Γεννημένος στις 22 Ιουλίου του 1955, ο Γουίλεμ Νταφόε αποτελεί έναν από τους πιο ολοκληρωμένους και αξιόλογους ηθοποιούς της σύγχρονης κινηματογραφικής ιστορίας.

Ο Αμερικανός καλλιτέχνης έχει συνεργαστεί με μερικούς από τους καλύτερους σκηνοθέτες της έβδομης τέχνης, από τον Ντέιβιντ Λιντς και τον Μάρτιν Σκορτσέζε, μέχρι τον Λαρς φον Τρίερ και τον Θόδωρο Αγγελόπουλο.

Με αφορμή τα γενέθλια του, παρουσιάζουμε τον Γουίλεμ Νταφόε μέσα από έξι χαρακτηριστικές ερμηνείες της σπουδαίας φιλμογραφίας του.

«Πλατούν» (Platoon – 1986) του Όλιβερ Στόουν

Στην εποχή του πολέμου του Βιετνάμ, ο Κρις Τέιλορ, ένας νεαρός, πηγαίνει ως εθελοντής στον πόλεμο, χωρίς να περιμένει να αντιμετωπίσει τόσες δυσκολίες. Στο στρατόπεδο του Κρις, υπάρχουν δύο “αντίπαλες” πλευρές Αμερικάνων στρατιωτών που ελέγχουν οι λοχίες Μπαρνς και Ελάιας. Οι στρατιώτες της πλευράς του Ελάιας δεν είναι σκληροί με τους αθώους Βιετναμέζους και τα βράδια συγκεντρώνονται όλοι μαζί και καπνίζουν ουσίες για να ξεφύγουν για λίγο από τον πόλεμο. Ο Μπαρνς και οι άντρες του είναι σκληροί πολεμιστές, αλλά δε διστάζουν να εκτελέσουν εν ψυχρώ μέχρι και ανυπεράσπιστους Βιετναμέζους, αν πιστεύουν πως είναι εχθροί τους. Ο Κρις όχι μόνο πρέπει να αντέχει στον πόλεμο, αλλά και να διαλέξει ποιόν από τους δύο λοχίες θα ακολουθήσει στις αντιλήψεις.

Οι Τσάρλι Σιν, Τομ Μπέρεντζερ, Γουίλεμ Νταφόε, Φόρεστ Γουίτακερ, Φραντσέσκο Κουίν, Κιθ Ντέιβιντ και Τζόνι Ντεπ, πρωταγωνιστούν το 1986 στην επική ταινία του Όλιβερ Στόουν. Η ταινία τιμήθηκε με τέσσερα Βραβεία Όσκαρ, μεταξύ των οποίων και το Όσκαρ Καλύτερης Ταινίας, ενώ ο εξαιρετικός Γουίλεμ Νταφόε απέσπασε την πρώτη του υποψηφιότητα για Όσκαρ Β’ Ανδρικού Ρόλου – η δεύτερη ήταν για την ερμηνεία του στο φιλμ «Στη Σκιά του Βρικόλακα» το 2000.

«Ο Άγγλος Ασθενής» (The English Patient – 1996) του Άντονι Μιγκέλα

Η ταινία μας μεταφέρει στις αρχές του 1930 και περιγράφει την ιστορία του κόμη Almasy (Ρέιφ Φάινς), ενός Ούγγρου χαρτογράφου, τον οποίο προσέλαβε η Βασιλική Γεωγραφική Εταιρεία προκειμένου να χαρτογραφήσει τις τεράστιες εκτάσεις της ερήμου Σαχάρας με τη βοήθεια άλλων εθελοντών εργαζομένων. Καθώς ο Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος βρίσκεται επί θύραις, ο Almasy εισέρχεται στον κόσμο του έρωτα, της προδοσίας και της πολιτικής, έναν κόσμο που (ξανα)ζωντανεύει με μια σειρά από flashbacks, καθώς ο ήρωας μας βρίσκεται πλέον στο νεκρικό του κρεβάτι, με πολύ σοβαρά εγκαύματα σε όλο του το σώμα, έπειτα από τη συντριβή του αεροπλάνου του.

Το φιλμ «Ο Άγγλος Ασθενής» αποτελεί διασκευή από το ομώνυμο διήγημα του Μάικλ Ονταάτζε. Η δημιουργία του Άντονι Μιγκέλα, κέρδισε εννιά Βραβεία Όσκαρ (Καλύτερης Ταινίας, Σκηνοθεσίας, Β΄ Γυναικείου Ρόλου – Ζιλιέτ Μπινός, Φωτογραφίας, Μοντάζ, Σκηνικών, Κοστουμιών, Ήχου και Μουσικής) και δύο Χρυσές Σφαίρες (Καλύτερης Δραματικής Ταινίας και Καλύτερης Μουσικής). Στην ταινία πρωταγωνιστούν οι ηθοποιοί: Κριστίν Σκοτ Τόμας, Γουίλεμ Νταφόε, Ζιλιέτ Μπινός, Κόλιν Φερθ.

