Γενέθλια για το Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Θεσσαλονίκης, το οποίο γιορτάζει φέτος 60 χρόνια σταθερής και επιτυχημένης πορείας. Η διοργάνωση σηκώνει αυλαία την Πέμπτη 31 Οκτωβρίου και καθώς μετράμε πλέον αντίστροφα για την τελετή έναρξης, παρουσιάζουμε 12 χαρακτηριστικές και προσωπικά αγαπημένες προβολές, συνοδευόμενες με τις καλύτερες ευχές μας.

Αν αγαπάς την Έβδομη Τέχνη, αργά ή γρήγορα το Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης θα βρεθεί στον δρόμο σου. Για εμένα, αυτή η ευλογημένη στιγμή ήρθε τον Νοέμβριο του 2007. Έκτοτε και για 12 συνεχή χρόνια παρακολουθώ το Φεστιβάλ, αρχικά σαν θεατής και στη συνέχεια ως δημοσιογράφος και κριτικός κινηματογράφου.

Ανατρέχοντας στις σημειώσεις μου, διαπιστώνω με έκπληξη ότι κατά τη διάρκεια του ετήσιου ραντεβού μου με την συμπρωτεύουσα – το οποίο το 2010 θα διπλασιαστεί, καθώς με χαρά θα ανακαλύψω και το Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης – έχω καταφέρει να παρακολουθήσω, σχεδόν 220 ταινίες μεγάλου μήκους. Από αυτές διάλεξα τις 12 πιο χαρακτηριστικές και προσωπικά αγαπημένες, με απόλυτα υποκειμενικά κριτήρια. Μία από κάθε διοργάνωση που έχω παρακολουθήσει. Ταινίες αλλά και στιγμές διαχρονικές, που με κέρδισαν και τις μοιράζομαι εδώ, μαζί με τις ευχές μου για το επετειακό 60ό Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Θεσσαλονίκης.

Με αγάπη από το Μεξικό: Αλφόνσο Κουαρόν
(48ο Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης – 2007)
«Ano Una» (Year of the Nail – 2007) του Χονάς Κουαρόν

Για τα πρώτα του βήματα στον κινηματογράφο, τη σχέση του με το Μεξικανικό Σινεμά και το Χόλιγουντ, αλλά και τη νέα γενιά κινηματογραφιστών μίλησε ο καταξιωμένος Μεξικανός δημιουργός Αλφόνσο Κουαρόν στο masterclass που έδωσε ο 2007, στο 48ο Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης, όπου

Όταν βρέθηκε στο Χόλιγουντ, έχοντας κάνει ήδη κάνει τις ταινίες «Little Princess» και «Great Expectations», λάμβανε καθημερινά πολλές προτάσεις για να σκηνοθετήσει. Το γεγονός όμως ότι τα στούντιο επενέβαιναν στο έργο του, τον ώθησε να αλλάξει πορεία. «Επιθυμούσα να έχω τον απόλυτο έλεγχο των ταινιών μου, να γράφω τα δικά μου σενάρια, και όχι να με περιμένει κάθε μέρα στην πόρτα μου ένας πάκος από σενάρια-σκουπίδια. Από εκείνη την περίοδο διδάχτηκα ότι πρέπει να ελέγχω και τη ζωή μου εκτός από την καριέρα μου», δήλωσε σχετικά.

Μιλώντας για την αρχική του επιφύλαξη στην πρόταση να σκηνοθετήσει το «Χάρι Πότερ 3» δήλωσε πως, ως εκείνη την στιγμή, δεν είχε διαβάσει κανένα βιβλίο της σειράς. Άλλαξε γνώμη όταν ο Μπενίτσιο Ντελ Τόρο του είπε πως το τρίτο «Χάρι Πότερ» είναι το καλύτερο και πως πίστευε ότι είναι ο καταλληλότερος σκηνοθέτης για να το γυρίσει. Τα γυρίσματα του «Χάρι Πότερ» κράτησαν δύο χρόνια και ο Κουαρόν ανέφερε πως η ζύμωση του με τον χώρο των οπτικών εφέ σε αυτήν την ταινία τον βοήθησε πολύ στη δημιουργία της αμέσως επόμενης ταινίας του, «The Children of Men».

Αξίζει να σημειώσουμε ότι στο 48ο Φεστιβάλ, προβλήθηκε και η πρώτη μεγάλου μήκους ταινία του Χονάς Κουαρόν, «Ano Una» (Year of the Nail – 2007), ο οποίος είναι γιος του πολυβραβευμένου και διεθνώς αναγνωρισμένου σκηνοθέτη, Αλφόνσο Κουαρόν.

