Ο σπουδαίος Ιρανός σκηνοθέτης, Άμπας Κιαροστάμι, γεννήθηκε στις 22 Ιουνίου του 1940 στην Τεχεράνη. Με αφορμή την συμπλήρωση 80 χρόνων από τη γέννησή του, θυμόμαστε την πρώτη του ταινία εκτός Ιράν, η οποία κυκλοφόρησε πριν από 10 χρόνια και έχει για πρωταγωνίστρια την υπέροχη Ζιλιέτ Μπινός, σε μία εξαιρετική ερμηνεία, στο «Γνήσιο Αντίγραφο».

Ο Αμπάς Κιαροστάμι, μέσα από την πρωτοτυπία του ως δημιουργός και καλλιτέχνης, ανέδειξε σημαντικά τον κινηματογράφο του Ιράν σε παγκόσμιο επίπεδο. Εκπρόσωπος του κινήματος που ξεκίνησε τη δεκαετία του ’60, αφοσιώνεται στην Έβδομη Τέχνη ως ένα μέσο που ασχολείται με ρεαλιστικές ιστορίες πάνω στις ζωές των ανθρώπων.

Το «Γνήσιο Αντίγραφο» (Certified Copy / Copie conforme) του 2010, σηματοδοτεί την πρώτη μη Ιρανική δημιουργία του σκηνοθέτη. Πρόκειται για ένα υπέροχο δείγμα γραφής του Κιαροστάμι, με εμπνευσμένους διαλόγους και μία καθηλωτική ερμηνεία από την μοναδική Ζιλιέτ Μπινός.

«Για κάθε δημιουργό, οι ιδέες του είναι πιο σαφείς και πιο αγνές από τις δημιουργίες του. Βασική προϋπόθεση για να μην επαναλαμβάνεις τον εαυτό σου, είναι να θεωρείς πως ό,τι κάνεις, το κάνεις για πρώτη φορά. Ζητώ από τους ηθοποιούς μου να είναι ο εαυτός τους. Εκείνος που αλλάζει είμαι εγώ, προσπαθώντας να τους πλησιάσω για να βρεθούν σημεία ταύτισης μεταξύ μας. Η λογοκρισία έχει γίνει πια μέρος της συνείδησής μου. Παρά τις υποσχέσεις για περισσότερη ελευθερία, πρέπει να τηρώ τους κανόνες της. Δεν μπορώ πια να προσδιορίσω αν οι δημιουργίες μου απορρέουν μόνο από μένα ή κι από τη λογοκρισία. Ποίηση υπάρχει στην ίδια τη ζωή…» – Αμπάς Κιαροστάμι (από την βράβευσή του με τον Χρυσό Αλέξανδρο στο 40ο Διεθνές Κινηματογραφικό Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης το 1999)

Αυτή είναι η ιστορία ενός άντρα και μιας γυναίκας, που συναντιούνται σ’ ένα μικρό χωριό στη νότια Τοσκάνη. Εκείνος (Γουίλιαμ Σίμελ) είναι Βρετανός συγγραφέας, που μόλις τελείωσε τη διάλεξη του σ’ ένα συνέδριο. Εκείνη (Ζιλιέτ Μπινός) έχει μια γκαλερί. Η ιστορία τους θα μπορούσε να συμβεί στον καθένα, οπουδήποτε.

Μια ιστορία για τον έρωτα και όχι απλά μια ερωτική ιστορία, από τον πολυβραβευμένο δημιουργό της «Γεύσης του Κερασιού». Μία διάλεξη για τη σύγκρουση των δύο φύλων, με τη δυναμική δύο σπουδαίων καλλιτεχνών, της εξαιρετικής Γαλλίδας ηθοποιού Ζιλιέτ Μπινός και του Βρετανού βαρύτονου τενόρου της όπερας, Γουίλιαμ Σίμελ, στο εντυπωσιακό κινηματογραφικό του ντεμπούτο.

