Ο σπουδαίος δημιουργός Ίνγκμαρ Μπέργκμαν, μεγαλουργεί ως ανατόμος της ανθρώπινης ψυχής και σε τρομάζει με τις αλήθειες του υποσυνειδήτου που αναδίδει στην επιφάνεια, τόσο άμεσα και ωμά. Από τους σημαντικότερους καλλιτέχνες του 20ού αιώνα,  ο Σουηδός σκηνοθέτης άλλαξε μέσα από τις ταινίες του, τον τρόπο με τον οποίο αντιλαμβανόμαστε την Έβδομη Τέχνη. Στο πλαίσιο του Αφιερώματος «Το μεταφυσικό ενδεχόμενο στον Ίνγκμαρ Μπέργκμαν», θα έχουμε την ευκαιρία να θυμηθούμε επί της μεγάλης οθόνης, τρεις χαρακτηριστικές δημιουργίες του.

Ίνγκμαρ Μπέργκμαν / Ingmar Bergman
(14 Ιουλίου 1918 – 30 Ιουλίου 2007)

Ο Ίνγκμαρ Μπέργκμαν, υπήρξε ένας από τους μεγαλύτερους και πλέον διακεκριμένους καλλιτέχνες στον κόσμο. Αντιπροσωπεύει τον πιο διάσημο σκηνοθέτη του λεγόμενου “καλλιτεχνικού κινηματογράφου”. Κάθε ταινία του ήταν γεγονός αναμενόμενο απ’ όλον τον κόσμο και όλοι μεταχειρίζονταν τον χαρακτηρισμό αριστούργημα για κάθε νέα του ταινία. Παράλληλα, ήταν κι ένας απίστευτα παραγωγικός σκηνοθέτης.

Το σύνολο του έργου του εμφανίζεται ως μια συνεχής ερώτηση, που συχνά δεν έχει απάντηση, σχετικά με την ανθρώπινη ύπαρξη, την παρουσία ή απουσία του Θεού. Η αγωνία της έλλειψης επικοινωνίας, η ασάφεια και η διπροσωπία της ανθρώπινης φύσης, η μοναξιά χωρίς πιθανότητες υπερβάσεως σε ένα κόσμο γεμάτο προσποίηση, η σιωπή και η ντροπή, είναι σταθερά στοιχεία, σχεδόν σε κάθε του ταινία.

Κληρονόμος της σκανδιναβικής κινηματογραφικής παράδοσης (Στίλλερ, Σγιόστρομ, Ντράγιερ) και βαθιά επηρεασμένος από την σκέψη του Κίρκεγκωρ, Μπερντιάεφ, τον υπαρξισμό και τις ψυχαναλυτικές θεωρίες (Φρόυντ, Γιούνγκ), ο Μπέργκμαν δίνει βάρος όχι τόσο στην κοινωνία ή στην ιστορία, όσο στο ίδιο το άτομο. Ίσως γι’ αυτό τα πιο χαρακτηριστικά έργα του είναι σκληρά, αλλά πάντα ρεαλιστικά. Ευγενή δοκίμια για το ρόλο της ανθρωπότητας σ’ έναν αλλοτριωμένο κόσμο.

«Υπάρχει πάντα μια διαρκής πάλη μέσα μου, ανάμεσα στην ανάγκη μου να καταστρέψω και στη θέλησή μου να ζήσω. Κι αυτό δημιουργεί μία εσωτερική ένταση που κυριαρχεί και στον τρόπο που δημιουργώ και στην υλική μου ύπαρξη. Κάθε πρωί ξυπνώ με μια καινούρια οργή, μια καινούρια καχυποψία, μια καινούρια λαχτάρα για τη ζωή.» – Ίνγκμαρ Μπέργκμαν

Διαβάστε επίσης:

• Αφιέρωμα – Ο σπουδαίος Ίνγκμαρ Μπέργκμαν

Μετά το αφιέρωμα προβολών «Μιγκέλ Γκόμεζ: Η Επιμονή της Μνήμης» την σκυτάλη παίρνει ο θεματικό κύκλος «Το μεταφυσικό ενδεχόμενο στον Ίνγκμαρ Μπέργκμαν», ο οποίος πραγματοποιείται από την Κυριακή 25 Μαρτίου έως και την Τρίτη 27 Μαρτίου, στο σινεφίλ στέκι της Ταινιοθήκης Θεσσαλονίκης, την αίθουσα Σταύρος Τορνές, στο λιμάνι της πόλης, με οδηγό τρεις χαρακτηριστικές ταινίες του σπουδαίου Σουηδού σκηνοθέτη:

• «Περσόνα» (Persona – 1966)
• «Ντροπή» (Shame / Skammen – 1968)
• «Το Αυγό του Φιδιού» (Das Schlangenei / The Serpent’s Egg – 1977)

Πρόγραμμα Προβολών
Κυριακή 25 Μαρτίου
18:30 «Το Αυγό του Φιδιού»
21:00 «Περσόνα»

Δευτέρα 26 Μαρτίου
18:30 «Ντροπή»
21:00 «Το Αυγό του Φιδιού»

Τρίτη 27 Μαρτίου
18:30 «Περσόνα»
21:00 «Ντροπή»

Λίγα λόγια για τις ταινίες του Αφιερώματος «Το μεταφυσικό ενδεχόμενο στον Ίνγκμαρ Μπέργκμαν»:

«Περσόνα» (Persona – 1966)

Η ηθοποιός Ελίζαμπεθ Βόγκλερ (Λιβ Ούλμαν), παντρεμένη και με έναν μικρό γιο, καταρρέει κατά τη διάρκεια μιας παράστασης της Ηλέκτρας. Στη συνέχεια καταφεύγει στη σιωπή και την απομόνωση από τον υπόλοιπο κόσμο. Η νοσοκόμα που την περιποιείται, η Άλμα (Μπίμπι Άντερσον), τη συνοδεύει στο παραθαλάσσιο σπίτι της γιατρού της, για να βελτιωθούν οι συνθήκες ανάρρωσης της. Η Άλμα προσπαθεί συνεχώς να διαλευκάνει ποιος είναι ο λόγος που η Ελίζαμπεθ έχει επιλέξει τη σιωπή – η οποία μετατρέπεται σιγά σιγά σε κατατονία – μιας και πιστεύει ότι διαθέτει ένα είδος «εσωτερικής δύναμης» που την έχει ωθήσει σε τούτη της την επιλογή. Παρότι εντελώς αντίθετοι χαρακτήρες μια περίεργη όσμωση θα δημιουργηθεί ανάμεσα στις δύο γυναίκες.

Έχουν περάσει αρκετά χρόνια από τότε που είδα στην μεγάλη οθόνη την «Περσόνα» για πρώτη φορά. Μία μοναδική εμπειρία θέασης. Συγκλονισμένος, επανήλθα από τότε αρκετές φορές και σε τακτά χρονικά διαστήματα, για να την απολαύσω, έστω και σε διαφορετικά φορμάτ. Όμως, όσες φορές και να παρακολουθήσεις το αριστούργημα του Μπέργκμαν, πάντα θα ανακαλύψεις και κάτι το καινούργιο. Είναι σαν ένας πίνακας ζωγραφικής, που ανεξάρτητα από το πόσες φορές κι αν τον μελετήσεις, αν κοιτάξεις προσεκτικά, θα ανακαλύψεις μία καινούργια οπτική γωνία, ένα νέο ερέθισμα και μία συγκίνηση μου μόνο η Τέχνη στο σύνολο της μπορεί πραγματικά να σου προσφέρει. Είναι ταινίες όπως η «Περσόνα», για τις οποίες αξίζει πραγματικά ο Κινηματογράφος να λογίζεται ως η Έβδομη Τέχνη…

Διαβάστε επίσης:

• Το διαχρονικό αριστούργημα του Μπέργκμαν: «Περσόνα»

«Ντροπή» (Shame / Skammen – 1968)