Ωδή στον Γουίλεμ Νταφόε
(49ο Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης – 2008)
«Η Σκόνη του Χρόνου» (The Dust of Time – 2008) του Θόδωρου Αγγελόπουλου

Τον Νοέμβριο του 2008, πραγματοποιείται στο Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης η παγκόσμια πρεμιέρα της νέας ταινίας του Θόδωρου Αγγελόπουλου, «Η Σκόνη του Χρόνου», παρουσία τόσο του σκηνοθέτη, όσο και του πρωταγωνιστή Γουίλεμ Νταφόε, ο οποίος παραλαμβάνει τιμητική πλακέτα για την προσφορά του στον κινηματογραφικό χώρο και μας προσφέρει ένα άκρως ενδιαφέρον masterclass:

«Το θέατρο μου έμαθε να εμβαθύνω στους χαρακτήρες των ρόλων μου. Ο ρόλος μου στο Heaven’s Gate ήταν η πρώτη μου συμμετοχή σε ταινία των στούντιο, όμως είχαν προηγηθεί αρκετές συνεργασίες μου σε ταινίες μικρού μήκους ανεξάρτητων σκηνοθετών. […] Μερικές φορές χρειάζεται μεγάλη έρευνα και προετοιμασία για να προσεγγίσεις ένα ρόλο, άλλοτε γίνεται πιο εύκολα. Τα κοστούμια ή για παράδειγμα τα ψεύτικα δόντια που φορούσα στο «Wild at Heart» του Ντέιβιντ Λιντς με οδήγησαν να βρω εύκολα το κλειδί του χαρακτήρα. Συχνά έχεις κάποιες τεχνικές σαν άσσο στο μανίκι σου, αν για παράδειγμα υπάρχει μία ιδιαίτερη γλώσσα ή προφορά έχεις μια αφετηρία από την οποία ξεκινάς».

Ειδικότερα για τον ρόλο του στην ταινία «Ο Τελευταίος Πειρασμός», διάβασε όπως είπε, φιλοσοφικά δοκίμια για την αγάπη και την συγχώρεση, ενώ χαρακτήρισε σπουδαία τη συνεργασία του με τον Μάρτιν Σκορτσέζε, ο οποίος του έδωσε μία εξαιρετική βάση για να προσεγγίσει το ρόλο του: «Ο Σκορτσέζε είχε ήδη φτιάξει την ταινία στο μυαλό του και ήξερε τι έπρεπε να γίνει. Ήταν ένα χαμηλού προϋπολογισμού φιλμ, οι σκηνές γυρίστηκαν μόνο τρεις φορές, με αποτέλεσμα να μη χάνεται η ενέργεια, κάτι που νομίζω πως φαίνεται στο αποτέλεσμα».

Στη συνέχεια ο Γουίλεμ Νταφόε αναφέρθηκε στην πρόσφατη συνεργασία του με το Θόδωρο Αγγελόπουλο για την ταινία «Σκόνη του Χρόνου»: «Ήθελα να γίνω πλάσμα του Τheo. Είναι πασίγνωστος για τα πλάνα σεκάνς του, είναι επίσης πολύ ακριβής σ΄ αυτό που κάνει. Εσύ γίνεσαι ένα απειροελάχιστο κομμάτι του κόσμου του, πρέπει να μπεις σ’ αυτόν. Με εμπιστεύτηκε πολύ γρήγορα κι εγώ αμέσως χαλάρωσα και αφέθηκα».

Θα έχουμε για πάντα το 50ό Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης!
Βέρνερ Χέρτζογκ: Δοκιμάζοντας τα όρια της Έβδομης Τέχνης
(50ό Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης – 2009)

Απ’ όλα τα Φεστιβάλ που έχω παρακολουθήσει, είτε ως θεατής, είτε ως δημοσιογράφος και κριτικός κινηματογράφου, το 50ό Φ.Κ.Θ., έχει μία ιδιαίτερη θέση στην καρδιά μου. Δέκα χρόνια πριν, η Θεσσαλονίκη αποτέλεσε για μένα το μεταίχμιο, ανάμεσα στην ερασιτεχνική και στην επαγγελματική μου ενασχόληση με την Έβδομη Τέχνη. Επιπλέον εκείνη την εποχή γνώρισα στην συμπρωτεύουσα αληθινούς φίλους, αλλά κι έναν από τους πιο σημαντικούς και αγαπημένους μου σκηνοθέτες, τον Γερμανό δημιουργό Βέρνερ Χέρτσογκ (εξαιτίας του οποίου αγάπησα και τα ντοκιμαντέρ, με αποτέλεσμα να ξεκινήσω την συστηματική παρακολούθηση και του Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης). Ενδεικτικό της επιρροής που άσκησε επάνω μου ο Χέρτσογκ, είναι και το διπλό αφιέρωμα των εξίμισι χιλιάδων λέξεων ο βασικός σκελετός του οποίου ετοιμάστηκε τότε από σκόρπιες σημειώσεις και αποτέλεσε ένα ιδιαίτερο work in progress για αρκετά μεγάλο χρονικό διάστημα.

