Ο Τόμας Βίντερμπεργκ – ένας από τους ιδρυτές του επαναστατικού αβάν-γκαρντ κινηματογραφικού κινήματος Dogme 95 – βραβεύτηκε με το Βραβείο της Επιτροπής στο Φεστιβάλ των Καννών για την εκρηκτική του «Οικογενειακή Γιορτή», ενώ το 2012 είδε την ταινία του «Το Κυνήγι» (The Hunt) να κερδίζει μία Υποψηφιότητα για Όσκαρ. Ο ίδιος δηλώνει χαρακτηριστικά: «Μου αρέσει να περπατώ σε λεπτό πάγο στις ταινίες μου, μου αρέσει να εξερευνώ νέα εδάφη…»

Ο Δανός σκηνοθέτης Τόμας Βίντερμπεργκ / Thomas Vinterberg ανέκαθεν δημιουργούσε στα όρια, ανατρέποντας τις κινηματογραφικές συμβάσεις. Ήδη από τις αρχές της καριέρας του, όταν μαζί με τον Λαρς φον Τρίερ υπήρξαν πρωτεργάτες του «Δόγματος 95». Αυτή την εβδομάδα, η Ταινιοθήκη Θεσσαλονίκης τιμά τον Τόμας Βίντερμπεργκ μέσα από το Αφιέρωμα «Τόμας Βίντερμπεργκ: στον απόηχο του Δόγματος», το οποίο πραγματοποιείται από την Πέμπτη 3 έως και την Κυριακή 6 Μαρτίου στην αίθουσα Σταύρος Τορνές.

Στο πλαίσιο του αφιερώματος θα προβληθούν τέσσερις ταινίες του Δανού κινηματογραφιστή. Πρόκειται για την «Οικογενειακή Γιορτή», το πρώτο έργο του που πληρούσε όλους τους κανόνες του Δόγματος 95, καθώς και τις ταινίες που ακολούθησαν μετά την εποχή του συγκεκριμένου κινηματογραφικού κινήματος, δηλαδή τα φιλμ «Όλα για την Αγάπη» (2003), «Submarino» (2010) και «Το Κυνήγι» (2012).

Ο Τόμας Βίντερμπεργκ αποφοίτησε από τη Δανέζικη Σχολή Κινηματογράφου το 1993. Η διπλωματική του ταινία Last Round ήταν το πρώτο παράδειγμα του εξαιρετικού ταλέντου του, ενώ απέσπασε μια σειρά βραβείων και ήταν υποψήφια για μαθητικό Όσκαρ. Ακολούθησε το The Boy που μεταξύ άλλων, απέσπασε τα Βραβεία Clermont-Ferrand και Robert για Καλύτερη Μικρού Μήκους ταινία.

Το 1996, σκηνοθέτησε την πρώτη μεγάλου μήκους του Ήρωες (The Biggest Heroes). Η ταινία βραβεύτηκε με τρία βραβεία Robert. Το 1995, ο Βίντερμπεργκ μαζί με τον Τρίερ γράψανε το μανιφέστο Δόγμα 95. Η ταινία του Οικογενειακή Γιορτή (Festen), ήταν η πρώτη του κινήματος. Έλαβε αμέτρητα βραβεία και διακρίσεις, μεταξύ των οποίων το Ειδικό Βραβείο της Επιτροπής στις Κάννες και το Βραβείο Fassbinder στα Ευρωαπϊκά Βραβεία Κινηματογράφου, καθώς και τα Βραβεία Καλύτερης Ξενόγλωσσης Ταινίας από τους κριτικούς κινηματογράφου του Λος Άντζελες και της Νέας Υόρκης.

