Διακεκριμένοι δημιουργοί του ουγγρικού σινεμά με βραβευμένες ταινίες – σταθμούς, που έγραψαν τη δική τους ξεχωριστή σελίδα στον παγκόσμιο κινηματογράφο, πρωταγωνιστούν αυτή την εβδομάδα στην Ταινιοθήκη Θεσσαλονίκης.

 

Στο αφιέρωμα «Κινηματογραφικά Διαμάντια από την Ουγγαρία», το οποίο παρουσιάζεται από την Πέμπτη 13 έως και την Κυριακή 16 Φεβρουαρίου, το κοινό θα έχει την ευκαιρία να απολαύσει τέσσερις ταινίες που αποτυπώνουν καθοριστικές πολιτικές και κοινωνικές αναταράξεις και ανατέμνουν τη γυναικεία ψυχοσύνθεση και τις διαπροσωπικές σχέσεις, μέσα από ήρωες που ακροβατούν σε τεντωμένο σχοινί.

 

Πιο συγκεκριμένα, οι ταινίες που θα προβληθούν στο Αφιέρωμα, είναι οι εξής:

 

 

Αξίζει να σημειώσουμε ότι ταινία “Η Υιοθεσία της Μάρτα Μετζάρος” απέσπασε τη Χρυσή Άρκτο στο Φεστιβάλ του Βερολίνου το 1975. Ενώ η “Εμπιστοσύνη”, που γυρίστηκε το 1980, βραβεύτηκε στο Φεστιβάλ Βερολίνου και έκανε γνωστό στην παγκόσμια κινηματογραφική κοινότητα το όνομα του Ίστβαν Ζάμπο, ο οποίος δύο χρόνια αργότερα, κέρδισε το Όσκαρ καλύτερης ξένης ταινίας με το φιλμ “Μεφίστο”, μία παγκόσμια κινηματογραφική επιτυχία.

 

Το αναλυτικό πρόγραμμα προβολών του Αφιερώματος από την Ταινιοθήκη της Θεσσαλονίκης, με τον τίτλο «Κινηματογραφικά Διαμάντια από την Ουγγαρία», έχει διαμορφωθεί ως εξής:

 

Πέμπτη, 13 Φεβρουαρίου

18:30 Η φράση που δεν τέλειωσε ποτέ 

21:00 Μια πολύ ηθική νύχτα

 

Παρασκευή, 14 Φεβρουαρίου

18:30 Εμπιστοσύνη 

21:00 Η υιοθεσία

 

Σάββατο, 15 Φεβρουαρίου

18:30 Μια πολύ ηθική νύχτα

21:00 Εμπιστοσύνη

 

Κυριακή, 16 Φεβρουαρίου

18:30 Η υιοθεσία

21:00 Η φράση που δεν τέλειωσε ποτέ

 

Λίγα λόγια για τις ταινίες του Αφιερώματος:

 

“Εμπιστοσύνη” του Ίστβαν Ζάμπο

Με τους: Ildikó Bánsági, Péter Andorai, Oszkárné Gombik

Παραγωγή: Ουγγαρία / 1980, Έγχρωμη, 105 λεπτά

 

Κατεχόμενη Βουδαπέστη, 1944. Βγαίνοντας από έναν κινηματογράφο η Κάτια, μια παντρεμένη γυναίκα με παιδί, πληροφορείται από κάποιον άγνωστο που την πλησιάζει, ότι ο σύζυγός της είναι αντιστασιακός και κρύβεται για λόγους ασφαλείας σε άλλο σπίτι. Ο άντρας την συμβουλεύει να μην γυρίσει σπίτι της γιατί θα την συλλάβουν, αλλά να βρει καταφύγιο σε μια διεύθυνση που της δίνει. Η γυναίκα τρομοκρατημένη υπακούει και βρίσκεται να διαμένει σ’ ένα διαμέρισμα μ’ έναν άγνωστό της άνδρα που κι αυτός κρύβεται για να ξεφύγει από τις διώξεις των ναζί.

 

Φαινομενικά, στα μάτια του κόσμου της γειτονιάς μοιάζουν μ’ ένα συνηθισμένο παντρεμένο ζευγάρι. Ο άντρας όμως που ζει χρόνια στην παρανομία, είναι παθολογικά φιλύποπτος με τους πάντες, πόσο μάλλον με τη νέα του συγκάτοικο. Ενώ η Κάτια, ασυνήθιστη να ζει κάτω από παρόμοιες συνθήκες για να μπορέσει να προσαρμοστεί στα νέα δεδομένα της ζωής της, προσπαθεί να τον προσεγγίσει, ακόμα και ερωτικά. Εκείνος όμως συνεχίζει να παραμένει κλειστός και απροσπέλαστος…

 

Πρόκειται για μια εξαιρετική ταινία που εστιάζει στην κινούμενη άμμο των διαπροσωπικών σχέσεων σε οριακές καταστάσεις. Μία μελέτη, σχεδόν στο επίπεδο μιας κλινικής καταγραφής, δύο αντιθετικών χαρακτήρων που συνυπάρχουν αναγκαστικά, για λόγους ανωτέρας βίας, μέσα σ’ ένα κλίμα φόβου και αγωνίας. Αφήνοντας πίσω του την ηρωική και μεγαλόστομη  παράδοση των υμνητικών αντιστασιακών ταινιών των χωρών του υπαρκτού σοσιαλισμού, ενάντια στους ναζί κατακτητές, ο Ούγγρος δημιουργός Ίστβαν Ζάμπο, στρέφει την κινηματογραφική του κάμερα στο ανθρώπινο δράμα και στην τραγικότητα της ύπαρξης. Θαυμάσιες οι ερμηνείες των πρωταγωνιστών, καθώς και οι φωτογραφικές επιδόσεις του κορυφαίου Λάγιος Κολτάι.