Ο κινηματογραφιστής, σεναριογράφος, συγγραφέας, παραγωγός, ηθοποιός και σκηνοθέτης όπερας, Βέρνερ Χέρτζογκ, αποτελεί μία μοναδική περίπτωση στην Ιστορία της Έβδομης Τέχνης. Για κάποιους, ένας ονειροπόλος, ποιητής, ρομαντικός, συμπονετικός και πνευματώδης οραματιστής. Για άλλους, μεγαλομανής, εμμονοληπτικός, ιδιοφυΐα μα και τύραννος. Και όλα αυτά τη ώρα που ο θρύλος του «πιο σημαντικού εν ζωή σκηνοθέτη», κατά τον Φρανσουά Τρυφώ, ζει και εδραιώνεται…

«Μαύρος Κύκνος» (Black Swan – 2010) του Ντάρεν Αρονόφσκι
(51ο Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης – 2010)

Η Νίνα (Νάταλι Πόρτμαν) είναι μια μπαλαρίνα στην Νέα Υόρκη και ο χορός διαδραματίζει πρωταγωνιστικό ρόλο στη ζωή της. Μένει μαζί με την ψυχαναγκαστική πρώην μπαλαρίνα μητέρα της (Erica Sayers), η οποία της ασκεί ασφυκτική πίεση. Όταν ο καλλιτεχνικός διευθυντής Τόμας Λίροϊ (Βενσάν Κασέλ) αποφασίζει να αντικαταστήσει την πρίμα μπαλαρίνα για την παράσταση “Η Λίμνη των Κύκνων”, η Νίνα είναι η πρώτη επιλαχούσα. Η Νίνα όμως θα πρέπει να αποδείξει πως είναι ικανή να ενσαρκώσει, πέρα από τον Λευκό Κύκνο και τον Μαύρο Κύκνο. Η Λίλι (Μίλα Κούνις) είναι νέα στην ομάδα χορού του Λίροϊ και αποτελεί την σημαντικότερη ανταγωνίστρια της Νίνα για τον περιζήτητο πρωταγωνιστικό ρόλο. Καθώς αναπτύσσεται μια ιδιόμορφη φιλία ανάμεσα στις δύο αντίπαλες χορεύτριες, η Νίνα έρχεται όλο και περισσότερο σε επαφή με την σκοτεινή της πλευρά…

Ο Ντάρεν Αρονόφσκι (The Wrestler, Requiem for a Dream, Π), ένας από τους σημαντικότερους σύγχρονους σκηνοθέτες, παρουσιάζει ένα ατμοσφαιρικό θρίλερ και συνεργάζεται με τους Νάταλι Πόρτμαν (V for Vendetta), Μίλα Κούνις (The Book of Eli), Βενσάν Κασέλ και Ουινόνα Ράιντερ. O «Μαύρος Κύκνος» αποτέλεσε την Ταινία Έναρξης του Φεστιβάλ Βενετίας το 2010, ενώ την ίδια χρονιά επιλέχθηκε και ως η Ταινία Λήξης του Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης. Εξαιρετική στον πρωταγωνιστικό ρόλο η Νάταλι Πόρτμαν, κέρδισε με την ερμηνεία της τόσο τη Χρυσή Σφαίρα, όσο και το αντίστοιχο Όσκαρ, στην Κατηγορία Καλύτερου Ά Γυναικείου Ρόλου.

«Η Νίνα είναι αφοσιωμένη, εργατική αλλά και εμμονική. Δεν έχει ακόμα τη δική της φωνή ως χορεύτρια, ως κοπέλα, αλλά σταδιακά αλλάζει καθώς ψάχνει να βρει τον αισθησιασμό της και την αίσθηση ελευθερίας. Αυτό που θέλει η Νίνα είναι η τελειότητα, κάτι το οποίο μπορεί να υπάρξει μόνο για μια στιγμή, μια σύντομη φευγαλέα στιγμή – αλλά, όπως όλοι οι καλλιτέχνες, ίσως θα πρέπει να καταστρέψει τον εαυτό της για να το βρει. Όταν προσπαθεί να γίνει ο Μαύρος Κύκνος, κάτι σκοτεινό αρχίζει να αναβλύζει μέσα της.» – Νάταλι Πόρτμαν

Πάολο Σορεντίνο: Η «Τέλεια Ομορφιά» του Ιταλικού Κινηματογράφου
«Il Divo» (2008)
(52ο Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης – 2011)

Το 52ο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης πραγματοποίησε το 2011 αφιέρωμα στο έργο του σπουδαίου Ιταλού δημιουργού, προβάλλοντας τόσο τις λιγότερο γνωστές μικρού μήκους ταινίες του, όσο και τις πολυβραβευμένες ταινίες μυθοπλασίας του. Ανάμεσά τους ήταν και το ξεχωριστό «Il Divo» του 2008.