Το 2008, οι Βίντερμπεργκ, Τρίερ και άλλοι δύο «δογματικοί» σκηνοθέτες οι Λέβρινγκ και Γιάκομπσεν, λάμβανε το βραβείο EFA για Ευρωπαϊκό Επίτευγμα στον Παγκόσμιο Κινηματογράφο. Ο Βίντερμπεργκ έχει σκηνοθετήσει και αγγλόφωνες ταινίες, όπως τα It’s All About Love (2003), και Dear Wendy (2005), σε σενάριο Λαρς Φον Τρίερ, που απέσπασε τον Χρυσό Αγ. Γεώργιο στο Φεστιβάλ της Μόσχας.

Επέστρεψε το 2008 με μια κωμωδία το Ένας Άντρας Επιστρέφει (When A Man Comes Home), ενώ ακολούθησε Submarino (2010), που συμμετείχε στο Επίσημο Διαγωνιστικό του Φεστιβάλ Βερολίνου. Έχει γράψει και αρκετά εξέχοντα θεατρικά για την Εθνική Σκηνή της Αυστρίας, ενώ έχει σκηνοθετήσει και βίντεο κλιπ για τους Blur και τους Metallica.

Διαβάστε επίσης:
Ο Τόμας Βίντερμπεργκ μένει «Μακριά από το Πλήθος»

Αναλυτικά το πρόγραμμα προβολών του Αφιερώματος, «Τόμας Βίντερμπεργκ: στον απόηχο του Δόγματος», έχει διαμορφωθεί ως εξής:

Πέμπτη 3 Μαρτίου
18:30 Submarino
21:00 Το κυνήγι

Παρασκευή 4 Μαρτίου
18:30 Οικογενειακή γιορτή
21:00 Όλα για την αγάπη

Σάββατο 5 Μαρτίου
18:30 Το κυνήγι
21:00 Οικογενειακή γιορτή

Κυριακή 6 Μαρτίου
18:00 Όλα για την αγάπη
21:00 Submarino

Λίγα λόγια για τις τέσσερις ταινίες του αφιερώματος:

Οικογενειακή Γιορτή / Festen
Σκηνοθεσία: Τόμας Βίντερμπεργκ
Σενάριο: Thomas Vinterberg, Mogens Rukov
Με τους: Ulrich Thomsen, Henning Moritzen, Thomas Bo Larsen
Χώρα Παραγωγής: Δανία – Σουηδία
Έτος Παραγωγής: 1998
Διάρκεια: 105 λεπτά
Φορμά: Έγχρωμη

Η έπαυλη του μεγαλοαστού και πατριαρχικού Χελγκ, χτισμένη στην εξοχή της Δανίας, θα φιλοξενήσει όλη την οικογένειά του, με αφορμή τα 60ά γενέθλιά του. Ανάμεσα στους καλεσμένους, αυτοί που θα πάρουν την ιστορία της ταινίας στα χέρια τους οδηγώντας την σ’ ένα θαυμάσιο τέλος, είναι τα παιδιά του: ο Κρίστιαν, o κυνικός πρωτότοκος γιος του οποίου η δίδυμη αδερφή αυτοκτόνησε την περασμένη χρονιά, η Έλεν και ο νεότερος αδερφός Μίκαελ, που είναι παντρεμένος και έχει τρία παιδιά. Κατά τη διάρκεια των γευμάτων, ο Κρίστιαν, αντί πρόποσης, επιλέγει να επιτεθεί λεκτικά στον πατέρα του, αποκαλύπτοντας μυστικά που συγκλονίζουν το γιορτινό κλίμα. Τον κατηγορεί για σεξουαλική κακοποίηση κατά τη διάρκεια της παιδικής του ηλικίας, γεγονός που οδήγησε την αδερφή του στην αυτοκτονία.

Ο Βίντερμπεργκ καταφέρνει να αποδώσει τη χιουμοριστική προφορική επίθεση, την αμηχανία και τέλος, τη σιωπηλή περιφρόνηση με τρόπο τέτοιο που το τέλος μετατρέπεται μεγαλειωδώς από λύση σε απογοήτευση, δείγμα των τεραστίων δυνατοτήτων σκηνοθέτη και ηθοποιών. Κέρδισε το Μεγάλο βραβείο της επιτροπής του Φεστιβάλ των Καννών (1998) και το Βραβείο Discovery της Ευρωπαϊκής Ακαδημίας, ενώ είχε υποψηφιότητα για Χρυσή Σφαίρα και BAFTA ως ξενόγλωσση, για μία από τις σημαντικότερες και πιο αντιπροσωπευτικές ταινίες του Δόγματος.

