Στις 12 Φεβρουάριου του 1979, φεύγει από τη ζωή ο σπουδαίος σκηνοθέτης, Ζαν Ρενουάρ. Ο «Σημαντικότερος Όλων Των Σκηνοθετών», όπως χαρακτηριστικά θα γράψει ο Όρσον Γουέλς. Με αφορμή τον θεσμό της «Μικρής Λέσχης» που αναβιώνει η Ταινιοθήκη της Ελλάδος, το διαχρονικό αριστούργημα του Γάλλου δημιουργού, «Ο Κανόνας του Παιχνιδιού» (1939), θα προβληθεί το Σάββατο 13 Φεβρουαρίου, ημέρα που εορτάζεται ως η Παγκόσμια Ημέρα Κινηματογράφου. Το Tvxs.gr είναι αρωγός σε αυτήν την αξιόλογη προσπάθεια και ως χορηγός επικοινωνίας της διοργάνωσης, θα σας ενημερώνουμε αναλυτικά.

«Ο «Κανόνας του παιχνιδιού» είναι το σύμβολο της πίστεως για κάθε σινεφίλ, η ταινία των ταινιών, το φιλμ που περιφρονήθηκε περισσότερο από κάθε άλλο στην πρώτη προβολή του κι αυτό που γνώρισε την καταξίωση με την τρίτη επανέκδοσή του στην πλήρη, χωρίς περικοπές εκδοχή του. Σε αυτή την «δραματική κωμωδία» ο Ρενουάρ εκφράζει πολλές γενικότερες ή πιο συγκεκριμένες ιδέες του, χωρίς εμμονές και πιο πολύ εκφράζει την μεγάλη του αγάπη για τις γυναίκες. Ο «Κανόνας του Παιχνιδιού» μαζί με τον «Πολίτη Κέην» είναι αναμφίβολα τα δύο φιλμ που πυροδότησαν τις καριέρες των περισσοτέρων σκηνοθετών. Αντί να απολαμβάνουμε ένα ολοκληρωμένο προϊόν που παραδίδεται για να ικανοποιήσει την περιέργεια μας, νιώθουμε πως είμαστε παρόντες στην ίδια τη δημιουργία του φιλμ, σχεδόν νομίζουμε πως βλέπουμε τον Ρενουάρ να οργανώνει τα πάντα ενώ συγχρόνως παρακολουθούμε την προβολή. Για μια στιγμή σκεφτόμαστε: «Θα περάσω και αύριο να δω αν όλα εξελιχθούν με τον ίδιο τρόπο». Κι αυτός είναι ο λόγος που μπορούμε να περάσουμε μερικές από τις καλύτερες βραδιές μας βλέποντας τις ταινίες του.» – Φρανσουά Τρυφώ

«Μικρή Λέσχη» ονομαζόταν η κινηματογραφική λέσχη της Ταινιοθήκης που είχε μυήσει στην έβδομη τέχνη γενιές σινεφίλ και λειτουργούσε στην οδό Κανάρη 1 έως το 1997, όταν πυρκαγιά κατέστρεψε τμήμα του νεοκλασικού κτιρίου. Το 2009 η Ταινιοθήκη μετακόμισε στις νέες της εγκαταστάσεις στον Κεραμεικό και αφιερώθηκε στον τριπλό της ρόλο ως ψηφιακή βιβλιοθήκη, Μουσείο Κινηματογράφου και εστία ανάπτυξης μιας νέας κινηματογραφοφιλίας.

Η «Μικρή Λέσχη» αναβιώνει στον Κεραμεικό και προγραμματίζει μια σειρά αφιερωμάτων σε μεγάλους σκηνοθέτες – δημιουργούς, ιστορικά αφιερώματα, εθνικές κινηματογραφίες και θεματικούς κύκλους προβολών. Ιδιαίτερη έμφαση θα δοθεί στη διοργάνωση ανοιχτών συζητήσεων με το κοινό και τις εισηγήσεις σε κάθε κύκλο από ανθρώπους των γραμμάτων και τεχνών κι επαγγελματίες του χώρου. Η αρχή έγινε με το Αφιέρωμα: «Ταινιοθήκη της Ελλάδος: μια ιστορία σε εικόνες».

