Η σκηνοθεσία του Πιέρ Πάολο Παζολίνι, που κατανοεί βαθιά την ταξική ασφυξία των ανθρώπων του περιθωρίου, βρίσκει ένα μεγαλειώδες ισοδύναμο, μέσα από την συγκλονιστική ερμηνεία της Άννα Μανιάνι. Το «Μάμα Ρόμα», γυρισμένο το 1962, αποτελεί ένα εξαιρετικό δείγμα της τέχνης του σπουδαίου Ιταλού σκηνοθέτη.

Ads

«Αν διάλεξα να είμαι κινηματογραφιστής και όχι μόνο συγγραφέας, είναι επειδή προτίμησα αντί να εκφράζω την πραγματικότητα με σύμβολα, όπως είναι οι λέξεις, να εκφράζω μέσω του κινηματογράφου την πραγματικότητα με την πραγματικότητα.» – Πιέρ Πάολο Παζολίνι

Η Μάμα Ρόμα (συγκλονιστικά ερμηνευμένη από την κορυφαία Ιταλίδα ηθοποιό, Άννα Μανιάνι), είναι μια πόρνη στις φτωχογειτονιές της Ρώμης, που αποχωρεί από το «επάγγελμα» όταν ο προαγωγός της ο Κάρμινε, την εγκαταλείπει και παντρεύεται.

image

Ads

Η γυναίκα επιθυμώντας μια ζωή καλύτερη από εκείνη του πεζοδρομίου, φέρνει κοντά της τον γιο της Έτορε, ο οποίος αγνοεί το πραγματικό επάγγελμα της μητέρας του και έχοντας στήσει έναν πάγκο στη λαϊκή, αγωνίζεται με κάθε τρόπο να δημιουργήσει μια προοπτική και να εξασφαλίσει ένα καλύτερο μέλλον για το παιδί της.

Η σχέση της με τον Έτορε είναι γεμάτη από εντάσεις και συγκρούσεις, καθώς εκείνος περνά μια δύσκολη εφηβεία. Η Μάμα Ρόμα οργανώνει έναν εκβιασμό για να μπορέσει να του βρει μια θέση εργασίας και με την βοήθεια των παλιών της επαγγελματικών γνωριμιών τα καταφέρνει.

image

Ο Κάρμινε όμως, επανέρχεται στη ζωή της και με την απειλή να αποκαλύψει στον γιο της όλη την αλήθεια, την αναγκάζει να βγει ξανά στο πεζοδρόμιο.

Εν τω μεταξύ ο Έτορε, που έχει μάθει το παρελθόν της μητέρας του, έχει παρατήσει τη δουλειά του και επιδίδεται σε μικροκλοπές και κάποια στιγμή καταλήγει στη φυλακή, όπου πεθαίνει από μια ξαφνική ασθένεια. Η Μάμα Ρόμα μένει μόνη και απελπισμένη σ’ έναν εχθρικό κόσμο.

image

«Oπως ο Ακατόνε, η Μάμα Ρόμα με τον δικό της ωμό και πρωτόγονο τρόπο έχει μια κάποια μορφή συνείδησης η οποία αναπτύσσεται σιγά σιγά. Στην πραγματικότητα έχει αυτό το θανατερό άγχος και αυτή την απλή, πρωτόγονη χαρά. Ομως έχει και κάτι από τον άλλο κόσμο, τον αστικό μας κόσμο, ένα μικροαστικό ιδανικό. Όταν παίρνει μαζί της τον γιο της στη Ρώμη, ξέρει ακριβώς τι θέλει, έχει ήδη μια ιδεολογία, προφανώς λανθασμένη και συγκεχυμένη, βγαλμένη από τα μέσα μαζικής ενημέρωσης, τα περιοδικά, τις ταινίες, κάτι που ο Ακατόνε δεν το έχει.» – Πιερ Πάολο Παζολίνι

image

Στην δεύτερη μεγάλου μήκους ταινία του, ο Παζολίνι καταπιάνεται με το λούμπεν προλεταριάτο. Η «Μάμα Ρόμα» αποτελεί ουσιαστικά μια θεματική και μορφική συνέχεια του «Ακατόνε». Υπάρχει πάλι η ίδια αίσθηση του ρεαλισμού, της κοινωνικής καταγραφής του κόσμου του υποπρολεταριάτου των μακρινών συνοικιών της Ρώμης, που στέκονται στη σκιά της ζωής κι απελπισμένοι προσπαθούν να γλιτώσουν από την κατάντια της. Ο Παζολίνι φτιάχνει εικόνες συναρπαστικές εμπνευσμένες από αναγεννησικαούς πίνακες, εικόνες που επενδύει με μία το ίδιο εκπληκτική μουσική, εκείνη του Βιβάλντι.

image

Παρατηρητής, μελετητής, στοχαστής και δημιουργός του κινηματογράφου, μα πάνω απ΄ όλα «ποιητής των εικόνων», ο Πιερ Πάολο Παζολίνι καθιερώθηκε δικαίως ως ένας πρωτότυπος αλλά και σημαντικός δημιουργός της Έβδομης Τέχνης. Ως σκηνοθέτης, κατάφερε να παρουσιάσει τη ζωή των ηρώων του, μέσα από κάθε περιθωριακή γωνιά της Ιταλίας, με αναφορές και κριτική ματιά, σε κάθε κοινωνική ομάδα της εποχής του.

