Σε αυτή την έξυπνη και γεμάτη συμβολισμούς κωμωδία, ο Ίνγκμαρ Μπέργκμαν παρουσιάζει με απολαυστικό τρόπο τη σύγκρουση των δύο φύλων. Από τη μία πλευρά οι άντρες, όπου η ματαιοδοξία τους τριγυρίζει την παρουσία του θανάτου και από την άλλη οι γυναίκες, όπου γεμάτες χιούμορ αντικατοπτρίζουν με την ενεργητικότητα τους, τις χαρές της ζωής.

«Καθόμουν στην τουαλέτα και διάβαζα εφημερίδες, όταν το μάτι μου έπεσε στον τίτλο: «Σουηδική ταινία παίρνει το βραβείο στις Κάννες», «Σουηδική ταινία προκαλεί αίσθηση» ή κάτι τέτοιο… τελοσπάντων. Κι όταν συνειδητοποίησα ότι μιλούσαν για τα «Χαμόγελα Καλοκαιρινής Νύχτας», δεν μπορούσα να πιστέψω στα μάτια μου.» – Ίνγκμαρ Μπέργκμαν

Το 1901, ο δικηγόρος Φρέντερικ Έγκερμαν (Gunnar Björnstrand), γοητευτικός σαραντάρης, χήρος και πατέρας του φοιτητή της Θεολογίας Χέντρικ (Björn Bjelfvenstam), παντρεύεται την Άννα (Ούλα Γιάκομπσον), που είναι σχεδόν συνομήλικη με τον γιο του.

Ο κυνισμός του πατέρα έρχεται σε πλήρη αντίθεση με τον πουριτανικό μυστικισμό του γιου, που αναστατώνεται από τις προκλητικές χάρες της Πέτρα (Χάριετ Άντερσον), επιστήθιας φίλης της Άννας.

Στη διάρκεια μιας συζήτησης ο Φρέντερικ προφέρει το όνομα της παλιάς ερωμένης του Ντεζιρέ Άρμφελντ (Εύα Ντάλμπεκ), με την οποία θα συναντηθεί στο θέατρο. Η Ντεζιρέ, αν και περιστοιχίζεται από τον φαντασμένο στρατιωτικό Καρλ Μάγκνους Μάλκολμ (Jarl Kulle), αποφασίζει να ξανακερδίσει τον παλιό εραστή της, με τον οποίο έχει ένα παιδί.

Με τη βοήθεια της μητέρας της, η Ντεζιρέ διοργανώνει ένα σαββατοκύριακο στην εξοχή, όπου προσκαλούνται τόσο οι Έγκερμαν, όσο και οι Μάλκολμ.

«Οταν οι άνθρωποι της εταιρείας παραγωγής είδαν την ταινία μου «Χαμόγελα Καλοκαιρινής Νύχτας» συνοφρυώθηκαν. Μου παραγγέλνουν λοιπόν πως όλη αυτή η υπόθεση ήταν ένας φοβερά λανθασμένος υπολογισμός. Η ταινία δεν ήταν αστεία αλλά στυλιζαρισμένη, χώλαινε και τραβούσε πολύ. Στάθηκαν πολύ στο γεγονός ότι ήταν ταινία εποχής. Εκείνο τον καιρό αυτού του είδους οι ταινίες δεν είχαν εμπορική επιτυχία. Έτσι, όταν τους πήγα το σενάριο της «Εβδομης Σφραγίδας» δεν υπήρχε η παραμικρή περίπτωση να μου επιτρέψουν να τη γυρίσω και τότε, η τύχη μου χαμογέλασε με εκείνο το βραβείο στις Κάννες. Παίρνω, λοιπόν, κι εγώ το σενάριο της «Εβδομης Σφραγίδας» και πηγαίνω να δω τον Καρλ Άντερς. Η εταιρία Σάντριους μου είχε δώσει να καταλάβω πως για αυτούς μετρούσαν ακόμη οι χασούρες με τη «Νύχτα των Σαλτιπάγκων» και τα «Ονειρα Γυναικών» και δεν ενδιαφέρονταν. Αφήνω λοιπόν το σενάριο μπροστά στον Καρλ Αντερς που είχε στρωθεί και πουλούσε τα «Χαμόγελα Καλοκαιρινής Νύχτας» σε όποια χώρα βάζει ο νους σας. Βρισκόταν σε κατάσταση ευφορίας στη σκέψη ότι από εδώ και πέρα θα πατούσε σε γνήσια περσικά χαλιά και θα έβλεπε πίνακες του Πικάσο γύρω του. Έπλεε σε πελάγη ευτυχίας. Του λέω, λοιπόν, κι εγώ: «Καρλ Άντερς ή τώρα ή ποτέ». Του πετάω την «Εβδομη Σφραγίδα» μπροστά του και συνεχίζω πιο έντονα: «Αντε, πάρε μιαν απόφαση» – Ίνγκμαρ Μπέργκμαν

Το καλοκαίρι του 1900, τέσσερις γυναίκες και τέσσερις άντρες συναντιούνται για ένα σαββατοκύριακο στην εξοχή, όπου θα διαπραγματευτούν τις επιθυμίες της καρδιάς τους και θα αποκαλύψουν τις ανασφάλειές τους.

