οποίο ο σκηνοθέτης γύρισε άλλες τέσσερις ταινίες.

Οι ταινίες του έχουν προταθεί συνολικά για 50 βραβεία Όσκαρ σε διάφορες κατηγορίες και συνήθως διερευνούσαν ευφυή, πολύπλοκα θέματα κοινωνικού προβληματισμού. Η πιο δημιουργική του περίοδος ήταν μεταξύ του 1964 και του 1978 όταν σκηνοθέτησε 18 ταινίες, πολλές από τις οποίες αποτελούν κλασσικά αριστουργήματα της έβδομης τέχνης και περιέχουν μερικές από τις καλύτερες ερμηνείες των ηθοποιών που πρωταγωνιστούσαν σε αυτές. Άλλωστε αυτό υπήρξε πάντα ένα σπουδαίο προσόν του Λουμέτ.

«Πέρα από την κληρονομιά που αφήνει πίσω του, θα παραμείνει ο πιο πολιτισμένος και ευγενικός άνθρωπος που γνώρισα ποτέ μου…» – Αλ Πατσίνο

Διαβάστε επίσης:
Αφιέρωμα στον Σίντνεϊ Λουμέτ: Οι «Δώδεκα Ένορκοι», ο «Σέρπικο» και το «Δίκτυο»
«Η Ετυμηγορία» του Σίντνεϊ Λουμέτ με τον εξαιρετικό Πολ Νιούμαν
«Το Δίκτυο» (Network – 1976) του Σίντνεϊ Λουμέτ
Το σκηνοθετικό ντεμπούτο του Σίντνεϊ Λουμέτ: «Οι Δώδεκα Ένορκοι»

Έτος: 1964 | Xώρα: Η.Π.Α. | Διάρκεια: 93 λεπτά | Σκηνοθεσία: Sidney Lumet | Σενάριο: Morton S. Fine, David Friedkin | Παίζουν: Rod Steiger, Geraldine Fitzgerald, Brock Peters.