«Μια γυναίκα μπορεί να κρύβει μία άλλη. Για μια ηθοποιό, ο ρόλος του σκηνοθέτη είναι να αποκαλύπτει την άλλη γυναίκα. Η ακοή του, η κάμερα και οι προσδοκίες του την ωθούν να αναζητήσει βαθιά μέσα της και να αντιμετωπίσει ότι βρει εκεί. Δε γνώριζε πριν ποια ήταν. Το ανακαλύπτει μαζί με εκείνον. Ταυτόχρονα όμως δουλεύει και μια άλλη δύναμη: το Άγνωστο. Όταν κάθε βήμα, κάθε σκέψη κι αίσθηση ενώνεται με τη σωματική πράξη, όπως στο γάμο η ηθοποιός περιμένει το μνηστήρα της, το περιμένει όπως η πληγή περιμένει να γιατρευτεί. Τον περιμένει στη γωνία, σε εσωτερικά μονοπάτια, μέσα από την ψυχή της για να δώσει αυτό που δε μπορεί να ειπωθεί, να ακουστεί, ένα ελάττωμα, ένα σπασμένο τακούνι, από το σκοτάδι στην καρδιά της ψυχής της.» – αναφέρει χαρακτηριστικά η Ζιλιέτ Μπινός και συμπληρώνει:

«Μια φορά κι έναν καιρό, πήγα στο Ιράν για να συναντήσω τον Άμπας (τον είχα γνωρίσει στις Κάννες και τον είχα συναντήσει και στην UNESCO). Μου είχε πει «Έλα στην Τεχεράνη!». Δέχτηκα την πρόσκληση του. Δύο φορές. Ένα βράδυ, μου μίλησε για την ιστορία που γυρίσαμε μαζί το καλοκαίρι. Μου μίλησε για κάθε λεπτομέρεια: το σουτιέν, το εστιατόριο, το ξενοδοχείο. Εν ολίγοις, μου είπε ότι του είχε συμβεί. Στο τέλος, αφού μιλούσε για 45 λεπτά, με ρώτησε: «Με πιστεύεις;» και του είπα «Ναι». Κι εκείνος απάντησε: «Δεν είναι αλήθεια!». Γέλασα τόσο δυνατά που ίσως να ήταν κι αυτός ο λόγος που θέλησε να κάνει την ταινία! Η πραγματικότητα και η μυθοπλασία με έκαναν πάντα να γελώ, γιατί πιστεύω πραγματικά ότι όλα είναι δυνατά. Μέχρι σήμερα, είμαι σίγουρη ότι την έζησε αυτή την ιστορία. Όσο είμαι σίγουρη κι ότι δεν την έζησε.»

«Η Τοσκάνη, είναι ένα από εκείνα τα μέρη, όπου όλα μπορούν να συμβούν. Δεν είναι τυχαίος ο αριθμός των αγίων που έχουν εκεί. Βιώσαμε αυτή την ταινία, σαν μια οικογένεια παλιών φίλων. Ήμασταν μια μικρή ομάδα, σε ένα χωριό- ο χρόνος δεν είχε θέση εκεί για εμάς. Τα βλέμματα όλων σπινθηρίζανε με πάθος, και ήμασταν όλοι πολύ χαρούμενοι που βρισκόμασταν εκεί. Ο Άμπας δημιουργούσε την πρώτη του ταινία μακριά από την πατρίδα του και τη μητρική του γλώσσα. Ο Γουίλιαμ, άφησε την Όπερα για να συμμετάσχει στον κόσμο του Άμπας. Τον παρακολουθούσα καθώς με άγχος, αλλά και θάρρος περνούσε το κατώφλι του ηθοποιού, αφήνοντας σιγά σιγά τις πεποιθήσεις του, όσα είχε μάθει – με άλλα λόγια εγκαταλείποντας το σενάριο που είχε αποστηθίσει!»