«Αντίχριστος» (Antichrist – 2009) του Λαρς φον Τρίερ

Μετά τον αιφνίδιο θάνατο του γιου τους, ένα ζευγάρι αποφασίζει να καταφύγει στην δική του Εδέμ, μία καλύβα στη μέση κάποιου δάσους, προκειμένου να ξεπεράσουν την απώλεια, αλλά και να επανορθώσουν την σχέση τους. Σύντομα όμως, η φύση παίρνει το πάνω χέρι και όλα αρχίζουν να πηγαίνουν από το κακό στο χειρότερο. Πρωταγωνιστούν: Γουίλεμ Νταφόε και Σαρλότ Γκενσμπούργκ.

Ο Λαρς φον Τρίερ στον «Αντίχριστο», μελετά τoν άνθρωπο ως κατασκευή, σε μια πορεία από το σήμερα στο πρωταρχικό στάδιο των ενστίκτων. Ο Αδάμ και η Εύα, επιστρέφουν στην Εδέμ, αφού πρώτα έχουν γνωρίσει το σεξ, αφού έχουν κάνει ένα παιδί, αλλά έχοντας παράλληλα βιώσει και την τραγική  απώλεια του παιδιού τους, έχοντας παράλληλα φορτωθεί την ενοχή γι’ αυτό, προσπαθούν να συμφιλιωθούν με τον εαυτό τους και να επιστρέψουν στη φύση.

Ο «Αντίχριστος» του Λαρς φον Τρίερ, είχε πραγματοποιήσει την παγκόσμια πρεμιέρα του στο επίσημο διαγωνιστικό τμήμα του 62ου Διεθνούς Κινηματογραφικού Φεστιβάλ των Καννών, κερδίζοντας μάλιστα το Βραβείο Καλύτερης Γυναικείας Ερμηνείας, για την εξαιρετική Σαρλότ Γκενσμπούργκ. Η ταινία είναι αφιερωμένη στον σπουδαίο Αντρέι Ταρκόφσκι.

«Πριν από περίπου δύο χρόνια, υπέφερα από κατάθλιψη. Ήταν μια πρωτόγνωρη εμπειρία για μένα. Τα πάντα, χωρίς καμία εξαίρεση, μου φαίνονταν άνευ σημασίας και αξίας. Δεν μπορούσα να δουλέψω. Έξι μήνες αργότερα, σαν άσκηση απλώς, έγραψα ένα σενάριο. Ήταν ένα είδος θεραπείας, αλλά και συγχρόνως μια αναζήτηση, ένα πείραμα για να δω αν θα μπορούσα να γυρίσω ποτέ ξανά κάποια ταινία. Το σενάριο τέλειωσε και γυρίστηκε χωρίς μεγάλο ενθουσιασμό, όπως ήταν, κι αξιοποιώντας ούτε το μισό από τις σωματικές αλλά και τις πνευματικές μου δυνατότητες. Η δουλειά στο σενάριο δεν έγινε σύμφωνα με τον συνήθη τρόπο δουλειάς μου. Σκηνές προσθέτονταν χωρίς λόγο. Εικόνες συνθέτονταν χωρίς να ακολουθείται κάποια λογική ή κάποιου είδους κινηματογραφική σκέψη. Συχνά προέρχονταν από όνειρα που έβλεπα εκείνη την εποχή ή από όνειρα που είχα δει παλιότερα στη διάρκεια της ζωής μου. Για μια ακόμη φορά, το θέμα ήταν η «Φύση», αλλά με ένα τρόπο διαφορετικό, περισσότερο ευθύ απ’ ό,τι παλιά. Με έναν τρόπο πιο προσωπικό. Το φιλμ δεν περιέχει κάποιο συγκεκριμένο κώδικα ηθικής και στη θέση της πλοκής έχει μονάχα αυτά που κάποιοι θα αποκαλούσαν τα «απολύτως απαραίτητα». Διάβαζα Στρίντμπεργκ όταν ήμουν νέος. Διάβαζα με ενθουσιασμό τα όσα έγραφε πριν πάει στο Παρίσι για να γίνει αλχημιστής και αυτά που έγραψε όσο διέμενε εκεί… την περίοδο που αργότερα αποκλήθηκε «κρίση της κολάσεώς» του (inferno crisis) – ήταν άραγε ο «Αντίχριστος» η δική μου Κρίση της Κολάσεως; Η συγγένειά μου με τον Στρίντμπεργκ; Σε κάθε περίπτωση δεν μπορώ να σας προσφέρω καμιά δικαιολογία για τον «Αντίχριστο». Τίποτε άλλο εκτός από την απόλυτη πίστη μου στο φιλμ – το σημαντικότερο φιλμ σε ολόκληρη την καριέρα μου!» – Λαρς Φον Τρίερ, Κοπεγχάγη, 25/03/2009.