 

“Η Υιοθεσία” της Μάρτα Μετζάρος

Με τους: Katalin Berek, Gyöngyvér Vigh, Péter Fried

Παραγωγή: Ουγγαρία / 1975, Ασπρόμαυρη, 90 λεπτά

 

Η Κάτα, μια σαραντάρα χήρα, εργάζεται σε εργοστάσιο και ζει μια μοναχική ζωή στη μικρή της πόλη. Ο ερωτικός της δεσμός μ’ έναν παντρεμένο οδηγείται σε αδιέξοδο, όταν αυτή του ζητά να αποκτήσουν παιδί (χωρίς καμία δέσμευση για τον άντρα) και εκείνος αρνείται. Αποξενωμένη και χωρίς προοπτική από τη ζωή, κάποια στιγμή γνωρίζεται με μια πολύ νεαρή κοπέλα, τρόφιμο ενός γειτονικού αναμορφωτηρίου που της ζητά να νοικιάσει ένα δωμάτιο στο σπίτι της, για να περνά εκεί λίγες ώρες με τον φίλο της. Αυτές οι εντελώς διαφορετικές γυναίκες θα συνδεθούν, θα επικοινωνήσουν, θα γίνουν φίλες και η Κάτα θα προσπαθήσει να βοηθήσει τη νέα της φίλη στα προβλήματα που αντιμετωπίζει…

 

Σ’ όλο της το έργο η Μάρτα Μετζάρος κινηματογράφησε με ακαταμάχητη επιμονή και ηθική συνέπεια την κοινωνική θέση της γυναίκας. Τη σχέση της με το καταπιεστικό περιβάλλον, τον αγώνα και την αγωνία της να παραμείνει ανεξάρτητη και αυτεξούσια μέσα στις ανδροκρατούμενες εξουσιαστικές δομές. 

 

Στην πολυβραβευμένη “Υιοθεσία”, με τρόπο λιτό και ουσιαστικό, η σκηνοθέτιδα συλλαμβάνει τις πιο λεπτές αποχρώσεις της γυναικείας συμπεριφοράς, μέσα από τη σχέση ανάμεσα σε δύο εντελώς αντιθετικούς γυναικείους χαρακτήρες. Κοινός παρονομαστής της Κάτα και της έφηβης κοπέλας είναι η μοναξιά, η έλλειψη κατανόησης και επικοινωνίας και η ψυχολογική, κυρίως, σκλαβιά της αιώνιας ανδρικής εξουσίας.

 

Η ταινία, εξαιρετικά χαμηλών και ελεγειακών τόνων, προσεγγίζει με τρυφερότητα και ευαισθησία τη γυναικεία εσωτερικότητα, δίνοντας χώρο και χρόνο στα συναισθήματα να γεννηθούν και να  αναδυθούν, αναδεικνύοντας έτσι την ψυχική αντοχή και την πολυπλοκότητα της γυναικείας φύσης.

 

“Η φράση που δεν τέλειωσε ποτέ” του Ζόλταν Φάμπρι

Με τους: András Bálint, Mari Csomós, Zoltán Latinovits

Παραγωγή: Ουγγαρία / 1975, Έγχρωμη, 140 λεπτά

 

Η ταινία καταγράφει την παρακμή μιας μεγαλοαστικής οικογένειας στην Ουγγαρία του μεσοπολέμου. Η διάλυση των συνεκτικών της δεσμών, η ηθική της αποσύνθεσης και η οικονομική της κατάρρευση συμπίπτει με την όξυνση των ταξικών αγώνων και τον εκφασισμό της κοινωνικής και πολιτικής ζωής. Ο κεντρικός ήρωας είναι κυριολεκτικά ένας παθητικός ήρωας του ιστορικού γίγνεσθαι και των κοινωνικών αλλαγών και η οπτική του γωνία είναι ο μίτος της Αριάδνης μέσα στον αφηγηματικό λαβύρινθο που έχει οικοδομήσει με περίτεχνο τρόπο ο Ζόλταν Φάμπρι.