Τη σκυτάλη παίρνει το αξιόλογο Αφιέρωμα, «5 Δεκαετίες, 50 Ταινίες / Η Δεκαετία του ‘30», το οποίο θα διεξαχθεί από το Σάββατο 13 Φεβρουαρίου, έως και το Σάββατο 6 Μαρτίου. Τα μέλη της «Μικρής Λέσχης» έχουν τη δυνατότητα να γίνουν κοινωνοί της ιστορίας του παγκόσμιου κινηματογράφου, αλλά και της εντατικής προσπάθειας της Ταινιοθήκης για τη διαφύλαξη και διάδοση της κινηματογραφικής μας κληρονομιάς. Συνολικά θα προβληθούν εννέα (9) κόπιες 16mm και 35mm από το αρχείο της Ταινιοθήκης και η Αστέρω στην ψηφιακή της αποκατάσταση σε DCP. Τις ταινίες θα προλογίσουν κριτικοί και θεωρητικοί του κινηματογράφου και σκηνοθέτες.

Διαβάστε επίσης:
Ταινιοθήκη: «5 Δεκαετίες, 50 Ταινίες / Η Δεκαετία του 30»

«Ο Κανόνας του Παιχνιδιού» (La Règle du Jeu / The Rules of the Game – 1939)

Ο Ζαν Ρενουάρ ρίχνει μια ματιά στην αστική τάξη της Γαλλίας λίγο πριν τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο. Χρησιμοποιώντας ως κέντρο βάρους τους καλεσμένους που φιλοξενεί η εξοχική έπαυλη ενός αριστοκρατικού ζεύγους. O Ρενουάρ χτίζει σιγά – σιγά την εικόνα μιας κοινωνίας εκτός ελέγχου, ενός τραγελαφικού θιάσου κοινωνικών μοντέλων σ’ ένα διαρκές θέατρο του παραλόγου. Το ξεπούλημα κάθε αξίας, το τέλος κάθε ανθρωπιάς, η σταδιακή επικράτηση του κακού και η σιωπηλή απελπισία ενός καλλιτέχνη στέκουν ως διαχρονικός καθρέφτης για έναν ολόκληρο κόσμο στο χείλος της αβύσσου.

Όλα ξεκινούν σαν μια ελαφριά φάρσα. Μια παιχνιδιάρικη κωμωδία δωματίου, στην οποία τα φλερτ και τα ερωτικά μυστικά κινητοποιούν τους χαρακτήρες και καθοδηγούν την ίντριγκα. Καθώς όμως η υπόθεση περιπλέκεται όλο και περισσότερο, αποκαλύπτεται ένας ασφυκτικός μικρόκοσμος και ο «Κανόνας του Παιχνιδιού» φανερώνει το πραγματικό, βαθιά σκοτεινό του πρόσωπο.

«Είδα το φιλμ μόλις το 1944. Ακόμα παραμένει η συγκλονιστικότερη κινηματογραφική εμπειρία της ζωής μου. Θυμάμαι που βγήκα από το σινεμά και χρειάστηκα να κάτσω για πέντε λεπτά στο πεζοδρόμιο. Μετά, περιφερόμουν στους δρόμους του Παρισιού επί δυο ώρες. Ήρθαν τα πάνω κάτω, όλες μου οι ιδέες για το Σινεμά μπήκαν σε αμφισβήτηση. Η επίδραση του φιλμ πάνω μου ήταν σχεδόν σωματική. Σε πολλές σεκάνς ένοιωσα πώς ένα πλάνο ακόμα και θα αρχίζω να ουρλιάζω ή θα βάλω τα κλάματα. Και βέβαια, από τότε, όπως όλοι οι περισσότεροι κινηματογραφιστές της γενιάς μου πρέπει να ξαναείδα την ταινία καμιά δεκαπενταριά φορές.» – Αλέν Ρενέ

