Η Ταινιοθήκη της Ελλάδος, σε συνεργασία με την Περιφέρεια Αττικής και συνεργάτη προγράμματος το Ελληνικό Κέντρο Κινηματογράφου παρουσιάζει μια επιλογή ελληνικών ταινιών που διερευνούν τις πολιτικές των ταυτοτήτων – κοινωνικών, έμφυλων, ταξικών, ιδεολογικών, εθνικών – αλλά και τους τρόπους  διαρκούς αναδιαμόρφωσης τους, μέσα από την εμπειρία της μετακίνησης και του ταξιδιού, πραγματικού ή συμβολικού, αλλά και τις υπερβάσεις των συνόρων και των ορίων είτε αυτά αφορούν τον τόπο, τη γλώσσα ή τις πεποιθήσεις. Το Αφιέρωμα «Ταυτότητες, Μετακινήσεις, Σύνορα», θα προβάλλεται από την Πέμπτη 19 έως την Τετάρτη 25 Μαΐου στην Ταινιοθήκη της Ελλάδος.

Η προβληματική των συνόρων στην κλασική ταινία του Νίκου Κούνδουρου “Το ποτάμι” (1959) διερευνά αντιθέσεις κοινωνικές και εθνικές στον απόηχο του Εμφυλίου.

Η ταινία είχε μια περιπετειώδη πορεία λόγω των δυο διαφορετικών εκδόσεών του: μια με το μοντάζ του σκηνοθέτη και του Κατσουρίδη, όπου οι ιστορίες αλληλοδιαπλέκονται και μια με εκείνο των παραγωγών και του Πετροπουλάκη, στο οποίο οι ταινίες είναι χωρισμένες. Η Ταινιοθήκη της Ελλάδος παρουσιάζει την εκδοχή με το μοντάζ  του σκηνοθέτη. Η υπέροχη σκηνοθεσία του Νίκου Κούνδουρου, το σενάριο του Αντώνη Σαμαράκη και του Ιάκωβου Καμπανελλη, συνεργάζονται ιδανικά με το τραγούδι του Μάνου Χατζιδάκι.

Αργότερα, η Τώνια Μαρκετάκη με τον “Ιωάννη τον βίαιο” (1973), ανατρέπει τις συμβάσεις μιας ιστορίας ανεξιχνίαστου φόνου, καθώς ο πρωταγωνιστής επιλέγει τον ρόλο του δολοφόνου, και η σκηνοθέτις δεν ενδιαφέρεται για μια ρεαλιστική εκδοχή του αν είναι πράγματι ένοχος.

Τα διλήμματα και τα αδιέξοδα της μεταπολίτευσης αποτυπώνονται στο “Ταξίδι στα Κύθηρα” (1984) του Θόδωρου Αγγελόπουλου και ο κορυφαίος Έλληνας δημιουργός ξετυλίγει μέσα από την ελεγεία του ματαιωμένου νόστου το αδύνατο της ενσωμάτωσης των πολιτικών προσφύγων.

Διαβάστε επίσης:
Αφιέρωμα – Ο Θόδωρος Αγγελόπουλος και «Η Σκόνη του Χρόνου»

Ακολουθεί ο σύγχρονος ελληνικός κινηματογράφος και η ανάδειξη στον 21ο αιώνα τριών ρευμάτων: το ονομαζόμενο ελληνικό weird wave, οι ταινίες κοινωνικού ρεαλισμού και οι μοντέρνες περιπλανήσεις των γυναικών δημιουργών. 

Οι ταινίες του πρώτου κύματος σημαδεύονται από το πέρασμα από τη νεωτερικότητα στη μετανεωτερικότητα και την ανατροπή του οιδιπόδειου σεναρίου. Η “Στρέλλα” (2009) του Πάνου Κούτρα με την ιστορία του Οιδίποδα τρανσέξουαλ τάραξε τα νερά του Φεστιβάλ του Βερολίνου και σηματοδότησε τη γέννηση ενός νέου είδους κινηματογράφου.