«Ο Λαρς φον Τρίερ κι εγώ δουλεύουμε μαζί από το 1995, από τότε που δημιουργήσαμε το Δόγμα ’95. Είμαστε εντελώς διαφορετικοί όσον αφορά στον τρόπο δουλειάς και στη φόρμα και αυτό είναι πηγή έμπνευσης κάθε φορά που συνεργαζόμαστε. Ο Λαρς είναι ακριβής και συστηματικός – σχεδόν με μαθηματική ακρίβεια – κυρίως στον τρόπο που συνεχίζει να πειραματίζεται σχετικά με τη φόρμα μιας ταινίας. Εγώ δουλεύω πιο πολύ με γνώμονα τη διαίσθηση, προσπαθώντας να κάνω το καλύτερο δυνατό για να δημιουργήσω ζωή και ανθρώπινη φύση στην οθόνη. Η σκέψη της ένωσης αυτών των ιδιοτήτων στην ίδια ταινία ήταν πολύ ελκυστική και όταν δόθηκε η ευκαιρία, είπα ναι προτού διαβάσω το σενάριο. Το Dear Wendy αφηγείται την ιστορία κάποιων νεαρών σε μία πολύ φτωχή πόλη κάπου στην νοτιοανατολική Αμερική. Απομακρύνονται από τον κύκλο τους σχηματίζοντας μια ομάδα στην οποία μπορούν να κουβαλούν και να λατρεύουν τα όπλα τους, παραμένοντας όμως πιστοί στις ειρηνιστικές απόψεις τους. Ένα κλασσικό δράμα που προκαλεί τη σκέψη, σκέφτηκα».

«Οι ειρηνιστές με τα όπλα είναι αυτό που οι περισσότεροι δυτικοί πιστεύουν για τον εαυτό τους, σκέφτηκα επίσης. Μείωσα την ηλικία των χαρακτήρων κατά δέκα χρόνια και έκανα ό,τι μπορούσα για να μην είναι η ιστορία στιλιζαρισμένη – να μη δίνει την αίσθηση της θεατρικής σκηνής. Προσπαθούσα, καθ’ όλη τη διάρκεια του project, να δώσω στην ταινία μια αίσθηση πραγματικότητας και αναγνωρισιμότητας και να μείνω συνεπής στο ασυνήθιστο και εξαιρετικά ενδιαφέρον σενάριο. Όταν άρχισα να δουλεύω στο Dear Wendy αντιμετώπισα μια σειρά από ενοχλητικές σκέψεις και συναισθήματα σχετικά με την αγάπη των όπλων».

Τόμας Βίντερμπεργκ – Νοέμβριος 2004

Όλα για την Aγάπη / It’s All About Love
Σκηνοθεσία: Τόμας Βίντερμπεργκ
Σενάριο: Mogens Rukov, Thomas Vinterberg
Με τους: Joaquin Phoenix, Claire Danes, Sean Penn
Χώρα Παραγωγής: Ιταλία – Γαλλία – Καναδάς – Ισπανία – Η.Π.Α.
Έτος Παραγωγής: 2003
Διάρκεια: 104 λεπτά
Φορμά: Έγχρωμη

Ο Τζον και η Έλενα ζούνε στην Νέα Υόρκη του 2021. Καθώς ο κόσμος γύρω τους καταστρέφεται από ακραίες κλιματικές αλλαγές, αποφασίζουν να σώσουν την σχέση τους, λίγο πριν υπογράψουν τα χαρτιά του διαζυγίου τους. Μια επικίνδυνη πλεκτάνη που έχει στηθεί από την εταιρεία που εργάζεται η Έλενα, όμως, θα τους τοποθετήσει στο κέντρο ενός κυνηγητού με ολέθριες συνέπειες.

