Η μαρτυρία των αυτοπτών μαρτύρων, είναι η κύρια μορφή αποδείξεων σε πάνω από το 20% των περιπτώσεων, σύμφωνα με τις έρευνες της αστυνομίας. Αυτό όμως σημαίνει αυτόματα ότι τα αποδεικτικά στοιχεία είναι πάντα αξιόπιστα;

Στην πραγματικότητα, η έρευνα δείχνει ότι το 75% των λαθών δικαστικών αποφάσεων, οφείλεται σε ανακριβείς δηλώσεις ενός αυτόπτη μάρτυρα. Πολλοί είναι οι παράγοντες που παίζουν ρόλο σε μία λάθος κατάθεση, όπως η ελλιπής μνήμη, η κακή όραση και το στρες, αλλά αυτοί ευθύνονται μόνο για ένα μικρό ποσοστό ψευδών δηλώσεων των αυτοπτών μαρτύρων.

Το πρόβλημα εντοπίζεται στην περίπτωση, που οι μάρτυρες συζητούν μεταξύ τους μετά το συμβάν και ανταλλάζουν απόψεις για το τι νομίζουν ότι είδαν, με βάση τα στοιχεία ενός άλλου μάρτυρα. Σύμφωνα με έρευνα, το 86% των αυτοπτών μαρτύρων ισχυρίζεται, ότι έχουν συζητήσει το περιστατικό με άλλους μάρτυρες πριν προσκομίσουν αποδεικτικά στοιχεία στην αστυνομία ή στο δικαστήριο. Είναι πολύ πιθανό συνεπώς, οι μάρτυρες να επηρεάζονται από τους άλλους και να συμπεριλαμβάνουν γεγονότα στις καταθέσεις τους που δεν είδαν στην πραγματικότητα, αλλά τα άκουσαν.

Για το λόγο αυτό, μια ομάδα ψυχολόγων από το πανεπιστήμιο του Χάντερφιλ, πραγματοποίησε μια σειρά πειραμάτων σε πάνω από  600 συμμετέχοντες. Ειδικότερα, στα πειράματα στήθηκε ένας ψεύτικος καβγάς έξω από ένα μπαρ και ζητήθηκε από τους συμμετέχοντες, να προσδιορίσουν το άτομο που είχε ξεκινήσει τον καβγά. Σε ορισμένες ομάδες έλαβαν μέρος και μερικοί ηθοποιοί, που είχαν την οδηγία να υποδείξουν το λάθος άτομο σαν ένοχο.

Αξίζει να σημειωθεί, ότι οι αυτόπτες μάρτυρες ήταν επιρρεπείς στην αποδοχή ψευδών πληροφοριών από άλλους μάρτυρες, τα οποία συμπεριέλαβαν και στις τελικές τους καταθέσεις.  Αυτό οφείλεται στο γεγονός, ότι οι συμμετέχοντες αρχικά αμφισβήτησαν την κρίση τους και στη συνέχεια πείστηκαν ότι αυτοί ήταν που είχαν δει κάτι λάθος εξ αρχής.

Πιο συγκεκριμένα, στο γκρουπ, όπου δεν υπήρχαν ηθοποιοί, το 32% των συμμετεχόντων έδωσαν λάθος απάντηση, λόγω κακής μνήμης ή όρασης. Το ποσοστό αυτό ανέβηκε στο 52%, όταν συμμετείχε ένας ηθοποιός στο πείραμα και εκτοξεύτηκε στο 80% στην περίπτωση συμμετοχής δύο ηθοποιών. Το πείραμά έδειξε επίσης, ότι οι άνθρωποι με νευρωτικές προσωπικότητες ήταν πολύ πιο πιθανό να αναμεταδώσουν ψευδείς πληροφορίες, καθώς είναι πιο ευάλωτοι στη χειραγώγηση.