Είναι ο αθέατος κόσμος του διαδικτύου αλλά και ο σκοτεινός υπόκοσμός του. Από τη μία πλευρά είναι εκείνος ο χώρος που μπορεί κάποιος να κινηθεί με πραγματική ανωνυμία και προστασία των προσωπικών του δεδομένων, από την άλλη αυτή ακριβώς την δυνατότητα να γίνει κανείς αόρατος είναι που εκμεταλλεύονται κάποιοι για να ασκήσουν πάσης φύσεως παράνομες δραστηριότητες.

Είναι το Darknet ή αλλιώς «σκοτεινό διαδίκτυο» και γύρω από αυτό υπάρχουν πολλοί μύθοι κι άλλες τόσες αλήθειες.

Κάτω από την επιφάνειά του διαδικτύου, που βλέπουν οι περισσότεροι χρήστες και στην οποία έχουν πρόσβαση μέσω των μηχανών αναζήτησης όπως η Google, βρίσκεται το αόρατο κομμάτι που μπορεί να είναι μέχρι και 500 φορές μεγαλύτερο από το ορατό τμήμα. Αυτό το βαθύτερο και πολύ λιγότερο προσβάσιμο ψηφιακό περιεχόμενο βρίσκεται ασφαλισμένο σε κρυμμένες βάσεις δεδομένων, στις οποίες υπάρχει πρόσβαση μόνο με κωδικούς και λέγεται Deep Web ή «βαθύ» διαδίκτυο. Κάθε δράση που λαμβάνει χώρα στο ορατό διαδίκτυο και έχει ως προϋπόθεση την χρήση κρυπτογραφημένου κωδικού έχει μια ανάδραση στο βαθύ διαδίκτυο. Και κάπου μέσα σε αυτό το «βαθύ» διαδίκτυο, υπάρχει μια ακόμη πιο απόκρυφη γωνιά, το Darknet ή «σκοτεινό» διαδίκτυο, που απαιτεί ειδικά προγράμματα ανώνυμης πλοήγησης όπως το Tor (The Onion Router).

Αν φανταστούμε το διαδίκτυο σαν ένα παγόβουνο, τότε το βαθύ διαδίκτυο είναι αυτό που μπορούμε να δούμε αν βουτήξουμε στα παγωμένα νερά και το σκοτεινό διαδίκτυο είναι οι «ρίζες» του παγόβουνου τις οποίες δεν μπορούμε να δούμε και πιθανόν δεν μπορούμε να τις φτάσουμε, πάρα μόνο με ειδική τεχνολογία. Το εργαλείο αναζήτησης της Google, αλλά και άλλων εταιρειών του διαδικτύου, δεν μπορεί να δει τις πληροφορίες του Darknet επειδή είναι γραμμένο σε διαφορετική «γλώσσα» από αυτήν που χρησιμοποιείται στον Παγκόσμιο Ιστό. Το Darknet χρησιμοποιεί ένα είδος καταλόγου – αλλά ο κατάλογος με κανένα τρόπο δεν απαριθμεί όλες τις τοποθεσίες που περιέχει.

Το λογισμικό Tor, εξασφαλίζει την ανωνυμία, δρομολογώντας τη διαδικτυακή κίνηση ενός χρήστη μέσω ενός πολυδαίδαλου παγκόσμιου δικτύου διακομιστών, καθιστώντας αδύνατο τον τελικό εντοπισμό του αρχικής IP διεύθυνσης του. Είναι σαν ένα κρεμμύδι που έχει πάρα πολλές στρώσεις, εξού και το όνομά του. Σκοπός του Τοr είναι να αποκρύψει την τοποθεσία ή την κίνηση κάποιου από οποιονδήποτε διεξάγει διαδικτυακή παρακολούθηση. Μέσω του Tor είναι δύσκολη η ανίχνευση της διαδικτυακής δραστηριότητας κάποιου χρήστη, όπως επισκέψεις σε ιστοσελίδες, διαδικτυακές αναρτήσεις, προγράμματα άμεσων μηνυμάτων και άλλων μέσων διαδικτυακής επικοινωνίας. Αυτή η διαδικασία διανομής δεδομένων είναι ο λόγος για τον οποίο το Darknet λειτουργεί πιο αργά από τον παραδοσιακό Παγκόσμιο Ιστό.