Η πρώτη ταινία του Τόμας Βίντερμπεργκ, μετά την εποχή του «Δόγματος 95», τοποθετείται σ’ ένα εσχατολογικό φόντο, ενός κόσμου που καταρρέει ως απόρροια της ανεξέλεγκτης βούλησης του ανθρώπου να επιβληθεί πάνω στην φύση. Σουρεαλιστικές εικόνες κλιματικής καταστροφής, διαδέχονται το οικογενειακό δράμα των δύο ηρώων, δημιουργώντας μια διαρκή αίσθηση παραλόγου.

Ο Δανός δημιουργός αφηγείται την ιστορία των δύο εραστών μέσα στο πλαίσιο αυτού του κόσμου, δανειζόμενος στοιχεία από τον κινηματογράφο της επιστημονικής φαντασίας και του θρίλερ, για να αποτυπώσει την απλή παραδοξότητα του έρωτα. Με τις εξαιρετικές ερμηνείες από τους Χοακίν Φίνιξ και Κλερ Ντέϊνς, στους κεντρικούς  ρόλους των άδοξων εραστών, και την μαγική φωτογράφηση μιας Νέας Υόρκης που μοιάζει να έρχεται ταυτόχρονα από το παρελθόν και από το μέλλον.

Το Κυνήγι / The Hunt
Σκηνοθεσία: Τόμας Βίντερμπεργκ
Σενάριο: Tobias Lindholm, Thomas Vinterberg
Με τους: Mads Mikkelsen, Thomas Bo Larsen, Annika Wedderkopp
Χώρα Παραγωγής: Δανία – Σουηδία
Έτος Παραγωγής: 2012
Διάρκεια: 115 λεπτά
Φορμά: Έγχρωμη

Έπειτα από ένα επώδυνο διαζύγιο, ο 40χρονος Λούκας έχει μια νέα σχέση, μια νέα δουλειά και προσπαθεί να επαναπροσδιορίσει τη σχέση του με τον έφηβο γιο του, Μάρκους. Όλα όμως τα γεγονότα, φαίνονταν να του πηγαίνουν, ανάποδα. Μια ιστορία κι ένα απλό, παιδικό ψέμα, είναι μόνο η αρχή. Καθώς πέφτει το χιόνι και πλησιάζουν οι γιορτές, το ψέμα εξαπλώνεται σαν ίωση. Το σοκ και η δυσπιστία ξεφεύγουν από τον έλεγχο, και η μικρή κοινότητα θα βρεθεί σε μια κατάσταση μαζικής υστερίας, όσο ο Λούκας παλεύει μόνος του για τη ζωή, αλλά και την αξιοπρέπειά του.

Ο Δανός Σκηνοθετής Τόμας Βίντερμπεργκ – που μαζί με τον φίλο και ομοεθνή του, Λαρς Φον Τρίερ, υπήρξαν εκ των ιδρυτών του κινήματος Δόγμα 95 – κυκλοφορεί δύο χρόνια μετά το Submarino (2010), ένα αξιόλογο φιλμ. Αν και καταπιάνεται μ’ ένα θέμα δύσκολο, ακόμα και για την κοινωνία της Δανίας, παρόλα αυτά, ο δημιουργός εντρυφεί σε βάθος, καταφέρνοντας να αφήσει πίσω του, σχετικά στερεότυπα και εύκολες λύσεις, παρουσιάζοντας μία σπουδαία ταινία. Μία ταινία, που έφυγε από το 65ο Φεστιβάλ Καννών, έχοντας στις αποσκευές της, το Βραβείο Ανδρικής Ερμηνείας, για τον εκπληκτικό, Μαντς Μίκελσεν. Καθώς και μία Υποψηφιότητα για το Όσκαρ Καλύτερης Ξενόγλωσσης Ταινίας.

