Ποιός μπορεί να πιάσει, να συλλάβει τα όνειρα; Οι ερευνητές πάντως, επιχειρούν να απεικονίσουν τα τοπία των ονείρων, παρότι ο δρόμος που έχουν να διανύσουν είναι ακόμη μακρύς.

Μήπως τα ανδροειδή, όπως έγραφε ο Αμερικανός συγγραφέας επιστημονικής φαντασίας Φίλιπ Κ. Ντικ (1928 – 1982) * ονειρεύονται πραγματικά ηλεκτρικά πρόβατα;

O σκοπός και το νόημα των ονείρων έχουν επί μακρόν συζητηθεί.

Τώρα, όπως γράφει το National Geographic, οι επιστήμονες πλησιάζουν ακόμη περισσότερο στην αποκρυπτογράφηση όσων βλέπουμε την ώρα που κοιμόμαστε, αλλά και στον τρόπο με τον οποίον μπορεί να γίνει προσομοίωση, «απεικόνιση» των εικόνων αυτών.

Το 2013 ο νευροεπιστήμονας Yukiyasu Kamitani έκανε το εξής πείραμα: Ζήτησε από τρεις ανθρώπους να κοιμηθούν σε μαγνητικό τομογράφο. Επιπλέον, διέκοπτε συνεχώς τον ύπνο τους ζητώντας τη στιγμή που τους ξυπνούσε να περιγράψουν τα όνειρά τους.

Οι ερευνητές ξυπνούσαν τους συμμετέχοντες κάθε φορά που ανίχνευαν τα μοτίβα των εγκεφαλικών κυμάτων τα οποία συνδέονται με τα αρχικά στάδια του ύπνου. Τους ρωτούσαν τι ακριβώς είχαν ονειρευτεί και στη συνέχεια τους ζητούσαν να αποκοιμηθούν ξανά.

Για την ακρίβεια, ξυπνούσαν τους εθελοντές 10 φορές την ώρα. Κάθε εθελοντής ανέφερε ότι έχει όνειρα 6 ή 7 φορές την ώρα, δίνοντας στους ερευνητές συνολικά περίπου 200 αναφορές ονείρων.

Ο Kamitani είχε ήδη απομονώσει τα μοτίβα του εγκεφάλου για συγκεκριμένα αντικείμενα που είχε δείξει στους συμμετέχοντες ενώ ήταν ξύπνιοι.

Ο εγκέφαλος τους σαρώθηκε στον τομογράφο για αυτά ακριβώς τα αντικείμενα και ένα πρόγραμμα υπολογιστή γύρισε αυτόματα τα βασικά «περιεχόμενα των ονείρων» τους σε βίντεο μικρού μήκους.

Η μελέτη διαπίστωσε ότι σε ποσοστό 70% οι εικόνες ήταν ακριβείς σε σχέση με τις εικόνες που οι συμμετέχοντες στο πείραμα θυμούνταν ότι έχουν δει στα όνειρά τους.

Δύο χρόνια μετά, μηχανικοί της Google «έπιασαν» εικόνες που έμοιαζαν με όνειρα  από υπολογιστή.

Πώς συνέβη αυτό; Τροφοδότησαν με εκατομμύρια εικόνες έναν αλγόριθμο ηλεκτρονικού υπολογιστή εμπνευσμένο από τον ανθρώπινο εγκέφαλο -δηλαδή, ένα δίκτυο τεχνητών νευρώνων -για να μελετήσουν πώς μαθαίνει να προσδιορίζει τα αντικείμενα.

Στη συνέχεια το έβαλαν στο DeepDream, ένα πρόγραμμα που δίνει τη δυνατότητα στο δίκτυο να δημιουργήσει τον δικό του αλγόριθμο με τοπία ονείρων.

Ο υπολογιστής δημιούργησε μια ψυχεδελική σκηνή. Όπως συμβαίνει σε ένα όνειρο, οι προηγούμενες εικόνες αναδιαμορφώθηκαν σε νέα μοτίβα.

«Βεβαίως και δεν θα είναι δυνατή η ακριβής καταγραφή των ονείρων έως ότου οι επιστήμονες ανακαλύψουν με ποιόν τρόπο ο εγκέφαλος παράγει τα όνειρα ή, μέχρι τη στιγμή που θα δημιουργηθεί μία εγκυκλοπαίδεια της εγκεφαλικής δραστηριότητας που θα αντιστοιχεί σε κάθε σκέψη», λέει ο Jack Gallant, καθηγητής Ψυχολογίας στο UC Berkeley.

«Είναι σαν να χτίζεις ένα πρόγραμμα αυτόματης μετάφρασης» εξηγεί. «Έχεις τη  γλώσσα, αλλά τίποτα που να παραπέμπει σε αυτήν».

* Το βιβλίο του Ντικ «Το Ηλεκτρικό Πρόβατο» ενέπνευσε την ταινία «Blade Runner» (1982) του Ρίντλεϊ Σκοτ