Διαβάστε επίσης:
Συνέντευξη – Πάνος Χ. Κούτρας: «Η άνοδος της ακροδεξιάς με συνθλίβει»

Είχε προηγηθεί το ντοκιμαντέρ “Μπέττυ” (1979), στο οποίο ο Δημήτρης Σταύρακας, αποφεύγοντας οποιαδήποτε ηδονοβλεπτική ματιά του αντικειμένου του, μας δίνει το πορτρέτο της γνωστής Αθηναίας τρανσέξουαλ.

Το ιψενικό τρίγωνο βρίσκει στη “Ρεβάνς” (1983) του Νίκου Βεργίτση μια ελληνική εκδοχή, ενώ η Στέλλα Θεοδωράκη στο “Παρά λίγο, παρά πόντο, παρά τρίχα” (2002) υπονομεύει τα φεμινιστικά στερεότυπα και σκιαγραφεί μια ηρωίδα που η δυσφορία της δεν πηγάζει από την καταδίκη της για το ερωτικό τρίγωνο, αλλά από την υπαρξιακή της αγωνία. Η “Σταγόνα στον ωκεανό” (1995) της Ελένης Αλεξανδράκη αποτελεί και αυτή ένα δοκίμιο για τη γυναικεία ευαισθησία και την αναζήτηση του απόλυτου έρωτα.

Διαβάστε επίσης:
Το λυρικό παραμύθι του Νίκου Βεργίτση: «Ρεβάνς»

Οι 20ος και 21ος αιώνας έχουν υπάρξει μάρτυρες τραγικών διωγμών και μετακινήσεων από την κλασική ανατομία της υπερατλαντικής μετανάστευσης με το “Αμέρικα Αμέρικα” (1963) του Ηλία Καζάν έως το οδοιπορικό της περιπλάνησης στην ελληνική ύπαιθρο του Αλέξη Δαμιανού, “Μέχρι το πλοίο” (1966).

Διαβάστε επίσης:
Αφιέρωμα – Δέκα χρόνια χωρίς τον σπουδαίο Έλληνα κινηματογραφιστή Αλέξη Δαμιανό

Στο ίδιο μοτίβο ο ευαίσθητος φακός του Χριστόφορου Χριστοφή αποτυπώνει τις μνήμες της ελληνικής διασποράς στην Αίγυπτο με την “Περιπλάνηση” (1979).

Το ταξίδι και η πολυπολιτισμικότητα εμπνέουν τον κινηματογράφο στη δεκαετία του 2000 μέσα από την ταινία “Η διαρκής αναχώρηση της Πέτρα Γκόινγκ” (2011) της Αθηνάς Ραχήλ Τσαγκάρη.

Διαβάστε επίσης:
Συνέντευξη με την Αθηνά Ραχήλ Τσαγγάρη

Στον αστερισμό του κοινωνικού ρεαλισμού κινείται τόσο η πρώτη ταινία του Φίλιππου Τσίτου “My Sweet Home” (2001), μια ειρωνική ματιά στις δυσκολίες της ενσωμάτωσης στο πολυπολιτισμικό Βερολίνο, όσο και η «μπρεσονική» “Διόρθωση” (2007) του Θάνου Αναστόπουλου, που καταγγέλλει την άνοδο του φασιστικού φαινομένου στην Ελλάδα.

Τις ταινίες προλογίζουν σκηνοθέτες, ακαδημαϊκοί και εκπρόσωποι των συνεργαζόμενων φορέων. Είσοδος για το αφιέρωμα 5 ευρώ.

