Γεννημένος στις 10 Φεβρουαρίου, στην Όμαχα της Νεμπράσκα, ο Αλεξάντερ Πέιν, είναι ένας δημιουργός τα έργα του οποίου, χαρακτηρίζονται για το μαύρο χιούμορ τους και τις σατιρικές απεικονίσεις της αμερικάνικης κοινωνίας. Ο ελληνικής καταγωγής Αμερικανός σκηνοθέτης, έχει τιμηθεί δύο φορές με το Βραβείο Όσκαρ Καλύτερου Διασκευασμένου Σεναρίου, ενώ έχει υπάρξει τρεις φορές υποψήφιος για το Βραβείο Όσκαρ Καλύτερου Σκηνοθέτη. Με αφορμή τα γενέθλιά του, παρουσιάζουμε ένα σχετικό αφιέρωμα μέσα από τις ταινίες του.

Ads

«Λέγομαι Παπαδόπουλος. Είμαι ένας Έλληνας από την Ομάχα. Ο παππούς μου ήρθε στην Ομάχα το 1912-1913 με το όνομα Παπαδόπουλος. Γίνονταν τότε διαδηλώσεις κατά των Ελλήνων και το 1915 ο παππούς μου άλλαξε το επώνυμό του. Δεν το έκανε “Πάπας”, όπως πολλοί Έλληνες, αλλά το αμερικανοποίησε πλήρως. Οι παλιοί δεν θέλουν να μιλούν για αυτά…» – Αλεξάντερ Πέιν

Αλεξάντερ Πέιν / Alexander Payne

image

Ads

Εγγονός Ελλήνων μεταναστών, ο Αλεξάντερ Πέιν μεγάλωσε στην Όμαχα της Νεμπράσκα, όπου έλαβε τη μόρφωση του από Ιησουίτες. Σπούδασε Ιστορία και Ισπανική Λογοτεχνία στο Πανεπιστήμιο του Στάνφορντ κι αργότερα Σκηνοθεσία στο UCLA. Οι πρώτες του δύο ταινίες ήταν το «Πολίτης Ρουθ» (Citizen Ruth – 1996) και «Σκάνδαλα στα Θρανία» (Election – 1999).

Το «About Schmidt» έκανε την πρεμιέρα του στο Διαγωνιστικό Τμήμα του Φεστιβάλ Καννών το 2002. Τα «Πλαγίως» (Sideways – 2004) και «Οι Απόγονοι» (The Descendants – 2011), απέσπασαν Όσκαρ Προσαρμοσμένου Σεναρίου, και ήταν υποψήφια για τέσσερα ακόμα, μεταξύ των οποίων Καλύτερης Ταινίας και Σκηνοθεσίας. Συνολοικά, τέσσερις από τις έξι ταινίες του έχουν γυριστεί στη Νεμπράσκα.

Η πτυχιακή του ταινία προβλήθηκε στο Φεστιβάλ Sundance, κάτι που προσείλκυσε το ενδιαφέρον της εταιρείας Miramax, ώστε αυτή να τον υποστηρίξει για να γράψει το σενάριο και να σκηνοθετήσει την πρώτη του μεγάλου μήκους, την ταινία «Citizen Ruth» το 1996. Στην ταινία, η Λόρα Ντερν ενσαρκώνει μια ανεύθυνη, τοξικοεξαρτημένη νέα γυναίκα, που βρίσκεται στη μέση μιας μεγάλης δημόσιας αντιδικίας σχετικά με τις εκτρώσεις.

Από τότε συνεχίζει ακάθεκτος, δίνοντας μια νέα πνοή στο αμερικανικό σινεμά, καθώς η οπτική του Πέιν συνδυάζει την εμπορικότητα με τις ιδιαίτερες καλλιτεχνικές απαιτήσεις. Στην οσκαρική ταινία του «Σχετικά με τον Σμιντ», ο Τζακ Νίκολσον είναι ένας συνταξιούχος, του οποίου η συμμετοχή στο γάμο της κόρης του, εξελίσσεται σε αναζήτηση αυτογνωσίας – ένα ζητούμενο και στις μετέπειτα ταινίες του σκηνοθέτη.

Από το «Πλαγίως», με ήρωες δύο κουρασμένους και απογοητευμένους μεσήλικες που περιηγούνται στους αμπελώνες της Καλιφόρνιας, μεταφερόμαστε μέχρι τους «Απογόνους» όπου ο Τζορτζ Κλούνεϊ, μετά τον τραυματισμό της γυναίκας του, αναθεωρεί όλη του τη ζωή.

