Μέχρι πρόσφατα, η ιστορία ήταν απλή: Μια ομάδα μοντέρνων ανθρώπων εγκατέλλειψε για πρώτη φορά τη γεννέτειρα Αφρική 50 000 – 60 000 χρόνια πριν και γρήγορα κατέκτησαν την Ασία. Στη συνέχεια, πριν από περίπου 40 000 χρόνια, κάποιοι έστριψαν αριστερά και κατευθύνθηκαν προς την Ευρώπη, ενώ αργότερα, κάποιοι άλλοι πέρασαν το Βερίγγειο Πορθμό, κατηφόρησαν, και εξαπλώθηκαν στην αμερικανική ήπειρο. Με το πέρασμά τους, οι πληθυσμοί των Νεάτερνταλ ή άλλων αρχαϊκών ανθρώπων συρρικνώθηκαν και τελικά εξαφανήστηκαν.

Ads

Ωστόσο, μέσα στα τελευταία πέντε χρόνια, η εικόνα που έχουμε για τα προϊστορικά ταξίδια των ανθρώπων έχει γίνει πολύ πιο περίπλοκη, και πολύ πιο ενδιαφέρουσα. Λίγες αμφιβολίες υπάρχουν για το ότι οι μοντέρνοι άνθρωποι είναι όλοι πρόσφυγες από την Αφρική. Αλλά το πότε ξεκίνησε το ταξίδι, πότε τελείωσε και τι ακριβώς συνέβη στη διαδρομή, πρόκειται για ένα πολύ μεγάλο μυστήριο.

 
Σε μια ήσυχη γωνία του Μουσείου Φυσικής Ιστορίας του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης, βρίσκεται μια συλλογή από κιτρισνισμένα κόκκαλα, γνωστή ως η Κόκκινη Κυρία του Πάβιλαντ. Το 1823, ο παλαιοντολόγος William Buckland τα ανέσυρε από κάποια σπηλιά στην Ουαλία μαζί με μια συλλογή από ελεφαντοστά, κοχύλια και άλλα μπιχλιμπίδια, και υπέθεσε πως ανήκαν σε κάποια μάγισσα ή πόρνη της ρωμαϊκής εποχής.
 
Είχε πέσει πολύ έξω. Μέσω της χρονολόγησης με ραδιενεργό άνθρακα, διαπιστώθηκε πως η Κόκκινη Κυρία ήταν στην πραγματικότητα άντρας και επιπλέον, πρέπει να έζησε κάπου μεταξύ 22 000 και 30 000 χρόνια πριν, παρόλο που το μεγαλύτερο μέρος της Βρετανίας ήταν καλλυμένο με πάγο.
 
Στη συνέχεια ένας 46χρονος επιστήμονας της αρχαιολογίας, ο Tom Higham, προέβη σε μια ακόμα συναρπαστική ανακάλυψη: η Κόκκινη Κυρία πρέπει να είναι ηλικίας 33 000 ετών και αποτελεί μία από της πρώτες περιπτώσεις τελετουργικής ταφής στη Δυτική Ευρώπη.
 
Εφαρμόζοντας μια νέα επαναστατική τεχνική χρονολόγησης, ο Higham ξαναγράφει την ευρωπαϊκή ιστορία της περιόδου μεταξύ 30 000 και 50 000 χρόνων πριν, όταν οι πρώτοι μοντέρνοι άνθρωποι μετανάστευσαν από την Αφρική στην Ευρώπη, και οι τελευταίοι Νεάτερνταλ χάθηκαν. Πιστεύει πως με αυτή τη μέθοδο ραδιενεργού άνθρακα θα μπορέσει να εξακριβώσει εάν τα δύο αυτά είδη γνωρίστηκαν, αντάλλαξαν ιδέες ή έκαναν σεξ, καθώς επίσης και γιατί οι πρώτοι επέζησαν, ενώ οι δεύτεροι όχι.

 
Ένα μπερδεμένο αντικείμενο
 
Ο Tom Higham προοριζόταν από μικρός να γίνει αρχαιολόγος, όπως ο πατέρας του, αλλά ως φοιτητής έχασε τον ενθουσιασμό του: “Η αρχαιολογία με ενδιέφερε ολοένα και λιγότερο. Ήταν ένα τόσο υποκειμενικό και μπερδεμένο αντικείμενο”.
 
Οι λόγοι για αυτή τη σύγχηση είναι απλοί, καθώς η αρχαιολογία πριν τη χρησιμοποίηση ραδιενεργού άνθρακα βασιζόταν σε δύο αρχές: πρώτον, τα παλαιότερα αντικείμενα είναι θαμμένα κάτω από τα νεότερα, και δεύτερον, πληθυσμοί με πολιτισμικές διασυνδέσεις έφτιαχναν παρόμοια αντικείμενα όπως πέτρινα εργαλεία.
 