«Μια χειμωνιάτικη βραδιά το 1999, κάποιος χτύπησε την πόρτα μου. Ένας περίφημος Δανός παιδοψυχολόγος, στεκόταν με κάποια έγγραφα στα χέρια του παραληρώντας για τα παιδιά και τις φαντασιώσεις τους. Μίλαγε για έννοιες όπως «καταπιεσμένες αναμνήσεις» και ακόμη πιο ανησυχητικά για τη θεωρία του ότι «πίστευε ότι είναι ιός». Δεν τον άφησα να μπει. Δε διάβασατα χαρτιά. Πήγα για ύπνο. Δέκα χρόνια αργότερα χρειάστηκα ψυχολόγο. Του τηλεφώνησα και κάπως σαν καθυστερημένη πράξη ευγένειας, διάβασα τα έγγραφα. Σοκαρίστηκα. Μαγεύτηκα. Ένοιωσα ότι υπήρχε μια ιστορία που έπρεπε να ειπωθεί. Μια ιστορία ενός σύγχρονου κυνηγιού μαγισσών. Το «Κυνήγι» είναι το αποτέλεσμα αυτής της ανάγνωσης.» – Τόμας Βίντερμπεργκ

Submarino
Σκηνοθεσία: Τόμας Βίντερμπεργκ
Σενάριο: Jonas T. Bengtsson (μυθιστόρημα), Tobias Lindholm
Με τους: Gustav Fischer Kjærulff, Sebastian Bull Sarning, Mads Broe Andersen
Χώρα Παραγωγής: Δανία – Σουηδία
Έτος Παραγωγής: 2010
Διάρκεια: 105 λεπτά
Φορμά: Έγχρωμη

«Ήθελα να πω την ιστορία ανθρώπων που προσπαθούν να φροντίσουν ο ένας τον άλλον, ακόμη και υπό θλιβερές συνθήκες σε ζοφερά περιβάλλοντα. Το περιβάλλον της ταινίας ήταν κατά κάποιο τρόπο εξωγήινο για εμένα, αλλά με γοητεύει συχνά η σκοτεινή πλευρά της ζωής. Οι χαρακτήρες του «Submarino» έχουν πιάσει πάτο. Ανήκουν σ’ ένα ειλικρινές κι άμεσο κομμάτι της κοινωνίας, όπου η επιβίωση προηγείται. Παρά τη θλίψη της ιστορίας, το γύρισμα ήταν μια ιδιαίτερα ευχάριστη διαδικασία. Καθ’ όλη τη διάρκεια νοιώθαμε ότι κάναμε κάτι σωστό. Ήταν πολύ πλούσια και ικανοποιητική εμπειρία.» – Τόμας Βίντερμπεργκ

Ο Νικ κι ο μικρότερος αδερφός του, δεν έχουν τελειώσει ακόμη το δημοτικό σχολείο και ήδη έχουν σκληραγωγηθεί από τη φτώχεια, την κακομεταχείριση και το αλκοόλ. Ωστόσο, βρίσκουν τη χαρά στο πρόσωπο του νεογέννητου αδερφού τους. Αντικαθιστούν επάξια την αδιάφορη και αλκοολική μητέρα τους στη φροντίδα του. Αν και μικρής διάρκειας, αυτή η ηλιαχτίδα ελπίδας θα τους στοιχειώνει μέχρι την ενηλικίωση τους. Ο τριαντάχρονος πλέον Νικ, μένει μόνος σ’ ένα ζοφερό σπίτι σε κατάσταση εξαθλίωσης. Είναι ανίκανος να ελέγξει τον θυμό του και η ανικανότητα να έρθει κοντά στον αδερφό του, τον θυμώνει ακόμη περισσότερο. Η σχέση του με τη γειτόνισσα Σόφι, μένει επιφανειακή καθώς αδυνατεί να δεθεί μαζί της. Για εκείνη, το μόνο που θα την κάνει ευτυχισμένη είναι να αποκτήσει και πάλι την κηδεμονία του γιου της.

