Κάθε 14 Φεβρουαρίου, στον Δυτικό Κόσμο, οι ερωτευμένοι ανταλλάσσουν δώρα και λουλούδια στο όνομα του Αγίου Βαλεντίνου. Η γιορτή έχει εξελιχθεί στη δεύτερη πιο δημοφιλή γιορτή του χριστιανισμού μετά τα χριστούγεννα, βάσει της απήχησης και πιο συγκεκριμένα της… κατανάλωσης. Ποιος είναι όμως αυτός ο μυστηριώδης Άγιος που εμφανίζεται ως προστάτης των ερωτευμένων;

Γενικά η ιστορία του Αγίου Βαλεντίνου καλύπτεται από ένα πέπλο μυστηρίου. Λίγα πράγματα γνωρίζουμε για αυτόν. Το σίγουρο είναι πως ο εορτασμός του συμπίπτει μια μια σπουδαία γιορτή στην εποχή της ειδωλολατρίας, τα Λουπερκάλια. Ήταν μια γιορτή προς τιμήν του Λούπερκους, του θεού της γονιμότητας στη ρωμαϊκή εποχή, αλλά και των Ρωμύλου και Ρωμου, των δίδυμων θεοτήτων, που αναφέρονται ως ιδρυτές της Ρώμης.

Έτσι ο Χριστιανισμός, όπως συμβαίνει σχεδόν με όλες τις γιορτές του, τοποθέτησε πάνω στα Λουπερκάλια την αντίστοιχη δική του εορτή, τον Άγιο των ερωτευμένων, με στόχο να εξαλείψει κάθε παγανιστική παράδοση. Στις 14 Φεβρουαρίου λοιπόν η Χριστιανική εκκλησία δεν γιορτάζει το θάνατο ή την ταφή του Αγίου Βαλεντίνου, αλλά κατά κάποιο τρόπο την επικράτησή της – ακόμη μία – έναντι των ειδωλολατρών.

Διαβάστε επιπλέον: «Η τέχνη της αγάπης» του Έριχ Φρομ

Ads

Οι ειδωλολάτρες κάθε 14 Φεβρουαρίου, όταν και ξεκινούσαν τα Λουπερκάλια, συγκεντρώνονταν στην ιερή σπηλιά, στον Παλατίνο Λόφο της Ρώμης, όπου σύμφωνα με τον μύθο ο Ρωμύλος και ο Ρώμος, ανατράφηκαν από μια λύκαινα. Οι ιερείς προχωρούσαν σε θυσίες αλλά και σε ένα τελετουργικό για τη γονιμότητα. Με το αίμα των ζωών που θυσίαζαν ράντιζαν τα πρόσωπα των γυναικών και τα χωράφια, ώστε να καρποφορήσουν. Στη συνέχεια οι νεαρές γυναίκες τοποθετούσαν το όνομά τους σε ένα μεγάλο δοχείο και οι εργένηδες της πόλης επέλεγαν μία ώστε να ζευγαρώσουν για τον επόμενο χρόνο. Συχνά αυτή η διαδικασία –  ζευγάρωμα κατέληγε σε γάμο.

Τα Λουπερκάλια, μια από τις πιο δημοφιλείς γιορτές της ρωμαϊκής αυτοκρατορίας, κατάφερε να επιβιώσει μόνο στην πρώτη φάση της χριστιανικής περιόδου. Στα τέλη του 5ου αιώνα, οριστικά, ο Πάπας Γελάσιος δήλωσε πως η 14η Φεβρουαρίου θα είναι η ημέρα εορτασμού του Αγίου Βαλεντίνου. Τα Λουπερκάλια αφορίστηκαν ως «αντιχριστιανικά» και τέθηκαν εκτός νόμου. Ο Άγιος Βαλεντίνος, ο Άγιος του έρωτα, κλήθηκε να νικήσει τη ρωμαϊκή γιορτή της γονιμότητας, συμβάλλοντας από το δικό του μετερίζι στην τελική επικράτηση του Χριστιανισμού.