Ίσως λίγοι άνθρωποι κατάφεραν να διχάσουν τόσο πολύ το πολιτικό σκηνικό και την κοινή γνώμη μιας χώρας όσο ο Τζούλιο Αντρεότι, πρώην σεβάσμιος πολιτικός άνδρας της Ιταλίας που αποκαθηλώθηκε λόγω των αποκαλύψεων για τις διασυνδέσεις του με τη Μαφία. Πώς αυτός, ο επτά φορές πρωθυπουργός, ο ισόβιος γερουσιαστής και αποκαλούμενος «μέγας Τζούλιο», οδηγήθηκε στη διαφθορά και την ηθική πτώση; Μαγεμένος από το μυστήριο Αντρεότι, ο Πάολο Σορεντίνο προσπαθεί να το αποκωδικοποιήσει σε μια βιογραφία ντελιριακή, γεμάτη χιούμορ και απολαυστικές περιπλοκές, που δε διστάζει να καταδυθεί στα μυστικά της «βαθιάς» Ιταλίας. Βραβείο της Επιτροπής στο Φεστιβάλ των Καννών.

Ο Πάολο Σορεντίνο ξεκλειδώνει την προσωπικότητα του Αντρεότι, φτάνοντας στα βάθη της ψυχής του χαρακτήρα με μία απολαυστικά πικάντικη και πρωτότυπη ματιά, που σου κόβει την ανάσα. Μία έντονα πολιτική ταινία, τόσο ευρηματική και αιχμηρή, που θ’αποτελέσει σημείο αναφοράς για το μέλλον του είδους.

Άκι Καουρισμάκι: «Είμαι σκηνοθέτης όχι δημιουργός pixel»
Όταν το Λιμάνι της Θεσσαλονίκης συνάντησε «To Λιμάνι της Χάβρης» (Le Havre – 2011)
(53ο Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης – 2012)

Το 2012, ο Καουρισμάκι μας χαρίζει μία αξέχαστη συνέντευξη τύπου καθώς βρίσκεται στη Θεσσαλονίκη, για ένα αφιέρωμα στο έργο του, προβάλλοντας τις πιο αντιπροσωπευτικές στιγμές της φιλμογραφίας του. Ανάμεσα τους και το αγαπημένο μου «Λιμάνι της Χάβρης». Βαθιά ουμανιστικό, ανεπιτήδευτο και γενναιόδωρο στον θεατή, το Σινεμά του Φινλανδού δημιουργού υμνεί με μινιμαλισμό, χιούμορ και νοσταλγία τις ανθρώπινες αξίες, ισορροπώντας εύστροφα ανάμεσα στην κωμωδία και την τραγωδία.

«Καλή τύχη σε αυτούς που ασχολούνται με τον ψηφιακό κινηματογράφο, αλλά εγώ το βλέπω σαν να κάνεις βουτιά φορώντας μπότες. Ο κινηματογράφος βασίζεται στο φως, στον ηλεκτρισμό. Για μένα ο κινηματογράφος είναι φως. Είμαι πια μεγάλος για να βουτάω φορώντας μπότες. Οι νέοι είναι νέοι και έχουν την ενέργεια για να το κάνουν.» – Είχε δηλώσει χαρακτηριστικά ο Άκι Καουρισμάκι, στο 53ο Διεθνές Κινηματογραφικό Φεστιβάλ της Θεσσαλονίκης

Ο Μαρσέλ Μαρξ (Αντρέ Βιλμς), ένας μποέμ τύπος που κάποτε φιλοδοξούσε να γίνει γνωστός ως συγγραφέας στο Παρίσι, έχει αποτραβηχτεί στη Χάβρη, το δεύτερο πιο πολυσύχναστο λιμάνι της Γαλλίας. Πλέον μοιράζει την καθημερινότητά του ανάμεσα στο ταπεινό επάγγελμα του λούστρου, τις συχνές του επισκέψεις στο αγαπημένο του μπαρ και τη φροντίδα της Αρλετί (Κάτι Ούτινεν), της βαριά άρρωστης συζύγου του. Ένα παιχνίδι της μοίρας, όμως, θα τον φέρει πρόσωπο με πρόσωπο με τον Ίντρισα (Μπλοντέν Μιγκέλ), έναν ανήλικο μετανάστη από την Αφρική, τον οποίο αναζητά η αστυνομία. Ο Μαρσέλ, βασισμένος στην έμφυτη αισιοδοξία που τον διακρίνει και στην ανθρωπιά του κοινωνικού του περίγυρου, αναλαμβάνει να τον βοηθήσει να βρει τον δρόμο του. Έστω κι αν χρειαστεί να υποστεί τις συνέπειες των πράξεών του, καθώς τον παρακολουθεί στενά ο επιθεωρητής Μονέ (Ζαν- Πιέρ Νταρουσέν).