Διάχυτη είναι η ανησυχία του καλλιτέχνη, που κρούει τον κώδωνα του κινδύνου ως προειδοποίηση για μια χώρα έτοιμη να εγκληματίσει ηθικά. Και είναι πραγματικά ελάχιστες οι φορές που το Σινεμά έχει πει κι έχει δείξει, τόσο σκληρές αλήθειες με τόσο κομψό τρόπο και ίσως η μόνη που έχει απεικονίσει τόσο πειστικά την αβάσταχτη ελαφρότητα του ανθρώπινου είναι.

Όλα αυτά, καθιστούν το φιλμ τόσο τρομερά προφητικό στην εποχή του, ώστε το κοινό, αδυνατώντας να δεχτεί το δυσοίωνο όραμα της, κατακεραυνώνει την ταινία. Ενώ έξι εβδομάδες μετά την πρεμιέρα της, η κυβέρνηση ζητά την απαγόρευσή της, με το αιτιολογικό ότι διαστρεβλώνει και παρερμηνεύει παραδόσεις και θεσμούς.

«Κανείς δε συνέλαβε την αληθινή φύση της οθόνης καλύτερα από τον Ρενουάρ. Κανείς δεν απαλλάχθηκε με τόση επιτυχία από τις διφορούμενες αναλογίες της με την ζωγραφική και το θέατρο.  Έχοντας στο μυαλό τους, τις παραδοσιακές αναφορές, οι σκηνοθέτες του σινεμά τείνουν να συλλαμβάνουν τις εικόνες εγκλωβισμένες σ’ ένα ορθογώνιο παραλληλόγραμμο, όπως οι ζωγράφοι και οι θεατρικοί σκηνοθέτες. Ο Ρενουάρ αντίθετα, κατανοεί πως η οθόνη δεν είναι απλό παραλληλόγραμμο αλλά ένα ομοθετικό επίπεδο του βιζέρ της κάμεράς του. Το ακριβώς αντίθετο του κάδρου. Η οθόνη είναι μια μάσκα που περισσότερο κρύβει παρά αποκαλύπτει την πραγματικότητα.» – Αντρέ Μπαζέν (Κριτικός και Θεωρητικός του Κινηματογράφου)

Μακριά από δόγματα και στρατεύσεις, πίσω από μεταμφιεσμένες αλληγορίες ηθικής, οι ταινίες του Ρενουάρ πρεσβεύουν τη μία και ακλόνητη πίστη στον άνθρωπο. Μ’ ένα ασταμάτητο δέος απέναντι στα μυστήρια της ύπαρξης και της θνητής φύσης. Ο Γάλλος σκηνοθέτης συνέταξε ένα ευαίσθητο σινεμά, το οποίο αγγίζει τα ύψη της ποίησης.

Η «Μεγάλη Χίμαιρα» (La grande illusion – 1937) και ο «Κανόνας του Παιχνιδιού» (La Règle du Jeu / The Rules of the Game – 1939), τοποθετήθηκαν ανάμεσα στις σημαντικότερες ταινίες του 20ού αιώνα, ενώ φιλμ όπως η «Χρυσή Άμαξα» (Le carrosse d’or / The Golden Coach – 1952) και «Η Σκύλα» (La Chienne – 1931), αναγορεύτηκαν σε μοντέλα φιλμικού μοντερνισμού.