Στην πρώτη του μεγάλη, διεθνής επιτυχία, ο Ίνγκμαρ Μπέργκμαν γεμίζει την οθόνη με κοφτερό χιούμορ, λεπτή ειρωνεία αλλά και κατανόηση για το εφήμερο του ανθρώπινου πόθου, σερβίροντας ένα απολαυστικό, κινηματογραφικό, ερωτικό γαϊτανάκι, μια ανελέητη όσο και τρυφερή τραγικο-κωμωδία ηθών. Υποψήφια για τον Χρυσό Φοίνικα, του Φεστιβάλ Καννών.

Ο Ίνγκμαρ Μπέργκμαν άλλαξε το πρόσωπο του παγκόσμιου κινηματογράφου. Ένας ανατόμος της ανθρώπινης ψυχής, ο Σουηδός σεναριογράφος και σκηνοθέτης, επηρέασε όσο λίγοι την Ιστορία της Έβδομης Τέχνης, με αριστουργηματικές ταινίες, όπως: «Persona», «Η Έβδομη Σφραγίδα», «Άγριες φράουλες», «Η Φυγή των Παρθένων», «Κραυγές και Ψίθυροι» και πολλές άλλες.

Η ειρωνεία όμως είναι ότι μία κομεντί ήταν εκείνη που έμελλε να τον κάνει ευρύτερα γνωστό. Ο λόγος, για το «Χαμόγελα Καλοκαιρινής Νύχτας», η οποία προβάλλεται το 1956 στο επίσημο Διαγωνιστικό Τμήμα του Διεθνούς Κινηματογραφικού Φεστιβάλ των Καννών. Η ταινία αποσπά το «Βραβείο Ποιητικού Χιούμορ» (Best Poetic Humor) και ο κόσμος μαθαίνει τον Σουηδό σκηνοθέτη, έστω κι αν τα «Χαμόγελα Καλοκαιρινής Νύχτας», σηματοδοτούν την δέκατη έκτη, μεγάλου μήκους δημιουργία του.

Ίνγκμαρ Μπέργκμαν

Ο Ίνγκμαρ Μπέργκμαν, υπήρξε ένας από τους μεγαλύτερους και πλέον διακεκριμένους καλλιτέχνες στον κόσμο. Αντιπροσωπεύει τον πιο διάσημο σκηνοθέτη του λεγόμενου “καλλιτεχνικού κινηματογράφου”. Κάθε ταινία του ήταν γεγονός αναμενόμενο απ’ όλον τον κόσμο και όλοι μεταχειρίζονταν τον χαρακτηρισμό αριστούργημα για κάθε νέα του ταινία. Παράλληλα, ήταν κι ένας απίστευτα παραγωγικός σκηνοθέτης.

Το σύνολο του έργου του εμφανίζεται ως μια συνεχής ερώτηση, που συχνά δεν έχει απάντηση, σχετικά με την ανθρώπινη ύπαρξη, την παρουσία ή απουσία του Θεού. Η αγωνία της έλλειψης επικοινωνίας, η ασάφεια και η διπροσωπία της ανθρώπινης φύσης, η μοναξιά χωρίς πιθανότητες υπερβάσεως σε ένα κόσμο γεμάτο προσποίηση, η σιωπή και η ντροπή, είναι σταθερά στοιχεία, σχεδόν σε κάθε του ταινία.

Κληρονόμος της σκανδιναβικής κινηματογραφικής παράδοσης (Στίλλερ, Σγιόστρομ, Ντράγιερ) και βαθιά επηρεασμένος από την σκέψη του Κίρκεγκωρ, Μπερντιάεφ, τον υπαρξισμό και τις ψυχαναλυτικές θεωρίες (Φρόυντ, Γιούνγκ), ο Μπέργκμαν δίνει βάρος όχι τόσο στην κοινωνία ή στην ιστορία, όσο στο ίδιο το άτομο. Ίσως γι’ αυτό τα πιο χαρακτηριστικά έργα του είναι σκληρά, αλλά πάντα ρεαλιστικά. Ευγενή δοκίμια για το ρόλο της ανθρωπότητας σ’ έναν αλλοτριωμένο κόσμο.

«Υπάρχει πάντα μια διαρκής πάλη μέσα μου, ανάμεσα στην ανάγκη μου να καταστρέψω και στη θέλησή μου να ζήσω. Κι αυτό δημιουργεί μία εσωτερική ένταση που κυριαρχεί και στον τρόπο που δημιουργώ και στην υλική μου ύπαρξη. Κάθε πρωί ξυπνώ με μια καινούρια οργή, μια καινούρια καχυποψία, μια καινούρια λαχτάρα για τη ζωή.» – Ίνγκμαρ Μπέργκμαν (14 Ιουλίου 1918 – 30 Ιουλίου 2007)

Διαβάστε επίσης:

• Αφιέρωμα – Ίνγκμαρ Μπέργκμαν: Τοποθετώντας τις ανθρώπινες σχέσεις σε πρώτο πλάνο

Χαμόγελα Καλοκαιρινής Νύχτας / Sommarnattens Leende / Smiles of a Summer Night
Σκηνοθεσία – Σενάριο: Ίνγκμαρ Μπέργκμαν
Πρωταγωνιστούν: Εύα Ντάλμπεκ, Ούλα Γιάκομπσον, Χάριετ Άντερσον
Έτος Παραγωγής: 1955
Xώρα Παραγωγής: Σουηδία
Διάρκεια: 108 λεπτά
Φορμάτ: Ασπρόμαυρο