Ο Ματ Κινγκ (Τζορτζ Κλούνεϊ), είναι ένας απόμακρος σύζυγος και πατέρας δύο κοριτσιών, μέχρι που ένα σοβαρό ατύχημα της γυναίκας του τον αναγκάζει ν’ αντιμετωπίσει τα λάθη του παρελθόντος και να πάρει αποφάσεις για το μέλλον του. Προσπαθεί με αδέξιο τρόπο να επανασυνδεθεί με τις κόρες του, τη 10χρονη θρασύτατη Σκότι (η ερασιτέχνης ηθοποιός Αμάρα Μίλερ) και τη 17χρονη ατίθαση Αλεξάνδρα (Σέιλιν Γούντλεϊ).

image

Ταυτόχρονα προσπαθεί ν’ αποφασίσει αν πρέπει να πουλήσει σε μια μεγάλη εταιρεία τη γη που έχει κληρονομήσει από την οικογένειά του, γη που θα μετατραπεί σε ιδιωτικά γήπεδα του γκολφ. Η οικογένεια Κινγκ είναι ιδιοκτήτρια των τελευταίων παρθένων εκτάσεων που έχουν απομείνει στον τροπικό αυτό παράδεισο, καθώς ο Ματ προέρχεται από μια παλιά οικογένεια ντόπιων ευγενών της Χαβάης και από λευκούς ιεραπόστολους που έφτασαν το νησί πριν από αρκετές γενιές.

Το σενάριο βασίζεται στο ομώνυμο μυθιστόρημα της Χαβανέζας συγγραφέως Κάουι Χαρτ Χέμινγκς και διαθέτει, όπως και οι προηγούμενες ταινίες του Πέιν, ως πρωταγωνιστή ένα άτομο γεμάτο ελαττώματα που βρίσκει τον δρόμο του μέσα από ένα κόσμο παραφροσύνης, γλυκόπικρων συναισθημάτων κι εκπλήξεων: ο πρωταγωνιστής δεν είναι ούτε ήρωας ούτε αντιήρωας.

image

«Το μυθιστόρημα με τράβηξε γιατί είναι μια ιστορία συναισθημάτων που εκτυλίσσεται σ’ ένα εξωτικό μέρος. Είναι μια ιστορία που θα μπορούσε να συμβεί οπουδήποτε, αλλά με ιντριγκάρισε περισσότερο το γεγονός ότι συμβαίνει ανάμεσα στα μέλη της χαβανέζικης μεγαλοαστικής τάξης. Μου αρέσουν πολύ οι ταινίες που έχουν την αίσθηση ενός πολύ συγκεκριμένου τόπου.» – Αλεξάντερ Πέιν

Οι «Απόγονοι», τιμήθηκαν με το Όσκαρ Καλύτερου Προσαρμοσμένου Σεναρίου και ήταν υποψήφια για τέσσερα ακόμα χρυσά αγαλματίδια, μεταξύ των οποίων Καλύτερης Ταινίας και Σκηνοθεσίας. Τέλος αξίζει να σημειώσουμε ότι το φιλμ αποτέλεσε την επίσημη ταινία έναρξης του 52ου Διεθνούς Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Θεσσαλονίκης, παρουσία τόσο του σκηνοθέτη Αλεξάντερ Πέιν, όσο και του διευθυντή φωτογραφίας, Φαίδων Παπαμιχαήλ.

Στο εξαιρετικό «Nebraska» με τον Μπρους Ντερν στον ρόλο ενός χαμένου στον κόσμο του ηλικιωμένου που ταξιδεύει, συνοδευόμενος από τον γιο του, για να διεκδικήσει το (δήθεν) έπαθλο ενός λαχνού – ο Πέιν παρουσιάζει μια ταινία που καταδύεται στα βάθη της περίπλοκης σχέσης πατέρα και γιου. Η ταινία ενσωματώνει όλη τη φιλοσοφία του σκηνοθέτη για το Σινεμά: υποδόριο χιούμορ, λελογισμένη συγκίνηση, λιτή κινηματογραφική γλώσσα και βέβαια ο άνθρωπος, πάντα ο άνθρωπος, στο επίκεντρο της κινηματογραφίας του.