 

Ο πρωταγωνιστής είναι ένας ευαίσθητος δέκτης των αλλαγών που συντελούνται γύρω του, με επίγνωση της πτωτικής πορείας της οικογένειάς του, αλλά και της κοινωνικής του τάξης. Τρέφει αισθήματα συμπάθειας προς το προλεταριάτο που πλήττεται και αγωνίζεται να επιβιώσει, βοηθά  φιλανθρωπικά τους δοκιμαζόμενους εργάτες, και συνδέεται ερωτικά με μια κομμουνίστρια. Το καίριο σημείο που καθορίζει τη στάση του, είναι ότι δεν αποτολμά να κάνει εκείνο το ποιοτικό άλμα που απαιτείται για να περάσει από την θεωρία στην πράξη, δηλαδή με άλλα λόγια ν’ αλλάξει πλευρά…

 

Διασπώντας τη ροή της ιστορίας και κατακερματίζοντας τον αφηγηματικό χρόνο, η διήγηση μετακινείται πότε από το παρελθόν, στο παρόν και στο μέλλον (μέσα από τη φωνή οφ ή μέσα από σκηνές λάιτ-μοτίβ), χωρίς να χρησιμοποιεί την τεχνική του φλας-μπακ, εγκαλώντας και μπλέκοντας το θεατή σ’ ένα σαγηνευτικό παιχνίδι στο οποίο βάζει ο ίδιος τάξη στη ροή των γεγονότων.

 

Παρ’ όλο που ο Ζόλταν Φάμπρι ανήκει στην παλιότερη γενιά του ουγγρικού κινηματογράφου, με την ταινία αυτή κατορθώνει να συγκεράσει μ’ ένα μοναδικό τρόπο τις καινοτομίες της πρωτοπορίας με μια οπτική βασισμένη στις μπρεχτικές τεχνικές της αποστασιοποίησης και του επικού θεάτρου, συλλαμβάνοντας τις αλλαγές στο εσωτερικό του ήρωα, αλλά και τη ρευστότητα της ιστορικής διαδικασίας.

 

“Μια πολύ ηθική νύχτα” του Κάρολι Μακ

Με τους: Margit Makay, Irén Psota, Carla Romanelli

Παραγωγή: Ουγγαρία / 1977, Έγχρωμη, 103 λεπτά

 

Ένας νεαρός φοιτητής της Ιατρικής είναι ο αγαπημένος θαμώνας ενός γραφικού οίκου ανοχής σε μια μικρή ουγγρική πόλη στις αρχές του αιώνα. Όλα τα κορίτσια είναι ξετρελαμένα μαζί του και η μαντάμ για να μην τους χαλάσει το χατίρι, προτείνει στον νεαρό να μείνει μόνιμα στο πορνείο αντί ενός συμβολικού ενοικίου. Η συμβίωση αποδεικνύεται απολύτως επιτυχημένη, άκρως ειδυλλιακή και αρκούντως αισθησιακή, μέχρι τη μέρα που η μητέρα του νεαρού αποφασίζει να τού κάνει μια απρόσμενη επίσκεψη για να δει πως τα περνάει και που ζει ο αγαπημένος της γιος…

 

Πρόκειται για μια χαριτωμένη, ρετρό, ηθογραφική κωμωδία που ο Κάρολι Μακ αφηγείται σαν ένα τρυφερό και ρομαντικό παραμύθι, χρησιμοποιώντας έξοχα το στοιχείο της παρεξήγησης και της παρενδυσίας. Η ονειρική ατμόσφαιρα ενισχύεται από την πλαστικότητα και την εικαστική ομορφιά των πλάνων, χάρη στην εξαιρετική φωτογραφία και την αισθαντική κινηματογράφηση του Κάρολι Μακ.

 

Βέβαια, τα στοιχεία της καταγραφής ενός κοινωνικού προβλήματος και της εκμετάλλευσης του γυναικείου φύλου, υποδηλώνονται μονάχα μέσα από την απόπειρα αυτοκτονίας ενός από τα κορίτσια. Παράλληλα, όμως, μέσα στο ασφυκτικό, πουριτανικό, ανελεύθερο και ελεγχόμενο από τη λογοκρισία κλίμα του σοσιαλιστικού ρεαλισμού της εποχής που γυρίστηκε η ταινία, εισάγεται η σεξουαλική ευχαρίστηση, η τέρψη της λαγνείας και η «ανήθικη» ηδονή με τρόπο διακριτό και προφανή. Έξοχη η ερμηνεία της Μαργκίτ Μακάι στο ρόλο της μητέρας του νεαρού.

 

Το Αφιέρωμα από την Ταινιοθήκη της Θεσσαλονίκης με τίτλο “Κινηματογραφικά Διαμάντια από την Ουγγαρία” θα πραγματοποιηθεί από την Πέμπτη 13 έως και την Κυριακή 16 Φεβρουαρίου, στην Αίθουσα Τάκης Κανελλόπουλος (Μουσείο Κινηματογράφου – Ταινιοθήκη Θεσσαλονίκης, Αποθήκη Α΄, Λιμάνι).

 

Πώληση εισιτηρίων: Μουσείο Κινηματογράφου – Ταινιοθήκη Θεσσαλονίκης

Τιμή εισιτηρίου: 4 ευρώ (γενική είσοδος), 3 ευρώ (για τα μέλη).

Κάρτα μέλους: 1 ευρώ.