Στόχος του σκοτεινού ίντερνετ είναι η προστασία της ατομικής ελευθερίας, της ιδιωτικότητας και της δυνατότητας του χρήστη να διεξαγάγει εμπιστευτικές εργασίες χωρίς να καταγράφονται οι διαδικτυακές του δραστηριότητες.

Μετά τις αποκαλύψεις του Σνόουντεν για τις μαζικές παρακολουθήσεις πολιτών από κυβερνήσεις και το σκάνδαλο της Cambridge Analytica που εκμαίευσε δεδομένα εκατομμυρίων χρηστών του Facebook, η προστασία της ηλεκτρονικής ιδιωτικότητάς μας είναι ένα ζήτημα πιο επιτακτικό από ποτέ. Η ατομική αυτονομία γίνεται αντικείμενο σφετερισμού από την πανταχού παρούσα ηλεκτρονική παρακολούθηση, με συμπεριφορικές τεχνικές που σκάβουν βαθιά σε αυτό που ήταν κάποτε ένας ιδιωτικός και υποκειμενικός κόσμος. Σε μια τέτοια εποχή τεχνολογικού ολοκληρωτισμού, το σκοτεινό διαδίκτυο μπορεί να αποτελέσει, λοιπόν, ένα ασφαλές καταφύγιο δημοκρατίας.

Έτσι είναι μια φιλόξενη πλατφόρμα για τους ακτιβιστές, τους δημοσιογράφους και όσους βιώνουν την καταπίεση και τη λογοκρισία. Οι αποκαλύψεις του Σνόουντεν δεν θα είχαν έρθει άλλωστε ποτέ στη δημοσιότητα αν εκείνος δεν μπορούσε να κρυπτογραφήσει και να διακινήσει τα έγγραφα – πειστήρια του σε έναν ασφαλή μη φυσικό χώρο. Πολλοί μεγάλοι δημοσιογραφικοί οργανισμοί έχουν μία γωνιά στο σκοτεινό ίντερνετ προκειμένου μάρτυρες να μπορούν να τους εμπιστευτούν με εχεμύθεια εμπιστευτικές πληροφορίες. Για παράδειγμα ο New Yorker έχει δημιουργήσει το Strongbox, που εγγυάται πλήρη ανωνυμία σε όσους επιθυμούν να επικοινωνήσουν με τους αρχισυντάκτες ασφαλέστερα από την απλή αποστολή email. Το ίδιο έχουν κάνει και οι «Δημοσιογράφοι Χωρίς Σύνορα» οι οποίοι όταν κρίνεται απαραίτητο να διασφαλιστεί η μυστικότητα των επικοινωνιών τους με τις πηγές τους, τους ενημερώνουν που θα συναντηθούν στο Darkweb. Χαρακτηριστικό του δημοκρατικού χαρακτήρα του σκοτεινού διαδικτύου είναι και το γεγονός ότι κατά την Αραβική Άνοιξη, το Darknet αποτέλεσε την πλατφόρμα μέσα από την οποία πολιτικοί ακτιβιστές μπορούσαν να μεταδώσουν τα όσα συνέβαιναν στις χώρες τους, προσπερνώντας αφενός τη λογοκρισία που είχε επιβληθεί από τα εκάστοτε καθεστώτα, αφετέρου διαφυλάσσοντας τη σωματική τους ακεραιότητα.

Το σκοτεινό διαδίκτυο, όμως, όσο μπορεί να υπηρετήσει το καλό άλλο τόσο μπορεί να γίνει και υπηρέτης του κακού.

Τεράστια δίκτυα ναρκωτικών, trafficking, εμπορίας όπλων, παιδικής πορνογραφίας και κάθε είδους παράνομης δραστηριότητας έχουν κάνει λημέρι τους το Darknet. Είναι επίσης ένας χώρος στον οποίο έχουν εισβάλλει τρομοκρατικές οργανώσεις όπως το Ισλαμικό Κράτος. Σύμμαχος και βοηθός αυτών των σκοτεινών δοσοληψιών φυσικά είναι το bitcoin, το οποίο θεωρείται πως διευκόλυνε όσο τίποτα άλλο τους χρήστες του διαδικτύου να πραγματοποιούν ανώνυμες συναλλαγές καλύπτοντας τα ίχνη τους. Το κρυπτονόμισμα έχει ήδη αντικαταστήσει κάθε άλλη μορφή πληρωμής όπως κλεμμένες πιστωτικές κάρτες, τραπεζικά εμβάσματα και πληρωμή μέσω PayPal, που παραδοσιακά χρησιμοποιούνταν σε παράνομες δοσοληψίες αλλά και στο ξέπλυμα μαύρου χρήματος.

Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα της dark web site διακίνησης ναρκωτικών, Silk Road, που ιδρύθηκε το 2011 και μέχρι το ρίξιμο της το 2013 είχε πουλήσει σε πάνω από 100.000 χρήστες, παράνομες ουσίες αξίας 1,2 δισ. δολαρίων. Πίσω από το e-bay των ναρκωτικών στο σκοτεινό διαδίκτυο ήταν ο μυστηριώδης χρήστης με το nickname «Dread Pirate Roberts», που αποδείχτηκε ότι ήταν ο Ross Ulbricht, που καταδικάστηκε για εγκληματικές πράξεις που αφορούν μεταξύ άλλων τη νομιμοποίηση εσόδων από παράνομη δραστηριότητα, τη συνωμοσία για την κυκλοφορία ναρκωτικών καθώς και για εμπλοκή σε πράξεις με σκοπό τις ανθρωποκτονίες έξι ανθρώπων.

Tο δεύτερο πιο δημοφιλές εμπόρευμα στο Darknet μετά τα ναρκωτικά είναι τα προσωπικά δεδομένα, σύμφωνα με τη Europol, ενώ σειρά έχει το λαθρεμπόριο όπλων κι εκρηκτικών. Ευρευνητές έχουν δια[ιστώσει ότι οι εγκληματίες μπορούν να πουλήσουν την πλήρη ψηφιακή ζωή κάποιου για λιγότερο από $50, συμπεριλαμβανομένων δεδομένων από παραβιασμένους λογαριασμούς σε μέσα κοινωνικής δικτύωσης, τραπεζικών λεπτομερειών, απομακρυσμένης πρόσβασης σε servers ή επιτραπέζιους υπολογιστές και ακόμη και δεδομένων από δημοφιλείς υπηρεσίες όπως οι: Uber, Netflix και Spotify, καθώς και για ιστοσελίδες τυχερών παιχνιδιών, εφαρμογές dating και ιστοσελίδων πορνογραφικού περιεχομένου που ενδέχεται να αποθηκεύουν πληροφορίες πιστωτικών καρτών.

Πού βρίσκεται όμως το πιο σκοτεινό υλικό του Darkweb; Αμέτρητοι χαρακτήρες έχουν σπαταληθεί στο διαδίκτυο για τα λεγόμενα Red Rooms. Σύμφωνα με όσα γράφονται πρόκειται για τα δωμάτια της φρίκης όπου κανείς μπορεί να δει ζωντανά δολοφονίες, βιασμούς και ακραία βία. Ακόμη και πειράματα πάνω σε ανθρώπους. Τα συμπεράσματα όσων ερευνούν όμως το Darknet αλλά και τα επίσημα στοιχεία αρχών που ουκ ολίγες φορές ασχολήθηκαν με αυτή την πλευρά του ίντερνετ, αποδεικνύουν πως μάλλον πρόκειται για διαδικτυακό μύθο, που υποκινείται από την ψυχολογία της συνωμοσίας που θέλει να ανακαλύψει κάτι ακόμη πιο σκοτεινό στο σκοτάδι.

Άλλες θεωρίες συνωμοσίας υποστηρίζουν ότι βαθύτερα από το Darknet βρίσκεται το Bergie Web, το οποίο λέγεται πως αποτελεί το τελευταίο φράγμα πριν τα σκοτεινά νερά του διαδικτύου. Αν κάποιος σπάσει κι αυτό το φράγμα λέγεται ότι μπορεί να μάθει τα μυστικά του κόσμου στο Marianas Web, που υποτίθεται ότι ονοματοδοτήθηκε από το πιο βαθύ γνωστό σημείο των ωκεανών, που ονομάζεται Τάφρος των Μαριανών.

Πρόκειται όμως για την πιο βαθιά βουτιά στην παράνοια των θεωριών γύρω από το διαδίκτυο που δεν γνωρίζουμε.