«Στο δικό μου το βιβλίο, αυτό το φιλμ έχει καταγραφεί ως ένα θαύμα. Γυρίστηκε ακριβώς πριν το ξέσπασμα του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου και προβλέπει επακριβώς τον επερχόμενο τρόμο. Κι όμως η ταινία, μοιάζει να κοιτάζει προς τα πίσω, μας δείχνει μια γέρικη, θλιμμένη κοινωνία να χάνεται μπροστά στα μάτια μας. Όχι μόνο στην Γαλλία, μα σε ολόκληρο τον κόσμο, τυφλή, θηριώδης βία επικρατεί, ακόμα κι αν η ίδια η ταινία είναι γεμάτη ζεστασιά και τρυφερότητα. Μια απίστευτη ελαφρότητα της ύπαρξης διαπερνά το φιλμ και μας βοηθά να ξεπεράσουμε την πικρία που αποπνέει. Πολύ καιρό πριν την εφεύρεση του steadicam, απορούμε πως γίνεται μια κάμερα να είναι τόσο ελαφριά. Όμως αυτό που κάνει στην πραγματικότητα την ταινία τόσο διαχρονική και διάφανη είναι η άποψη του Ρενουάρ για τα πράγματα. Σπάνια συναντάμε φιλμ τόσο απαλλαγμένο από προκαταλήψεις κάθε είδους. Τίποτα δεν εμφανίζεται φτιαχτό ή στημένο. Στην πραγματικότητα κανένας κανόνας του παιχνιδιού δεν μας αποκαλύπτεται, καλούμαστε μάλλον να ξεφορτωθούμε τους προ-ιδεασμούς μας, τους σχετικούς με τα θέματα της ταινίας: Την φιλία, την εμπιστοσύνη, τον έρωτα, τις σχέσεις μεταξύ ανδρών και γυναικών. Σας το υπόσχομαι: Μετά την ταινία θα νιώσετε ελαφρύτεροι. Κι ακόμα, θα πρέπει να γνωρίζετε πως ο Ζαν Ρενουάρ εμφανίζεται κι ως ηθοποιός. Είναι αυτός κάτω από την φορεσιά της αρκούδας. Το να τον παρακολουθείς και μόνο είναι σκέτη απόλαυση. Προειδοποίηση: Το φιλμ είναι εθιστικό!» – Βιμ Βέντερς

Ο Ζαν Ρενουάρ, έλαβε ένα τιμητικό Όσκαρ το 1975 για το σύνολο της καριέρας του, στέφθηκε Ιππότης στη Λεγεώνα της Τιμής από τη Γαλλική κυβέρνηση και έφυγε ήσυχα μια βραδιά, στις 12 Φεβρουαρίου του 1979. Λίγες ημέρες μετά τον θάνατό του, ένας τρυφερός επικήδειος έκανε την εμφάνιση του, στους Los Angeles Times της εποχής. Τον υπέγραφε ο σπουδαίος Όρσον Γουέλς και έφερε τον τίτλο: «Ζαν Ρενουάρ – Ο Σημαντικότερος Όλων Των Σκηνοθετών»…

«Οι παρέες διαμορφώνουν τον κόσμο ολόκληρο, κάθε πόλη, κάθε χώρα. Μάλιστα, μερικές παρέες ξεπερνούν τα εθνικά σύνορα και γίνονται διεθνείς. Κάθε παρέα έχει τις συνήθειές της, την ηθική της, την δική της γλώσσα. Απλούστερα, κάθε παρέα έχει τους δικούς της κανόνες, κι αυτοί οι κανόνες κατευθύνουν το παιχνίδι. Όσο πιο μικρή παρέα, τόσο πιο αυστηροί κανόνες. Γι αυτό, οι ομάδες των πλούσιων, αυτών που παίζουν τένις και αγαπούν την ιππασία, δηλαδή τα μέλη μια κοινωνικής κάστας ζουν ακολουθώντας κώδικες που γίνονται αυστηρότεροι όσο αυτές οι κάστες απομακρύνονται από τον υπόλοιπο πληθυσμό. Στον «Κανόνα του Παιχνιδιού» η κοινωνική κάστα που παρουσιάζεται αποτελείται από ανθρώπους πολύ πλούσιους, πολύ της μόδας. Δεν πρόκειται για κάποιους τυχάρπαστους, μα για την παλιά καλή μπουρζουαζία.» – Ζαν Ρενουάρ