image

«Όταν πρωτοδιάβασα το σενάριο, ήξερα ότι έπρεπε να δώσω τον καλύτερο μου εαυτό […] Θεωρώ ότι κάπως έτσι ήταν κι όταν δούλευε με τον Τζακ Νίκολσον στο About Schmidt. Για πάρα πολλά χρόνια ακούω «Απλά να είσαι ο Ντερν», φαντάζομαι το ίδιο ισχύει και για τον Τζακ Νίκολσον. Δε θέλει να είναι ο Τζακ σε κάθε ταινία, κι εγώ δε θέλω να είμαι ο Ντερν. Ο Αλεξάντερ απαίτησε περισσότερα από εμένα, δεν ήθελε να δει τι μπορώ να κάνω με το χαρακτήρα του Γούντι, αλλά τι μπορεί να κάνει ο Γούντι σε μένα. Άρπαξα την ευκαιρία…» – Μπρους Ντερν

image

Ένα υπέροχο road movie, που παρουσιάζεται υπό τη σκηνοθετική ματιά του Αλεξάντερ Πέιν. Η ταινία θυμίζει σε σημεία το επίσης ιδιαίτερο «The Straight Story» (1999) του Ντέιβιντ Λιντς. Όμως εδώ η επιλογή του ασπρόμαυρου φιλμ μοιάζει κάτι παραπάνω από ιδανική για τον ελληνικής καταγωγής σκηνοθέτη.

«Θεωρούσα ότι ήταν η σωστή επιλογή για την ταινία, γιατί έτσι τη διάβασα και τη φαντάστηκα. Πάντα ήθελα να κάνω μια ασπρόμαυρη ταινία, είναι τόσο όμορφες. Αυτή η μικρή και λιτή ιστορία προσφερόταν για απλό και ευθύ στυλ, όπως οι ζωές των ανθρώπων της.» – Αλεξάντερ Πέιν

Η εικόνα και η υφή προέκυψε μετά από αμέτρητες δοκιμές που έκανε ο διευθυντής φωτογραφίας Φαίδων Παπαμιχαήλ με τον Πέιν: «Θέλαμε εκείνο το ασπρόμαυρο που θα ήταν σωστό για την ταινία. Καταλήξαμε σε κάτι όχι πολύ στυλιζαρισμένο, αλλά με υψηλό κοντράστ που θα υποστήριζε τη διάθεση της ταινίας. Το ίδιο σημαντική ήταν η απόφαση να γυρίσουμε με αναμορφικούς φακούς, που θα απέδιδαν άψογα τα αχανή τοπία, τη δύναμη του ορίζοντα και την αίσθηση των κοινοτήτων των πολιτειών αυτών».

image

Μετά από πολλές δοκιμές, αποφάσισαν επίσης ότι τα γυρίσματα θα γινόντουσαν ψηφιακά με κάμερες Arri Alexa, για περισσότερες επιλογές κι ευελιξία. Κατά το post-production, προστέθηκε ένα φίλτρο κόκκου από αυθεντικό φιλμ, δίνοντας έτσι την αίσθηση του σελλυλόιντ. Το αισθητικό αποτέλεσμα είναι μοναδικό και δικαίως ο Φαίδων Παπαμιχαήλ (σχεδόν μόνιμος συνεργάτης του Πέιν) κέρδισε μία υποψηφιότητα για Όσκαρ στην κατηγορία Best Achievement in Cinematography.

Διαβάστε επίσης:
«Νεμπράσκα» – Το υπέροχο ασπρόμαυρο φιλμ του Αλεξάντερ Πέιν
Δώδεκα ασπρόμαυρα κινηματογραφικά αριστουργήματα του 21ου αιώνα

«Αισθάνομαι τυχερός που μπορώ να κάνω αυτό το σινεμά, αλλά παράλληλα καταλαβαίνω πόσο σπάνιο είναι αυτό, βλέποντας πλέον όλο και λιγότερους Αμερικανούς σκηνοθέτες να το επιχειρούν. Μέρος του μυστικού μου για να τα καταφέρνω, είναι να κρατώ το κόστος όσο πιο χαμηλά γίνεται, προκειμένου να συνεχίσω να το κάνω.» – Αλεξάντερ Πέιν 

Φιλμογραφία:

  • Πολίτης Ρουθ / Citizen Ruth (1996)
  • Η Εκλογή / Election (1999)
  • Σχετικά με τον Σμιντ / About Schmidt (2002)
  • Πλαγίως / Sideways (2004)
  • Οι Απόγονοι / The Descendants (2011)
  • Νεμπράσκα / Nebraska (2013)