Το «Λιμάνι της Χάβρης» είναι ένα γλυκόπικρο ενήλικο παραμύθι δια χειρός Άκι Καουρισμάκι («Φώτα στο Σούρουπο», «Μποέμικη Ζωή», «Μακριά Πετούν τα Σύννεφα»). Ο Φιλανδός κινηματογραφιστής μας προσφέρει μια ακόμη προσεγμένη ταινία, γεμάτη ανθρωπιά, ρομαντικό πνεύμα και αισιόδοξη διάθεση, πάντα βέβαια με το χαρακτηριστικό του χιούμορ, που βρίσκεται κι εδώ σε περίοπτη θέση. Ένα συγκινητικό και διαχρονικό φιλμ, για τη μετανάστευση, αλλά και την αλληλεγγύη, στο οποίο ο Καουρισμάκι χρησιμοποιεί αγαπημένους ηθοποιούς, καταξιωμένους αλλά και νέους.

Ο Τζιμ Τζάρμους στη Θεσσαλονίκη!
«Μόνο οι Εραστές Μένουν Ζωντανοί» (Only Lovers Left Alive – 2013)
(54ο Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης – 2013)

Με φόντο το ρομαντικά ερημικό τοπίο του Ντιτρόιτ και της Ταγγέρης, ένας απομονωμένος μουσικός ο Άνταμ (Τομ Χίντλεστον), βαθιά απογοητευμένος από την ανθρωπότητα, επανασυνδέεται με την αισιόδοξη και αινιγματική του αγαπημένη Ιβ (Τίλντα Σουίντον). Η ερωτική τους ιστορία έχει αντέξει εδώ και αιώνες, αλλά το ειδύλλιο τους θα διαταραχθεί από την εμφάνιση της ανεξέλεγκτης μικρής αδερφής της Ιβ, της απρόβλεπτης Άβ (Μία Γουασικόφσκα). Θα καταφέρουν αυτοί οι σοφοί και εύθραυστοι χαρακτήρες να επιβιώσουν, όσο η σύγχρονη κοινωνία καταρρέει γύρω τους;

Ευδιάθετος και με όρεξη για συζήτηση, παρουσιάστηκε ο σπουδαίος Αμερικανός σκηνοθέτης Τζιμ Τζάρμους, στη Συνέντευξη Τύπου που πραγματοποιήθηκε το μεσημέρι του Σαββάτου 2 Νοεμβρίου του 2013, στην Αποθήκη Γ στο Λιμάνι, στο πλαίσιο του 54ου Διεθνούς Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Θεσσαλονίκης. Ο ξεχωριστός δημιουργός επισκέφθηκε για πρώτη φορά την Ελλάδα, με αφορμή την προβολή της νέας του ταινίας, η οποία και σήκωσε την αυλαία της 54ης διοργάνωσης.

«Εξαρτάται από το πώς ορίζει κανείς το ανεξάρτητο Αμερικάνικο Σινεμά. Συνήθως πρόκειται για έναν όρο που χρησιμοποιείται – κυρίως στην Αμερική – για θέματα μάρκετινγκ. Η κατάσταση έχει αλλάξει, όπως και η διανομή. Έχουν γίνει ριζικές αλλαγές στη χρηματοδότηση και πραγματικά δεν ξέρω τι θα φέρει το μέλλον. Ίσως αυτό το νέο κύμα κινηματογράφου που υπάρχει στην Ελλάδα, δηλαδή το να κάνουν οι δημιουργοί ταινίες με χαμηλό προϋπολογισμό να είναι πράγματι το μέλλον και η καλύτερη κατεύθυνση. Στην ιστορία κάθε μορφής Τέχνης, και για παράδειγμα στο ροκ εν ρολ, βλέπουμε ότι υπάρχει μια κυκλική πορεία. Όταν ήμουν νεότερος, είχαμε μπουχτίσει το στουντιακό και εμπορικό ρον εν ρολ. Όταν εμφανίστηκαν οι Stooges, oι Sex Pistols και οι Ramones, η ιδέα ήταν πλέον να μη σε νοιάζει το ότι δεν είσαι επαγγελματίας. Με κάποιο τρόπο πιστεύω ότι αυτό είναι το μέλλον και στο Σινεμά. Εγώ προτιμώ να δω μια Ελληνική ανεξάρτητη ταινία που έγινε με προϋπολογισμό 200.000 δολάρια παρά τον «Μεγάλο Γκάτσμπι» του Μπαζ Λούρμαν, αλλά αυτό είναι θέμα γούστου.» -Τζιμ Τζάρμους

Ο Κινηματογράφος της Ποίησης
«Χειμερία Νάρκη» (Kis Uykusu / Winter Sleep – 2014) του Νουρί Μπιλγκέ Τσεϊλάν
(55ο Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης – 2014)

