Τα ντοκιμαντέρ «Excision» της Βίκυς Βελλοπούλου και «Bref» της Χριστίνας Πιτούλη, καταγράφουν με τις κάμερές τους την καταδικαστέα και αποτρόπαια πρακτική της κλειτοριδεκτομής (ακρωτηριασμός των γεννητικών οργάνων των γυναικών). Δύο ιδιαίτερα σημαντικά και επίκαιρα ντοκιμαντέρ τα οποία θυμόμαστε, με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα κατά της Κλειτοριδεκτομής.

Ο Οργανισμός Ηνωμένων Εθνών κήρυξε την 6η Φεβρουαρίου «Παγκόσμια Ημέρα κατά της Κλειτοριδεκτομής», για να ευαισθητοποιήσει το διεθνές κοινό για τη βάρβαρη αυτή πρακτική, που προσβάλλει τα ανθρώπινα δικαιώματα και εγκυμονεί κινδύνους για την υγεία της γυναίκας. Περίπου 200 εκατομμύρια κορίτσια και γυναίκες στον κόσμο υπολογίστηκαν το 2015, αυτές που ζουν έχοντας υποστεί κλειτοριδεκτομή, σύμφωνα με έκθεση της UNICEF.

Παρά την παγκόσμια εκστρατεία ώστε να τερματιστεί αυτή, η πέραν από αποτρόπαια και επικίνδυνη πρακτική, καθώς ο ακρωτηριασμός των γυναικείων γεννητικών οργάνων έχει άμεσες και μακροπρόθεσμες συνέπειες στην υγεία των γυναικών αλλά και συνιστά παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, η κλειτοριδεκτομή είναι ακόμα γεγονός.

«Excision»
Σκηνοθεσία – Σενάριο: Βίκυ Βελλοπούλου
Παραγωγή: Indigoview – ActionAid Ελλάς
DOP: Κώστας Νικολόπουλος
Παραγωγοί: Δημήτρης Ξενάκης, Βίκυ Μαρκολέφα
Μοντάζ: Βαγγέλης Καλαϊτζής
Πρωτότυπη μουσική: Ματί Παλαιολόγος
Post Production: Allan Michael, Μανώλης Λεβεντέλης
Βοηθός Παραγωγής: Αρχόντισσα Κοκοτσάκη
Ήχος: Αναστάσης Εφεντάκης
Γραφικά: One man show studio – Τάσος Παπαϊωάννου
Έτος: 2014
Διάρκεια: 57 λεπτά

Η Βίκυ Βελλοπούλου βρέθηκε στην Κένυα τον χειμώνα του 2013 και κατέγραψε με την κάμερα της το πολυδιάστατο και αποτρόπαιο φαινόμενο της κλειτοριδεκτομής και των επιπτώσεων που αυτό επιφέρει τόσο στο σώμα, όσο και στην ψυχή των κοριτσιών (6 έως 15 ετών) και των γυναικών που είναι αναγκασμένες να το υποστούν. Μία πρακτική βαθιά ριζωμένη στην κουλτούρα και στο κοινωνικό γίγνεσθαι λαών και φυλών, που είναι άρρητα συνδεδεμένο με την έννοια της ενηλικίωσης.

«Οι πεποιθήσεις που συνδέονται με την κλειτοριδεκτομή είναι τόσο βαθιά ριζωμένες ώστε δεν υπάρχει έκκληση για βοήθεια και η δυσφορία είναι σε περιορισμένη κλίμακα. Ποιο είναι άραγε το ψυχολογικό όριο στο οποίο μία πεποίθηση καταπιέζει ή ακόμα και κατακερματίζει την ψυχή (και το σώμα) ενός ανθρώπου;» – Βίκυ Βελλοπούλου

Το «Excision», σε παραγωγή της Indiego View Productions και της ActionAid Ελλάδος, αποτελεί ένα συγκλονιστικό ντοκιμαντέρ που έχει ως στόχο να ενημερώσει, να ευαισθητοποιήσει και να καταδείξει τις συνέπειες του αναχρονιστικού εθίμου αλλά και την αλλαγή της κατάστασης αυτής.

«Bref»
Σκηνοθεσία: Χριστίνα Πιτούλη
Σενάριο: Χριστίνα Πιτούλη, Ana Pozo
Παραγωγή: Χριστίνα Πιτούλη
Φωτογραφία: Ana Pozo, Carlos M. GómezQuintero
Ήχος: Χριστίνα Πιτούλη
Μοντάζ: Χριστίνα Πιτούλη, Ana Pozo
Έτος: 2013
Διάρκεια: 30 λεπτά

Το ζήτημα της κλειτοριδεκτομής προσεγγίζει και η Χριστίνα Πιτούλη, μέσα από την μικρού μήκους ταινίας της «Bref», που όπως αναφέρει και η ίδια: «πρόκειται για ένα ντοκιμαντέρ που αποφεύγει την απλοϊκή οπτική άσπρου – μαύρου που πολλές φορές έχουμε όταν σκεφτόμαστε γύρω από αυτό».

Γυρισμένο σε μία Ευρωπαϊκή χώρα, την Ισπανία, το «Bref» αποκαλύπτει τις διαφορετικές και συχνά ακραίες απόψεις σχετικά με τον ακρωτηριασμό των γεννητικών οργάνων των γυναικών μέσα από συζητήσεις γυναικών και αντρών, μεταναστών από την Αφρική, αποκαλύπτοντας παράλληλα το χάσμα ανάμεσα στα ανθρώπινα δικαιώματα και τα έθιμα και την τοπική κουλτούρα.

«Το πρόβλημα της κλειτοριδεκτομής δεν είναι πια κάτι μακρινό, κάτι που αφορά ανθρώπους που ζουν σε άλλη ήπειρο και σε άλλες συνθήκες. Αφορά ανθρώπους που ζουν δίπλα μας, στη Βαρκελώνη, στην Αθήνα, σε όλη την Ελλάδα και αντιμετωπίζουν ρίσκα, κινδύνους και τεράστια διλήμματα καθημερινά.» – Χριστίνα Πιτούλη

Στην ταινία καταγράφονται αντικρουόμενες απόψεις και εμπειρίες σχετικά με το ζήτημα αυτού του βάναυσου ακρωτηριασμού που έχει βαθιές ρίζες στην αφρικανική παράδοση. Το «Bref» προσεγγίζει το θέμα της κλειτοριδεκτομής μέσα από συζητήσεις με μετανάστες από την Αφρική οι οποίοι ζουν στην Ισπανία.

«Ζω στη Βαρκελώνη, μία πόλη με μεγάλο αριθμό μεταναστών από την Αφρική. Γνώρισα τέτοιους ανθρώπους, ενώ επίσης ήρθα σε επαφή με τους Γιατρούς του Κόσμου που προσπαθούσαν να οργανώσουν μία καμπάνια ευαισθητοποίησης στις αφρικανικές χώρες για το θέμα της κλειτοριδεκτομής […] Στην ταινία εμφανίζονται άντρες που τοποθετούνται κατά της κλειτοριδεκτομής και γυναίκες που εκφράζονται υπέρ. Άρα δεν είναι θέμα φύλου το πώς τοποθετείται κανείς, είναι κάτι πιο περίπλοκο. Η ταινία μου δεν ήθελε να πληροφορήσει απλώς για το ζήτημα και τις συνέπειές του. Πρόθεσή μου ήταν με κάθε φράση, κάθε μαρτυρία, να ξεκινά ένα καινούργιο debate κι αυτή η συζήτηση ίσως βοηθήσει την κατάσταση.» – Χριστίνα Πιτούλη