«Ο Τελευταίος Πειρασμός» (The Last Temptation of Christ – 1988) του Μάρτιν Σκορτσέζε

Ο ξυλουργός Ιησούς από τη Ναζαρέτ, που βασανίζεται από τους πειρασμούς των δαιμόνων, της ενοχής για την παραγωγή σταυρών για τους Ρωμαίους, του οίκτου για τους ανθρώπους και τον κόσμο, και της σταθερής πρόσκλησης από το Θεό, αποφασίζει να βρει τί επιθυμεί ο Θεός από αυτόν. Αλλά, καθώς η αποστολή του πλησιάζει στην εκπλήρωση, καλείται να αντιμετωπίσει τον μέγιστο πειρασμό: την κανονική ζωή ενός καλού ανθρώπου με την Μαρία Μαγδαληνή.

Από τις πιο χαρακτηριστικές δημιουργίες του είδους, ο «Τελευταίος Πειρασμός» του Σκορτσέζε, είναι ένα εξαιρετικό υπαρξιακό δράμα, το οποίο εξελίσσεται σταδιακά, καθώς η ταινία είναι βασισμένη, όχι στα Ευαγγέλια, αλλά στο ομώνυμο και πολυσυζητημένο μυθιστόρημα του Νίκου Καζαντζάκη. Πρωταγωνιστούν: Γουίλεμ Νταφόε, Χάρβεϊ Καϊτέλ, Πολ Γκρέκο, Βέρνα Μπλουμ. Το φιλμ ήταν Υποψήφιο για Όσκαρ Καλύτερης Σκηνοθεσίας.

Διαβάστε επίσης:
Η σχέση Κινηματογράφου και Θρησκείας μέσα από δώδεκα ταινίες

«Η Σκόνη του Χρόνου» (The Dust of Time – 2008) του Θόδωρου Αγγελόπουλου

Πρόκειται για μια ιστορία χωρίς σύνορα. Ένας απολογισμός του περασμένου αιώνα, μέσα από έναν έρωτα που προκαλεί τον χρόνο. O Α (Γουίλεμ Νταφόε), Αμερικανός σκηνοθέτης ελληνικής καταγωγής, γυρίζει μια ταινία πάνω στην ιστορία τη δική του και των γονιών του. Κεντρικό πρόσωπο, η Ελένη (Ιρέν Ζακόμπ), ανάμεσα στον Γιάκομπ (Μπρούνο Γκανζ) και τον Σπύρο (Μισέλ Πικολί) διεκδικείται και διεκδικεί το απόλυτο της αγάπης.

Το ταξίδι της Ελένης κινείται παράλληλα με την Ιστορία και μπλέκεται στα γεγονότα των τελευταίων πενήντα χρόνων, που σημάδεψαν τον 20ο αιώνα. Εξελίσσεται στην Ιταλία, την Γερμανία, τη Ρωσία, το Καζακστάν, τον Καναδά και τις Ηνωμένες Πολιτείες. Σημεία κομβικά στις εξελίξεις του πρόσφατου παγκόσμιου πολιτικοκοινωνικού σκηνικού, αλλά και συμβολικά. Τα πρόσωπα της ταινίας κινούνται σαν σε όνειρο, η σκόνη του χρόνου μπερδεύει τις μνήμες. Ο Α τις αναζητά και τις ζει στο παρόν.

Στο Φεστιβάλ των Καννών, το 1995 – τη χρονιά που το «Βλέμμα του Οδυσσέα» τιμήθηκε με το Μεγάλο Βραβείο – ο Γουίλεμ Νταφόε πλησίασε (συνοδευόμενος από τον Βιμ Βέντερς) τον Θόδωρο Αγγελόπουλο για να τον συγχαρεί. Τότε ο ίδιος είχε αναφέρει «Ό,τι και αν κάνετε στο μέλλον, θα ήθελα να συνεργαστούμε». Η απλότητα του ηθοποιού και η φιλική του διάθεση κέντρισε το ενδιαφέρον του δημιουργού που αρκετά χρόνια αργότερα, του προσέφερε τον ρόλο του Α στη «Σκόνη του Χρόνου».