Ο Αϊντίν (Χαλούκ Μπιλγκινέρ), υπήρξε ένας σπουδαίος και δημοφιλής ηθοποιός, που πλέον έχει αποσυρθεί και λειτουργεί ένα μικρό ξενοδοχείο στην κεντρική Ανατολία. Μαζί του μένουν, η νεαρή γυναίκα του Νιχάλ (Μελίσα Σόζεν), με την οποία έχει μια θυελλώδη σχέση και η αδελφή του Νετζλά (Ντεμέτ Ακμπάγκ), που υποφέρει λόγω του πρόσφατου διαζυγίου της. Πλούσιος πλέον ο Αϊντίν, έχει χάσει την επαφή με την πραγματική ζωή και τις δυσκολίες των ανθρώπων γύρω του. Κλεισμένος στους τέσσερις τοίχους του ξενοδοχείου του, έχει ως βασικό του μέλημα τα άρθρα του που γράφει για μία μικρή, τοπική εφημερίδα, ενώ θέλει κάποιοι στιγμή να συγγράψει ένα σπουδαίο βιβλίο, σχετικά με την ιστορία του τουρκικού θεάτρου. Οι μόνοι άνθρωποι τους οποίους συναναστρέφεται είναι, ο επιστάτης του, η γυναίκα του και η αδελφή του. Όμως τον χειμώνα, καθώς το χιόνι αρχίζει να πέφτει, το ξενοδοχείο γίνεται καταφύγιο, αλλά κι ένα αναπόδραστο μέρος που οξύνει τις μεταξύ τους έριδες…

Ο σπουδαίος Τούρκος σκηνοθέτης Νουρί Μπιλγκέ Τσεϊλάν, τρία χρόνια μετά το φιλμ του «Κάποτε στην Ανατόλια», παρουσιάζει το 2014 την εξαιρετική «Χειμερία Νάρκη». Η ταινία πραγματοποίησε την παγκόσμια πρεμιέρα της στο 67ο Διεθνές Κινηματογραφικό Φεστιβάλ των Καννών, κερδίζοντας τον Χρυσό Φοίνικα. Παρά τη μεγάλη χρονική διάρκεια του φιλμ – 196 λεπτά – η μαγική του φωτογραφία, οι σχεδόν μπεργκμανικοί του διάλογοι και η σπουδαία ερμηνεία του πρωταγωνιστή Χαλούκ Μπιλγκινέρ, αιχμαλωτίζουν τον θεατή, χαρίζοντας του μία μοναδική εμπειρία θέασης. Οι τρεις βασικοί πρωταγωνιστές της ταινίας, η Μελίσα Σόζεν, η Ντεμέτ Ακμπάγκ και ειδικά ο Χαλούκ Μπιλγκινέρ, είναι εξαιρετικοί στους ρόλους και ακροβατούν με ακρίβεια πάνω σ’ ένα άψογα δομημένο σενάριο. Εμφανής η επιρροή από τη ρώσικη λογοτεχνία και κυρίως από τον Τσέχοφ.

«Chevalier» και Συνέντευξη με την Αθηνά Ραχήλ Τσαγγάρη
(56ο Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης – 2015)

Μία παρέα αντρών επιστρέφει από εκδρομή ψαρέματος σ’ ένα γιοτ. Όταν μια μηχανική βλάβη τους εγκλωβίζει στο σκάφος, κάπου στον Σαρωνικό, θα αναλώσουν την ώρα τους μ’ ένα αυτοσχέδιο παιχνίδι που ονομάζεται «Chevalier».  Ένα παιχνίδι τόσο διασκεδαστικό, όσο και βαθιά ανταγωνιστικό. Οι μάσκες πέφτουν, καθώς το στοίχημα αποκαλύπτει τους χαρακτήρες της παρέας. Πέντε χρόνια μετά το «Attenberg» (2010), η Αθηνά Ραχήλ Τσαγγάρη παρουσιάζει την τρίτη μεγάλου μήκους δημιουργία της, έχοντας ως πρωταγωνιστές τον Βαγγέλη Μουρίκη, τον Μάκη Παπαδημητρίου, τον Γιώργο Πυρπασόπουλο, αλλά και τον Σάκη Ρουβά. Η ταινία βασιζόμενη σ’ ένα έξυπνο σενάριο, εισέρχεται με κωμικό τρόπο, στον ιδιαίτερο και άκρως ανταγωνιστικό κόσμο των ανδρών.

Το «Chevalier», πραγματοποίησε την παγκόσμια πρεμιέρα του στο 68ο Φεστιβάλ του Λοκάρνο. Στη συνέχεια ταξίδεψε στο 21ο Φεστιβάλ του Σαράγεβο, όπου και απέσπασε Ειδική Μνεία για τη σκηνοθεσία και το Βραβείο Ανδρικής Ερμηνείας για το βασικό ανδρικό καστ. Ακολούθησε η συμμετοχή στο επίσημο Διαγωνιστικό Τμήμα του 59ου Φεστιβάλ Λονδίνου, όπου και τιμήθηκε με το Βραβείο της Καλύτερης Ταινίας. Πρόεδρος της κριτικής επιτροπής ήταν ο σπουδαίος Πολωνός σκηνοθέτης, Πάβελ Παβλικόφσκι. Η ελληνική πρεμιέρα του φιλμ πραγματοποιήθηκε στο 56ο Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Θεσσαλονίκης. Εκεί είχαμε την ευκαιρία να συναντήσουμε την Αθηνά Ραχήλ Τσαγγάρη, σε μία ενδιαφέρουσα συνέντευξη, σχετικά με το «Chevalier», την επιλογή του ανδρικού καστ, τον νέο ελληνικό κινηματογράφο, την ΕΡΤ, αλλά και για τις νέες ταινίες που ετοιμάζει.