Ζιλιέτ Μπινός / Juliette Binoche

Ο φακός την ερωτεύθηκε και οι σημαντικότεροι σκηνοθέτες της εποχής μας, την εμπιστεύτηκαν για να ερμηνεύσει τις ηρωίδες τους. Από τον Λέος Κάραξ και τον Κριστόφ Κισλόφσκι, μέχρι τον Αμπάς Κιαροστάμι και την Κλερ Ντενί. Γεννημένη στις 9 Μαρτίου του 1964 στο Παρίσι και μεγαλωμένη σε μια οικογένεια καλλιτεχνών, όπου η μητέρα της (Monique Yvette Stalens) ήταν ηθοποιός κι ο πατέρας της (Jean-Marie Binoche) γλύπτης, η Ζιλιέτ Μπινός (Juliette Binoche), μυήθηκε στην υποκριτική από νεαρή ηλικία. Μετά από αρκετές θεατρικές παραστάσεις, μπήκε στον κόσμο του Γκοντάρ (Hail Mary – 1985), του Ντιγιόν (Family Life – 1985) και του Τεσινέ (Rendez-vous – 1985).

Γνώρισε τον Λέος Κάραξ στα γυρίσματα του «Mauvais Sang» και τον ερωτεύτηκε. Μαζί δουλέψανε και στο φιλμ «Οι Εραστές της Γέφυρας», όπου περιγράφει την ερωτική ιστορική δύο περιθωριακών. Η ταινία αντιμετώπιζε συνεχώς προβλήματα και τελείωσε μετά από τρία χρόνια. Με την ολοκλήρωση της ταινίας, τελείωσε και η σχέση τους. Οι δυνατές ερμηνείες της στα έργα, «Η Αβάσταχτη Ελαφρότητα του Είναι» (The Unbearable Lightness of Bein – 1988), δίπλα στον Ντάνιελ Ντέι Λιούις και «Μοιραίο Πάθος» (Damage – 1992) με τον Τζέρεμι Άιρονς, έστρεψε επάνω της, την προσοχή του Χόλιγουντ. Ο Στήβεν Σπήλμπεργκ της πρόσφερε τον ρόλο της Έλι Σάτλερ για το πρώτο «Jurassic Park», εκείνη ευτυχώς τον αρνήθηκε, για να πρωταγωνιστήσει την ίδια χρόνια στο μαγικό «Μπλέ» (1993), του Κριστόφ Κισλόφσκι, που της χάρισε και το Βραβείο Σεζάρ Καλύτερης Ηθοποιού.

Αργότερα, εμφανίστηκε στις ταινίες «The Horseman on the Roof» (1995) και φυσικά «Ο Άγγλος Ασθενής» (The English Patient – 1996), για το οποίο κέρδισε το Όσκαρ Καλύτερου ‘Β Γυναικείου Ρόλου, γράφοντας κινηματογραφική ιστορία, καθώς 37 χρόνια μετά τη Σιμόν Σινιορέ, έγινε η πρώτη Γαλλίδα που κέρδισε και πάλι Όσκαρ. Στην μικρή αυτή τιμητική λίστα, θα μπει φυσικά το 2007 και η Μαριόν Κοτιγιάρ. Τρία χρόνια αργότερα, η Ζιλιέτ Μπινός ήταν Υποψήφια για το Όσκαρ Καλύτερου Ά Γυναικείου Ρόλου, για την ερμηνεία της στο «Chocolat» (2000), του Λας Χάλτσρομ. Ακολούθησαν μεταξύ άλλων, ταινίες όπως: «The Son of No One» (2011), του Ντίτο Μοντιέλ με τους Αλ Πατσίνο, Τσάνινγκ Τάτουμ και Κέιτι Χολμς, τα «Σύννεφα του Σιλς Μαρία» του Ολιβιέ Ασαγιά, μαζί με την Κρίστεν Στιούαρτ, «1.000 Φορές Καληνύχτα» (Tusen ganger god natt / 1,000 Times Good Night) του Έρικ Πόουπ, «Καμίλ Κλοντέλ 1915» του Μπρούνο Ντιμόντ, το «Ghost in the Shell» του 2017, κ.α.

Διαβάστε Επίσης:

• Ζιλιέτ Μπινός: Όταν ο Κινηματογράφος βρήκε τη μούσα του

Αμπάς Κιαροστάμι / Abbas Kiarostami (1940–2016)

Η πολυπλοκότητα των σχέσεων και τα ανθρώπινα πάθη, αποτέλεσαν διαχρονικό και αναπόσπαστο κομμάτι στο κινηματογραφικό παζλ του σπουδαίου δημιουργού, Αμπάς Κιαροστάμι. Ο καταξιωμένος Ιρανός σκηνοθέτης – εξόριστος από το καθεστώς Αχμεντινετζάντ – μένοντας πιστός στις αινιγματικές ιστορίες του και στο εικαστικό του όραμα, κατέγραψε το μυστηριώδες, όσο και γοητευτικό παιχνίδι των ανθρώπων που προσπαθούν να επικοινωνήσουν μεταξύ τους.