Το συνολικό έργο του Θόδωρου Αγγελόπουλου είναι άρρηκτα συνδεδεμένο με την εικόνα και τη μουσική. Η Ελένη Καραΐνδρου, σταθερή συνεργάτης του δημιουργού – σε 9 από τις 19 ταινίες μικρού και μεγάλου μήκους αντίστοιχα – συμμετέχει έμπρακτα στη δράση της ταινίας, «ενορχηστρώνοντας» μάλιστα και ζωντανά μουσική. Ακούσματα κλασσικών συνθετών, μεταξύ άλλων του Μπαχ, του Τσαϊκόφσκυ και του Μπετόβεν, που έχτιζαν τα μουσικά τους θέματα με μία ξεκάθαρη δραματουργία, υπογραμμίζουν μουσικά τη συνάντηση της ιστορίας με το συναισθηματικό βάθος υπογραμμίζοντας την δράση.

Διαβάστε επίσης:
Ο Θόδωρος Αγγελόπουλος και «Η Σκόνη του Χρόνου»

«Παζολίνι» (Pasolini – 2014) του Αμπέλ Φεράρα

Νοέμβριος 1975. Σε μία διεφθαρμένη Ιταλία, όπου ο φόβος της αλήθειας και του πάθους βασιλεύει, ο Πιερ Πάολο Παζολίνι, ο οποίος ολοκληρώνει το αριστούργημα του SALO, καταγγέλλει και επιτίθεται διαρκώς στους πολιτικούς της χώρας του, γράφοντας οργισμένα άρθρα, τα οποία τελικά βάζουν την ζωή του σε κίνδυνο. Κατά τη διάρκεια της τελευταίας ημέρας της ζωής του ο Παζολίνι περνά τις ώρες του με την πολυαγαπημένη του μητέρα και αργότερα με τους καλούς του φίλους, πριν τελικά μπει στην Alpha Romeo του για την αναζήτηση νυχτερινών περιπετειών στην Αιώνια Πόλη. Την αυγή βρίσκεται νεκρός σε μια παραλία στην Όστια, στα περίχωρα της Ρώμης.

Μια βιογραφική ταινία για την τελευταία μέρα του μεγάλου Ιταλού δημιουργού Πιέρ Πάολο Παζολίνι και τη σύγχυση που επικρατεί σχετικά με τον θάνατό του. Ο Παζολίνι είναι το σύμβολο μια τέχνης, η οποία μάχεται εναντίον της εξουσίας. Τα γραπτά του είναι σκανδαλώδη, οι ταινίες του λογοκρίνονται, πολλοί άνθρωποι τον αγαπούν και πολλοί τον μισούν.

Τρία χρόνια μετά την ταινία του «4:44 Last Day on Earth» (2011) με τον Γουίλεμ Νταφόε, ο ιδιόρρυθμος δημιουργός Αμπέλ Φεράρα, επέστρεψε το 2014 με δύο φιλμ: «Welcome to New York» με τον Ζεράρ Ντεπαρντιέ και «Παζολίνι», με πρωταγωνιστή και πάλι τον Νταφόε. Ο σκηνοθέτης, αναλαμβάνει εξαρχής ένα δύσκολο εγχείρημα, προσπαθώντας να μεταφέρει στην μεγάλη οθόνη, τη ζωή και το έργο ενός κορυφαίου καλλιτέχνη, όχι μόνο του ιταλικού αλλά και του παγκόσμιου κινηματογράφου: του Πιερ Πάολο Παζολίνι. Ο Γουίλεμ Νταφόε – ένας από τους καλύτερους ηθοποιούς της γενιάς του, αν και ιδιαίτερα αδικημένος από άποψη συγκομιδής βραβείων – είναι για μία ακόμα φορά εξαιρετικός, δίνοντας νόημα και ψυχή σ’ ένα εγχείρημα που έμοιαζε εξ αρχής καταδικασμένο…

Ο Έιμπελ Φεράρα ξαναδημιουργεί την τελευταία μέρα της ζωής αυτού του σπουδαίου ποιητή, με τον συχνό συνεργάτη του Γουίλεμ Νταφόε. Όσο αυτό ήταν δυνατό χρησιμοποιήθηκαν οι ίδιες τοποθεσίες στις οποίες συνέβησαν τα πραγματικά γεγονότα, και τα προσωπικά αντικείμενα και ρούχα του Παζολίνι που παραχώρησαν συγγενείς και φίλοι του. Όπως χαρακτηριστικά αναφέρει ο Νταφόε: «Όλα αυτά τα κειμήλια έχουν εξαιρετική δύναμη και μαγεία, και βοηθούν να έρθεις σε επαφή με το παρελθόν. Είμαι σαν ένα μέντιουμ που με προσεκτικές κινήσεις καλώ κάτι να εμφανιστεί.»