Η κατάσταση άρχισε να ξεμπερδεύεται στα μέσα του περασμένου αιώνα με την ανακάλυψη του Αμερικανού χημικού Willard Libby, ο οποίος βρήκε πως σε όλα τα πρώην ζωντανά πλάσματα κατοικούν ακόμα μικροποσότητες από ισότοπα άνθρακα, ραδιενεργά και μη. Συγκρίνοντας τα δύο, μπορεί κανείς να υπολογίσει χοντρικά την ηλικία του ευρήματος, μιας και τα πρώτα μεταβάλονται με τη διαδικασία της ραδιενεργής αποσύνθεσης κάθε περίπου 5 730 χρόνια.
 
Έτσι, ο Higham βρήκε στέγη στον επιστημονικό τομέα της αρχαιολογίας και πλέον, είναι εξοπλισμένος με την τελευταία λέξη της σχετικής τεχονλογίας: έναν γιγαντιαίο επιταχυντή σωματιδίων αξίας 4 εκ. δολλαρίων, ο οποίος αυξάνει το μέγεθος των δειγμάτων και προσφέρει πολύ πιο ακριβή αποτελέσματα.
 

Βαθύτερα μέσα στις ρίζες
 
Όπως η Κόκκινη Κυρία, ολοένα και περισσότερα ευρήματα αποδεικνύονται πολύ παλαιότερα απ’ ό,τι πιστεύαμε, όπως το σαγόνι στο Kent’s Cavern του Devon, ηλικίας 41 000 και όχι 35 000 χρόνων που είχε χρονολογηθεί. Επίσης, ορισμένοι τραπεζίτες που βρέθηκαν στη σπηλειά Cavallo της Ιταλίας χρονολογούνται στα 43 000 με 45 000 χρόνια πριν, αποτελώντας έτσι τα αρχαιότερα ανθρώπινα απολιθώματα στην Ευρώπη.
 
“Αρχίζουμε να ανακαλύπτουμε πως οι μοντέρνοι άνθρωποι έφτασαν στην Ευρώπη πολύ πριν απ’ ό,τι πιστεύαμε”, τονίζει το Chris Stringer, παλαιοανθρωπολόγος του Μουσείου Φυσικής Ιστορίες του Λονδίνου.
 
Το συμπέρασμα αυτό υποδεικνύει τη συνεύρεση ανθρώπων του είδους μας με Νεάτερνταλ στην Παλαιολιθική Ευρώπη, γεγονός που προκαλεί ερωτήματα. “Είναι δύσκολο να φανταστεί κανείς συνυπήρχαν παίζοντας παιχνίδια ή ό,τι άλλο”, λέει ο Richard Klein, αρχαιολόγος του Πανεπιστημίου του Stanford, “πρέπει να τους αντικατέστησαν πολύ γρήγορα”.
 
Σύμφωνα όμως με τον Higham, δεν μπορούμε να αποκλείσουμε τη συνύπαρξη, ούτε και την ανταλλαγή πολιτισμού ή και συντρόφων μεταξύ των δύο ανθρώπινων πληθυσμών. Κάτι τέτοιο προτείνεται και από ορισμένες γενετικές μελέτες, χωρίς όμως να υπολογίζεται με ακρίβεια η χρονολογία των διασταυρώσεων.
 
Μάλιστα, ορισμένοι επιστήμονες επανεξετάζουν και τις –μέχρι πρότινως υποβαθμισμένες- διανοητικές ικανότητες των Νεάτερνταλ, θεωρώντας ότι μπορεί να είχαν την ικανότητα συμβολικής σκέψης που περιέχεται στη γλώσσα, την τέχνη και τη θρησκεία.
 
Η χρονολόγηση παλαιολιθικών απολιθωμάτων και αντικειμένων που μπορεί να ανήκαν σε κάποιο από τα δύο είδη συνεχίζεται με αμείωτο ενδιαφέρον, ρίχνοντας ολοένα και περισσότερο φως στην ευρωπαϊκή προϊστορία και ταξιδεύοντας βαθύτερα στις ρίζες των πρώτων Ευρωπαίων.
 
Στο τρίτο μέρος του “Πως ο Άνθρωπος αποίκησε τον Πλανήτη” θα ακολουθήσουμε την τρλή πορεία των “πρώτων Κολόμβων” που διέσχισαν το Βερίγγειο Πορθμό και εξαπλώθηκαν μέχρι το νοτιότερο άκρο της Αμερικής…

Διαβάστε επίσης: 

Πρώτο Μέρος: Πως ο Άνθρωπος αποίκησε τον Πλανήτη: Ασία

Πηγή: Nature