Θρύλοι… Αγίου

Ο Άγιος Βαλεντίνος ήταν όμως παντελώς άγνωστος και έπρεπε σταδιακά να οικοδομήσει τη δική του ιστορία. Στο Μεσαίωνα, στη Γαλλία και την Αγγλία, πίστευαν πως η 14η Φεβρουαρίου ήταν η αρχή του ζευγαρώματος των πουλιών. Αυτή η αντίληψη συνέβαλε στην ιδέα η Ημέρα του Αγίου Βαλεντίνου να συνδέεται με το ειδύλλιο.

Ο Άγιος Βαλεντίνος εορταζόταν για μεγάλο χρονικό διάστημα μέσα στο Μεσαίωνα, ωστόσο η πρώτη γραπτή αναφορά στον βίο του Αγίου εμφανίζεται μετά το 1400. Για πρώτη φορά ο Άγιος Βαλεντίνος, με τα στοιχεία που τον γνωρίζουμε σήμερα, εμφανίζεται σε ένα ποίημα του Charles, ενός Δούκα της Ορλεάνης, προς τη σύζυγο του, το οποίο έγραψε ενώ ήταν φυλακισμένος στον Πύργο του Λονδίνου μετά την σύλληψή του στην Μάχη του Αζινκούρ.  Αρκετά χρόνια αργότερα, εικάζεται ότι ο βασιλιάς Ερρίκος ο πέμπτος προσέλαβε έναν συγγραφέα ονόματι Τζον Λαντγκέϊτ, να συνθέσει ένα ερωτικό «βαλεντίνιο» σημείωμα για την Αικατερίνη του Βαλουά.

Πλέον η Καθολική Εκκλησία έχει αρκετούς Αγίους Βαλεντίνους, καθώς το όνομα ήταν αρκετά διαδεδομένο. Για τον γνωστό Βαλεντίνο, αυτόν των ερωτευμένων έχουν διαδοθεί διάφοροι θρύλοι. Ο πρώτος θέλει τον Βαλεντίνο ιερέα κατά τη διάρκεια του τρίτου αιώνα στη Ρ΄μη. Ο αυτοκράτορας Κλαύδιος, εκτιμώντας πως οι άγαμοι άνδρες ήταν καλύτεροι από εκείνους που είχαν γυναίκες και παιδιά, απαγόρευσε τους γάμους των νεαρών. Ο θρύλος θέλει τον Βαλεντίνο να αψηφά τη διαταγή του αυτοκράτορα και να παντρεύει μυστικά ερωτευμένα ζευγάρια. Όταν ο Κλαύδιος τον ανακάλυψε ζήτησε τη θανάτωσή του.

Άλλος θρύλος θέλει τον Άγιο Βαλεντίνο να σκοτώνεται στην προσπάθειά του να βοηθήσει τους Χριστιανούς από τις  διώξεις των Ρωμαίων. Κατά άλλο μύθο, ο Βαλεντίνος, ένας φυλακισμένος στην απομόνωση, έστειλε ένα ερωτικά γράμμα στο κορίτσι που είχε ερωτευτεί, την κόρη του δεσμοφύλακα, η οποία τον επισκεπτόταν συχνά. Στο τελευταίο γράμμα του, πριν εκτελεστεί, κατέληγε με την εξής φράση – χαιρετισμό: «Από τον Βαλεντίνο σου». Αυτή η έκφραση χρησιμοποιείται μέχρι και τις μέρες μας. Σύμφωνα με έναν άλλο θρύλο, ο ιερέας Βαλεντίνος, ενώ φρόντιζε τον κήπο του σπιτιού του, άκουσε ένα ζευγάρι να τσακώνεται. Τότε παρενέβη προσφέροντάς τους ένα τριαντάφυλλο και τους συμφιλίωσε. Στη συνέχεια το ζευγάρι του ζήτησε να ευλογήσει τη σχέση και το γάμο τους.

Γενικά οι θρύλοι, στο σύνολό τους, παρουσιάζουν τον Άγιο Βαλεντινο ως μια συμπαθητική, ηρωική και κυρίως ρομαντική φυσιογνωμία, ώστε να του προσδώσουν την ταυτότητα του Αγίου των ερωτευμένων, την ταυτότητα δηλαδή που διατηρεί μέχρι σήμερα.