Γεννήθηκε στις 22 Ιουνίου του 1940 στην Τεχεράνη. Έδειξε επιδεξιότητα στη ζωγραφική από μικρός και στα 18 του, συμμετείχε σ’ έναν διαγωνισμό Γραφικών Τεχνών όπου και κέρδισε. Σπούδασε στη Σχολή Καλών Τεχνών της Τεχεράνης, ενώ δούλευε ως γραφίστας και υπεύθυνος διαφήμισης. Το 1969, ίδρυσε το κινηματογραφικό τμήμα στο Ινστιτούτο Διανοητικής Ανάπτυξης Παιδιών και Νέων, στο οποίο σκηνοθέτησε και τις πρώτες μικρού μήκους ταινίες του.

Στην πρώτη του ταινία The Bread and the Alley (1970), ο Κιαροστάμι εξερευνεί την βαρύτητα των εικόνων και τη σχέση ρεαλισμού και μυθοπλασίας. Το αγαπημένο του θέμα, το σύμπαν της παιδικής ηλικίας, εκφράζεται μέσα από μια σειρά ταινιών μικρού και μεγάλου μήκους, στων οποίων την πορεία κατάφερε να κρατήσει την ιστορία μεταξύ αφήγησης και ντοκιμαντέρ. Το Homework (1989), είναι ένα καλό παράδειγμα, ζεστού και ποιητικού κινηματογράφου, που απαρνιέται με διακριτικότητα τις βαριές προσδοκίες από την Ιρανική κοινότητα. Τα Life, and Nothing More (1992) και Through the Olive Trees (1994) ολοκληρώνουν την τριλογία που ξεκίνησε με το Where is the Friend’s Home? (1990).

Η Γεύση του Κερασιού (Taste of Cherry – 1997), έφερε πλέον το προσωπικό του στίγμα και τον κατέταξε στους βραβευμένους σκηνοθέτες – Χρυσό Φοίνικα στο Φεστιβάλ Καννών. Η ταινία, μια ωδή στην προσωπική ελευθερία, αφηγείται την ιστορία ενός 50χρονου, που έχει εμμονή με την αυτοκτονία. Η ταινία εκθειάστηκε από τους κριτικούς, αλλά αποκηρύχθηκε από τις θρησκευτικές αρχές στο Ιράν. Οι αργοί και στοχαστικοί ρυθμοί, οι αναφορές στην Περσική ποίηση και τη Δυτική φιλοσοφία είναι κι άλλα παραδείγματα του μοναδικού στυλ του. Από το 2001, έχει σχεδόν ερωτική σχέση με τη μικρή του κάμερα και για το λόγο αυτό εργάζεται σχεδόν μόνο σε ψηφιακό φιλμ. Το 1997, η UNESCO του απένειμε το Βραβείο Φελίνι. Ο σπουδαίος Ιρανός σκηνοθέτης, έφυγε από τη ζωή στις 4 Ιουλίου του 2016.

Διαβάστε Επίσης:

• Αφιέρωμα στον σπουδαίο Ιρανό σκηνοθέτη Αμπάς Κιαροστάμι

Γνήσιο Αντίγραφο / Certified Copy / Copie Conforme
Σκηνοθεσία: Αμπάς Κιαροστάμι
Σενάριο: Αμπάς Κιαροστάμι
Πρωταγωνιστούν: Ζιλιέτ Μπινός, Γουίλιαμ Σίμελ
Φωτογραφία: Λούκα Μπιγκάτζι
Μοντάζ: Αμπάς Κιαροστάμι
Έτος Παραγωγής: 2010
Χώρα Παραγωγής: Γαλλία, Ιταλία, Ιράν
Διάρκεια: 106 λεπτά