Διαβάστε επίσης:
Το αντιπολεμικό αριστούργημα του Ζαν Ρενουάρ: «Η Μεγάλη Χίμαιρα»
Ζαν Ρενουάρ: «Η Χρυσή Άμαξα» με την υπέροχη Άννα Μανιάνι
«Η Σκύλα» – Υπέροχο δείγμα γραφής του σπουδαίου Ζαν Ρενουάρ
«Η Έλενα και οι Άντρες της» του Ζαν Ρενουάρ

«Το φιλμ ακολουθεί τις αρχές με τις οποίες μεγάλωσα από μικρός. Ως παιδί, μεγάλωσα με τους γονείς μου, ανθρώπους ανίκανους να κάνουν τα στραβά μάτια μπροστά στην αλήθεια που κρύβεται κάτω από την μάσκα. Για να χρησιμοποιήσω μια λέξη της μόδας, η ζωή με την οικογένεια βασιζόταν στην «απομυθοποίηση». Κι ήμουν πολύ τυχερός που διδάχθηκα να βλέπω τα πράγματα ξεπερνώντας τις αυταπάτες της νιότης. Στον «Κανόνα του Παιχνιδιού», πέρασα αυτά που γνώριζα στο κοινό. Αυτό όμως δυσαρεστεί τους ανθρώπους, η αλήθεια τους κάνει να νιώθουν άβολα.» – Ζαν Ρενουάρ

Η ταινία «Ο Κανόνας του Παιχνιδιού» (La Règle du Jeu / The Rules of the Game – 1939) του Ζαν Ρενουάρ, θα προβληθεί το Σάββατο 13 Φεβρουαρίου στις 20:00 – ημέρα που εορτάζεται ως η Παγκόσμια Ημέρα Κινηματογράφου – στην Ταινιοθήκη της Ελλάδος, εγκαινιάζοντας το Αφιέρωμα της «Μικρής Λέσχης», «5 Δεκαετίες, 50 Ταινίες / Η Δεκαετία του ‘30». Προλογίζει η Μαρία Κομνηνού, Γεν. Γραμματέας ΔΣ Ταινιοθήκης της Ελλάδος / Αν. Καθηγήτρια Πανεπιστημίου Αθηνών.

Πληροφορίες για τις κάρτες μέλους της «Μικρής Λέσχης»

Η είσοδος στις προβολές είναι δωρεάν για τα μέλη της «Μικρής Λέσχης», ενώ η εγγραφή του μέλους γίνεται οποιαδήποτε στιγμή το επιθυμεί και ισχύει για 12 συνεχόμενους μήνες. Το ετήσιο αντίτιμο της ασημένιας κάρτας μέλους της «Μικρής Λέσχης» είναι 50 ευρώ και 25 ευρώ της λευκής κάρτας για φοιτητές, ανέργους και ΑμεΑ και παρέχει στο μέλος τη δυνατότητα να παρακολουθεί δωρεάν τις προβολές αρχείου (περίπου 100 ταινίες ανά έτος), να εκδίδει μειωμένο εισιτήριο στις υπόλοιπες προβολές της Ταινιοθήκης (τόσο στον χειμερινό όσο και στον θερινό κινηματογράφο Λαΐς) και να έχει προτεραιότητα κράτησης, ενώ η χρυσή κάρτα μέλους κοστίζει 100 ευρώ και δίνει επιπλέον στο μέλος τη δυνατότητα να συν-διαμορφώνει το πρόγραμμα προβολών, αλλά και να αποκτήσει 30 προσκλήσεις για τις προβολές της επιλογής του. Ώρες πώλησης καρτών: Καθημερινά από τις 17:30 – 22:00 στο ταμείο της Ταινιοθήκης της Ελλάδος (Ιερά Οδός 48 και Μεγάλου Αλεξάνδρου 134-136 / Μετρό Κεραμεικός).