Αναλυτικά το Πρόγραμμα Προβολών του Αφιερώματος «Ταυτότητες, Μετακινήσεις, Σύνορα», έχει διαμορφωθεί ως εξής:

Πέμπτη 19 Μαΐου

20.00 Ταξίδι στα Κύθηρα, Θόδωρος Αγγελόπουλος, 137΄ Digital Beta

Προλογίζει η Ειρήνη Στάθη, Αν. Καθηγήτρια Πανεπιστημίου Αιγαίου

Παρασκευή 20 Μαΐου

19.00 Παρουσίαση βιβλίου «Η κινηματογραφική όψη του Γρηγορίου Ξενόπουλου» του Θανάση Αγάθου, Επ. Καθηγητή ΕΚΠΑ

Ακολουθεί η προβολή της ταινίας που βασίζεται στο διήγημα του Γρηγορίου Ξενόπουλου «Νανότα» 

20.15 Μέχρι το πλοίο, Αλέξης Δαμιανός 93΄ Digital Beta 

22.00 Διόρθωση, Θάνος Αναστόπουλος 87’ 35mm

Προλογίζει η Μαρία Κομνηνού, Αν. Καθηγήτρια ΕΚΠΑ

Σάββατο 21 Μαΐου

19.00 Ρεβάνς, Νίκος Βεργίτσης, 105΄ 35mm

Προλογίζει η Ιωάννα Αθανασάτου, ιστορικός κινηματογράφου

21.00 Ιωάννης ο βίαιος, 180΄ Digital Beta 

Προλογίζει η Ιουλία Μέρμηγκα, θεωρητικός κινηματογράφου

Κυριακή 22 Μαΐου

19.00 Αμέρικα Αμέρικα, Ηλίας Καζάν,  174΄ 35mm

22.00 Η διαρκής αναχώρηση της Petra Going, Αθηνά Ραχήλ Τσαγκάρη, 95΄ 35mm

Δευτέρα 23 Μαΐου

20.00 Το ποτάμι, Νίκος Κούνδουρος, 110΄ 35mm

Προλογίζει ο σκηνοθέτης Νίκος Κούνδουρος

22.00 Περιπλάνηση, Χριστόφορος Χριστοφής, 97’ 35mm

Τρίτη 24 Μαΐου

20.00 Σταγόνα στον ωκεανό, Ελένη Αλεξανδράκη, 106΄ 35mm

Προλογίζει η σκηνοθέτις Ελένη Αλεξανδράκη

22.00 Παρά λίγο, πόντο, παρά τρίχα, Στέλλα Θεοδωράκη, 110΄ 35mm

Προλογίζει η σκηνοθέτις Στέλλα Θεοδωράκη

Τετάρτη 25 Μαΐου

20.00 Μπέττυ, Δημήτρης Σταύρακας, 33΄ 35mm

Στρέλλα, Πάνος Χ. Κούτρας 91’ 35mm

22.15 Sweet Home, Φίλιππος Τσίτος, 83΄ DVD 

Προλογίζει ο σκηνοθέτης Φίλιππος Τσίτος

Παράλληλη Εκδήλωση
Στο πλαίσιο του αφιερώματος, την Παρασκευή 20 Μαΐου στις 19:00 θα πραγματοποιηθεί στην Ταινιοθήκη παρουσίαση του βιβλίου του Επίκουρου Καθηγητή Τμήματος Φιλολογίας ΕΚΠΑ, Θανάση Αγάθου, «Η κινηματογραφική όψη του Γρηγορίου Ξενοπούλου», Εκδόσεις Γκοβόστη. Θα μιλήσουν ο συγγραφέας Βασίλης Βασιλικός και η Διδάκτωρ του Τμήματος Επικοινωνίας, Μέσων και Πολιτισμού του Παντείου Πανεπιστημίου, Ελευθερία Δημητρομανωλάκη, ενώ τη συζήτηση θα συντονίσει η Μαρία Κομνηνού, Αναπληρώτρια Καθηγήτρια Τμήματος ΕΜΜΕ του ΕΚΠΑ και Γεν. Γραμματέας Δ.Σ. της Ταινιοθήκης της Ελλάδος.

Το Αφιέρωμα «Ταυτότητες, Μετακινήσεις, Σύνορα», θα πραγματοποιηθεί από την Πέμπτη 19 έως την Τετάρτη 25 Μαΐου, στην Ταινιοθήκη της Ελλάδος.