Ο Ασγκάρ Φαραντί αντλεί έμπνευση από τον «Θάνατο του Εμποράκου» του Άρθουρ Μίλερ
«Ο Εμποράκος» (The Salesman – 2016)
(57ο Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης – 2016)

Ο Εμάντ (Σαχάμπ Χοσεϊνί) και η Ράνα (Ταράνεχ Αλιντούστι), αναγκάζονται να αφήσουν το ετοιμόρροπο διαμέρισμα τους και να μεταφερθούν σ’ ένα διαμέρισμα στην Τεχεράνη. Η σχέση τους αρχίζει να αλλάζει, ενώ η παράσταση που ανεβάζουν, «Ο Θάνατος του Εμποράκου», συνεχίζεται. Η ταινία, αποτελεί μια τραγική ιστορία εκδίκησης εμπνευσμένη από τον «Θάνατο του Εμποράκου» του Άρθουρ Μίλερ. Μια ηθοποιός που ανεβάζει το έργο του Μίλερ στην Τεχεράνη δέχεται την επίθεση ενός αγνώστου μέσα στο σπίτι της και ο σύζυγός της αναλαμβάνει να βρει μόνος του τον ένοχο, βιώνοντας έναν αναπάντεχο παραλληλισμό για τον οποίο βέβαια δεν είναι έτοιμος.

Η νέα ταινία του Ασγκάρ Φαραντί, πραγματοποίησε την παγκόσμια πρεμιέρα της στο επίσημο διαγωνιστικό τμήμα του 69ου Διεθνούς Κινηματογραφικού Φεστιβάλ των Καννών, όπου και τιμήθηκε με το Βραβείο Ά Ανδρικού Ρόλου (για την ερμηνεία του Σαχάμπ Χοσεϊνί / Shahab Hosseini), αλλά και με το Βραβείο Σεναρίου, που απονεμήθηκε στον Ασγκάρ Φαραντί (Asghar Farhadi ). Στη χώρα μας, είχαμε την ευκαιρία να την δούμε τον Νοέμβριο, στο 57ο Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης. Υποψήφια για Χρυσή Σφαίρα Καλύτερης Ξενόγλωσσης Ταινίας.

«Κρατούσα σημειώσεις για μια απλή ιστορία που είχα στο μυαλό μου εδώ και χρόνια. Όταν ήρθε η ευκαιρία να κάνω μια ταινία στο Ιράν, άρχισα να μάζευα τις σκόρπιες σημειώσεις. Επίσης, πάντα ήθελα να κάνω μια ταινία που λαμβάνει χώρα στον κόσμο του θεάτρου. Ασχολήθηκα με το θέατρο παλιότερα και σημαίνει πολλά για μένα. Άρχισα να δουλεύω το σενάριο στο οποίο οι χαρακτήρες ανεβάζουν μια παράσταση. Μου είναι πολύ δύσκολο να προσδιορίσω την ταινία ή ακόμη και να πω τι σημαίνει για μένα. Όλα εξαρτώνται από τον τρόπο σκέψης του κάθε θεατή ξεχωριστά. Αν το αντιμετωπίσει κανείς ως κοινωνικό σχολιασμό, αυτά τα στοιχεία θα θυμάται. Μπορεί να το δει ως ιστορία ήθους ή από τελείως διαφορετική σκοπιά. Το μόνο που μπορώ να πω με βεβαιότητα είναι ότι η ταινία πραγματεύεται τη δυσκολία των ανθρωπίνων σχέσεων, ειδικά μέσα σε μια οικογένεια.» – Ασγκάρ Φαραντί

Τι ορίζουμε ως Τέχνη την εποχή των κοινωνικών δικτύων;
«Το Τετράγωνο» (The Square – 2017) του Ρούμπεν Έστλουντ
(58ο Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης – 2017)

Ο ευφυής και ωραίος Christian (Κλάες Μπανγκ / Claes Bang) είναι καταξιωμένος επιμελητής σε ένα μουσείο σύγχρονης τέχνης. Διαζευγμένος και αφοσιωμένος πατέρας δύο παιδιών, οδηγεί ηλεκτρικό αυτοκίνητο και υποστηρίζει κοινωφελείς οργανισμούς. Η επόμενη έκθεση που επιμελείται, με τίτλο The Square, είναι μια εγκατάσταση που προσκαλεί τους περαστικούς στον αλτρουισμό, υπενθυμίζοντας την ευθύνη απέναντι στον συνάνθρωπο. Αλλά καμιά φορά είναι δύσκολο να ανταποκριθείς στα ίδια σου τα ιδεώδη. Ο ίδιος ο Christian αντιδρά αλλόκοτα στην κλοπή του κινητού του και μπλέκεται σε ντροπιαστικές καταστάσεις. Σε παράλληλη δράση, η ομάδα δημοσίων σχέσεων του μουσείου έχει δημιουργήσει μια αναπάντεχη καμπάνια για το The Square. Η ανταπόκριση είναι υπερβολική και ο Christian, αλλά και το ίδιο το μουσείο, οδηγούνται σε υπαρξιακή κρίση.