Ο μόνος άνθρωπος με τον οποίο μπορεί να επικοινωνήσει εν μέρει, είναι ο υπέρβαρος σεξομανής αδερφός της πρώην κοπέλας του Άνα, Ιβάν. Ωστόσο, αρνείται να δει την πραγματικότητα για την ψυχασθένεια του Ιβάν. Για τον αδελφό του Νικ, τίποτα δεν έχει μεγαλύτερη σημασία από τον εξάχρονο γιο του, Μάρτιν. Η εξάρτηση του όμως, δεν τον αφήνει να είναι ένας υπεύθυνος γονιός. Παρά το γεγονός ότι κινδυνεύει να χάσει την κηδεμονία, αγοράζει ναρκωτικά πριν καν φροντίσει για το φαγητό του παιδιού του. Όταν θα κληρονομήσει τη νεκρή μητέρα του, τα πράγματα δείχνουν λίγο καλύτερα, αλλά ακόμη και τότε, θα τα χρησιμοποιήσει για να πουλήσει ο ίδιος ναρκωτικά. Όσο κι αν ισχυρίζεται ότι το έκανε για το καλό του γιου του, η επικίνδυνη συμπεριφορά του θα οδηγήσει στην απώλεια της κηδεμονίας του. Τα δύο αδέλφια έχουν περάσει τη ζωή τους προσπαθώντας να αγαπήσουν, να ξεχάσουν, να καταλάβουν. Η επανασύνδεση τους θα τους κάνει να καταλάβουν ότι δεν είναι υπαίτιοι οι ίδιοι για τα πάντα.

«Το «Submarino» βασίζεται σ’ ένα μυθιστόρημα του νεαρού Δανού συγγραφέα Γιόνας Τ. Μπένγκτσον. Μου άρεσε η άμεση γλώσσα του βιβλίου. Η άκαμπτη αλήθεια στη γραφή μου θυμίζει τα πρώτα μου βήματα στην κινηματογράφηση. Διαισθάνθηκα αμέσως ότι η θεματολογία ήταν σπουδαία και καθολική. Κατά κάποιο τρόπο, οι χαρακτήρες είναι όλοι άνθρωποι που προσπαθούν να κρατήσουν τα κεφάλια τους έξω απ’ το νερό. Η ταινία αφορά ανθρώπους που δεν καταφέρνουν να βγουν στην επιφάνεια. Ο τίτλος μάλιστα, αναφέρεται σε μία μέθοδο βασανιστηρίου κατά την οποία το κεφάλι του θύματος παραμένει κάτω από το νερό με τη βία. Αν και δεν έδωσα ιδιαίτερη έμφαση σε αυτό στην ταινία, κράτησα τον τίτλο, για την αναφορά στην οποία παραπέμπει.» – Τόμας Βίντερμπεργκ

Το Αφιέρωμα της Ταινιοθήκης Θεσσαλονίκης, με τίτλο, «Τόμας Βίντερμπεργκ: στον απόηχο του Δόγματος», πραγματοποιείται από την Πέμπτη 3 έως και την Κυριακή 6 Μαρτίου, στην Αίθουσα Σταύρος Τορνές (Αποθήκη 1, Λιμάνι).

Πώληση εισιτηρίων: Αίθουσα «Σταύρος Τορνές» (Αποθήκη 1, Λιμάνι, τηλ. 2310-508.398, [email protected])
Τιμή εισιτηρίου: 4 ευρώ (γενική είσοδος), 3 ευρώ (για τα μέλη).
Κάρτα μέλους: 1 ευρώ.

Να σημειωθεί ότι κατά τη διάρκεια του αφιερώματος θα είναι διαθέσιμη η έκδοση «Νέος δανέζικος κινηματογράφος», που κυκλοφόρησε το 2005 στο πλαίσιο του σχετικού αφιερώματος στο 46ο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης (τιμή πώλησης: 1,00 ευρώ).