Ο ίδιος ο Πιερ Πάολο Παζολίνι γράφει τον Φεβρουάριο του 1969 σε μια αυτοπαρουσίαση:

«Γεννήθηκα στη Μπολόνια. Είμαι σαράντα έξι χρόνων. Είμαι συγγραφέας – κινηματογραφιστής. Πρωτοεμφανίστηκα με μια ποιητική συλλογή, αφού είχα τελειώσει το Πανεπιστήμιο, στα είκοσί μου χρόνια. Υπήρξα φιλόλογος. Υπήρξα διευθυντής λογοτεχνικών περιοδικών. Έγραψα βιβλία, έκανα ταινίες και τώρα αρχίζω ένα καινούριο επάγγελμα. Το επάγγελμα του δημοσιογράφου: συνεργάζομαι με μια εβδομαδιαία εφημερίδα στην οποία κρατάω μια τακτική στήλη. Πριν δεκαοκτώ χρόνια έφτασα στη Ρώμη, κι η κατάστασή μου με ανάγκασε να ζήσω στις φτωχές συνοικίες της πρωτεύουσας. Τραυματισμένος από τη ζωή σε αυτά τα προάστια, έγραψα τα δύο πρώτα μου μυθιστορήματα πάνω σε αυτό το θέμα…

Το 1961 γύρισα την πρώτη μου ταινία το «Ακατόνε» με άγνωστους ηθοποιούς. Στην προβολή της ταινίας στη Ρώμη, φασίστες θεατές έριξαν στην οθόνη κλούβια αυγά και μελανοδοχεία. Γύρισα κατόπιν με την Άννα Μανιάνι και τον Φράνκο Τσίτι το «Μάμα Ρόμα». Κατά την διάρκεια του Φεστιβάλ της Βενετίας, όπου η ταινία αντιπροσώπευε επίσημα την Ιταλία προσπάθησαν να την κατάσχουν κάνοντας αγωγή. […] Αργότερα σκηνοθέτησα «Το κατά Ματθαίον Ευαγγέλιο» που επιλέχτηκε να αντιπροσωπεύσει την Ιταλία στο Φεστιβάλ Βενετίας, όπου και πήρε το Μεγάλο Βραβείο της Επιτροπής…

Δικάστηκα στη Βενετία. Κινδύνεψα να πάω φυλακή για πολλούς μήνες. Τελικά απαλλάχτηκα. Μου είπαν ότι έχω τρία είδωλα: τον Χριστό, τον Μαρξ και τον Φρόυντ. Αυτά είναι φόρμουλες. Το μόνο μου είδωλο είναι η πραγματικότητα. Αν διάλεξα να είμαι κινηματογραφιστής και όχι μόνο συγγραφέας, είναι επειδή προτίμησα αντί να εκφράζω την πραγματικότητα με σύμβολα, όπως είναι οι λέξεις, να εκφράζω μέσω του κινηματογράφου την πραγματικότητα με την πραγματικότητα».

Ο Παζολίνι, υπήρξε αντιεξουσιαστής τόσο πολιτικά όσο και ιδεολογικά και βρήκε το θάρρος σε μία εποχή πνευματικής ένδειας, να εξαπολύσει ένα δριμύ «κατηγορώ» εναντίον της αστικής κουλτούρας, με το μανιφέστο που παρουσίασε το 1965, «Ο κινηματογράφος της ποίησης». Το γεγονός ότι οι ταινίες του διαποτίζονταν από ερωτισμό και βία με έντονο το στοιχείο του λυρισμού, ωθεί τους κριτικούς να τον αποκαλούν συχνά πυκνά ως «ποιητή του υποκόσμου».

image

«Μου είπαν ότι έχω τρία είδωλα: τον Χριστό, τον Μαρξ και τον Φρόυντ. Αυτά είναι φόρμουλες. Το μόνο μου είδωλο είναι η πραγματικότητα…» – Πιέρ Πάολο Παζολίνι

Διαβάστε επίσης:

Μάμα Ρόμα / Mamma Roma
Σκηνοθεσία – Σενάριο: Πιερ Πάολο Παζολίνι
Πρωταγωνιστούν: Άνα Μανιάνι, Έτορε Γκαροφόλο, Φράνκο Τσίτι, Σιλβάνα Κορσίνι, Λουίζα Λοϊάνο, Πάολο Βολπόνι
Χώρα Παραγωγής: Ιταλία
Έτος Παραγωγής: 1962
Διάρκεια: 111 λεπτά
Φορμάτ: Ασπρόμαυρη