Τρία χρόνια μετά την πρωτότυπη «Ανωτέρα Βία» (Force Majeure – 2014), ο Ρούμπεν Έστλουντ επιστρέφει εντυπωσιακά και μας χαρίζει ένα πρωτότυπο «Τετράγωνο». Ο Σουηδός σκηνοθέτης ήταν ο μεγάλος νικητής του 70ού Διεθνούς Κινηματογραφικού Φεστιβάλ των Καννών, καθώς η ταινία του απέσπασε τον Χρυσό Φοίνικα της διοργάνωσης. Με έξυπνο χιούμορ το φιλμ σατυρίζει τι ορίζουμε ως Τέχνη την εποχή των κοινωνικών δικτύων.

«Όπως και με την «Ανωτέρα Βία», το «Τετράγωνο» είναι ένα δράμα και μία σάτιρα. Ήθελα να κάνω μια κομψή ταινία με εικαστικές και ρητορικές τεχνικές για να προκαλέσω και να διασκεδάσω τους θεατές. Θεματικά, η ταινία κινείται ανάμεσα σε θέματα όπως η ευθύνη και η εμπιστοσύνη, ο πλούτος και η φτώχια, η ισχύς και η αδυναμία. Η πίστη στο άτομο που μεγαλώνει και η πίστη στην κοινότητα που φθίνει. Η δυσπιστία απέναντι στο κράτος, στα μέσα ενημέρωσης και στην τέχνη.» – Ρούμπεν Έστλουντ

Όλοι οι δρόμοι οδηγούν στο «Roma» (2018) του Αλφόνσο Κουαρόν
(59ο Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης – 2018)

Πρόκειται για το πιο προσωπικό έργο του Μεξικανού σκηνοθέτη (Gravity, Τα Παιδιά των Ανθρώπων, Θέλω και τη Μαμά σου). Η ταινία ακολουθεί την Κλίο (Γιαλίτσα Απαρίσιο), μια νέα οικιακή βοηθό μιας οικογένειας στη Ρόμα, μια γειτονιά μεσαίας τάξης στην Πόλη του Μεξικού. Σε αυτήν την καλλιτεχνική επιστολή αγάπης προς τις γυναίκες που τον μεγάλωσαν, ο Κουαρόν αντλεί υλικό από την παιδική του ηλικία για να δημιουργήσει ένα ζωντανό και συναισθηματικό πορτρέτο της εσωτερικής διαμάχης και της κοινωνικής ιεραρχίας κατά τη διάρκεια της πολιτικής αναταραχής της δεκαετίας του 1970.

Ο Αλφόνσο Κουαρόν, μέσα από τη νέα του δημιουργία, μας χαρίζει ένα βαθιά προσωπικό, ημιαυτοβιογραφικό, ασπρόμαυρο βραδυφλεγές δράμα για τους αφανείς ήρωες της ιστορίας. Η ταινία αποθεώθηκε στην 75η Μόστρα, όπου κέρδισε το Χρυσό Λιοντάρι και ύστερα από ένα κινηματογραφικό ταξίδι με σταθμούς τα σημαντικότερα Φεστιβάλ του κόσμου, όπως του Τορόντο, της Νέα Υόρκη, της Ζυρίχης και του Λονδίνο, είχαμε την ευκαιρία να την απολαύσουμε τον Νοέμβριο στο 59ο Διεθνές Κινηματογραφικό Φεστιβάλ της Θεσσαλονίκης. Εμπνευσμένο από τις γυναίκες της παιδικής του ηλικίας, ο Μεξικανός σκηνοθέτης παραδίδει μια ωδή στον άνθρωπο, ενώ παράλληλα με την ταινία του έβαλε δυναμικά το Netflix στον χορό των Όσκαρ, κερδίζοντας τρία χρυσά αγαλματίδια: Καλύτερης Σκηνοθεσίας, Καλύτερης Φωτογραφίας και Καλύτερης Ξενόγλωσσης Ταινίας.

Το 60ό Διεθνές Κινηματογραφικό Φεστιβάλ της Θεσσαλονίκης, θα πραγματοποιηθεί από την Πέμπτη 31 Οκτωβρίου, μέχρι και την Κυριακή 10 Νοεμβρίου. Το Tvxs.gr θα δώσει και φέτος το παρών και στην Κινηματογραφική του Στήλη, θα σας ενημερώνουμε αναλυτικά με τα νέα, αλλά και τις προτάσεις μας, για ένα από τα σημαντικότερα κινηματογραφικά φεστιβάλ στον ευρωπαϊκό χώρο.