Κατά τη διάρκεια ενός ανώνυμου και απροσδιόριστου πολέμου, ένα ζευγάρι μουσικών καταφεύγουν σε ένα μικρό νησί. Και οι δύο πιστεύουν ότι δεν πρέπει να συμμετέχουν στη σύγκρουση που μαίνεται στον έξω κόσμο. Αυτή όμως η αποχή τους από τα δρώμενα του καιρού τους, δεν μπορεί να τους αφήσει ανεπηρέαστους. Εξαίσιο δείγμα γραφής της τέχνης του Μπέργκμαν, με πρωταγωνιστές δύο αγαπημένους του ηθοποιούς, την Λιβ Ούλμαν και τον Μαξ Φον Σίντοφ. Η «Ντροπή» ήταν Υποψήφια για την Χρυσή Σφαίρα Καλύτερης Ξενόγλωσσης Ταινίας.

«Το Αυγό του Φιδιού» (Das Schlangenei / The Serpent’s Egg – 1977)

Η ταινία περιγράφει μια εβδομάδα από τη ζωή του Άμπελ Ρόζεμπεργκ, τον οποίο υποδύεται ο Ντέιβιντ Καραντάιν, ως άνεργος Αμερικανός ακροβάτης τσίρκου, που ζει στο τσακισμένο από τη φτώχεια Βερολίνο, μετά τη λήξη του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου. Όταν ο αδερφός του αυτοκτονεί, ο Άμπελ βρίσκει καταφύγιο στο σπίτι ενός παλιού φίλου, του καθηγητή Βερέγκους. Με κάποιο τρόπο, μαθαίνει τρομακτικά μυστικά και τον λόγο που οδήγησε τον αδερφό του στην αυτοκτονία. Στο πλευρό του Ντέιβιντ Καραντάιν, βλέπουμε επίσης τους Χάινς Μπένεντ, Γκερτ Φρέμπε, καθώς και την αγαπημένη, Λιβ Ούλμαν.

Το «Αυγό του Φιδιού», αποτελεί μία από τις λιγότερες γνωστές ταινίες του Ίνγκμαρ Μπέργκμαν. Ο κορυφαίος Σουηδός σκηνοθέτης, μεταφέρει στην μεγάλη οθόνη ένα δικό του σενάριο, έχοντας στο πλευρό του τη μούσα και αγαπημένη του, Λιβ Ούλμαν (Persona – 1966) και πρωταγωνιστή τον Αμερικανό ηθοποιό Ντέιβιντ Καραντάιν (Kung Fu – 1972), στη σημαντικότερη ίσως στιγμή της καριέρας του.

«Μέσα στον φόβο, υπάρχει μια μανιασμένη οργή. Όλοι φοβούνται τώρα, φοβούνται σε βαθμό τρέλας. Όλοι οι πειθήνιοι μικροϋπάλληλοι και οι καλοσυνάτες γυναικούλες τους, όλοι οι στρατιώτες που περιφέρονται στους στρατώνες και εύχονται να ήταν πίσω στον πόλεμο, όλοι οι φτωχοί αγρότες που δίνουν σχεδόν τζάμπα τα προϊόντα τους, όλοι οι δάσκαλοι που δεν πιστεύουν πια αυτά που γράφουν τα βιβλία τους – όλοι είναι έντρομοι και σύντομα ο φόβος τους θα μετατραπεί σε οργή. Θέλεις να το δεις αυτό, αγαπητέ μου Άμπελ; Όχι βέβαια. Αν δε σ’ έχουν ξυλοκοπήσει στο μεταξύ μέχρι θανάτου, θα προτιμάς να παρουσιάζεις το νούμερο σου στο Νότιο Πόλο απ’ ότι εδώ στο Βερολίνο, όταν οι υποταγμένοι ξεσηκωθούν και ο φόβος τους μετατραπεί σε οργή…» – Χόλινγκερ (Georg Hartmann) / Απόσπασμα από «Το Αυγό του Φιδιού» (1977)

Διαβάστε επίσης:

• Το «Αυγό του Φιδιού» του Ίνγκμαρ Μπέργκμαν και η γέννηση του ναζισμού

Τιμή εισιτηρίου: 4 ευρώ (γενική είσοδος), 3 ευρώ (για τους κατόχους CineΚάρταF).