Δεν ήταν μόνο τα κιβώτια με τα Γλυπτά του Παρθενώνα που μετέφερε το πλοίο «Μέντωρ» στην Αγγλία τη στιγμή της βύθισής του στις αρχές του 19ου αιώνα. Φορτωμένες σε αυτό ήταν και άλλες αρχαιότητες.  

Το παραπάνω συμπέρασμα προκύπτει από τη φετινή υποβρύχια αρχαιολογική έρευνα της Εφορείας Εναλίων Αρχαιοτήτων, που διεξήχθη στο ναυάγιο του πλοίου στα Κύθηρα, από τις 26 Ιουνίου ως τις 12 Ιουλίου.

Η έρευνα είχε προαναγγελθεί από τον περασμένο Δεκέμβριο κατά την παρουσίαση των αποτελεσμάτων και των συμπερασμάτων από την ενάλια έρευνα στο βυθό των Αντικυθήρων το 2014.

Η φετινή ανασκαφή επικεντρώθηκε στο δυτικό όριο του σωζόμενου τμήματος του σκαριού του πλοίου και προς την πλώρη του, εκεί όπου πριν δύο χρόνια, το 2013, αποκαλύφθηκαν τα δύο θραύσματα αιγυπτιακών γλυπτών. Στόχος ήταν να διαπιστωθεί κατά πόσο συνεχίζουν να υπάρχουν κατάλοιπα του πλοίου και φυσικά εάν η συγκεκριμένη περιοχή κρύβει και άλλα ευρήματα.

Τα νέα ευρήματα

Στην τομή που ορίστηκε – διαστάσεων 5Χ5 μέτρων – εντοπίστηκαν τμήματα ξύλων, που ενδεχομένως σχετίζονται με το σκαρί του πλοίου, αλλά η διατήρησή τους δεν είναι ιδιαίτερα καλή.

Από το χώρο της τομής ανελκύσθηκαν αντικείμενα που σχετίζονται με την διαβίωση και τη λειτουργία του πλοίου, όπως ο δίσκος μίας ξύλινης τροχαλίας και μία ακέραιη γυάλινη κλεψύδρα, αρκετά θραύσματα πιάτων και σκευών καθημερινής χρήσης, αλλά και προσωπικά αντικείμενα, όπως μία γυάλινη διακοσμητική σφραγίδα που φέρει το γράμμα «Β», ένα οστέινο πιόνι σκακιού και θραύσματα οστέινου χτενιού.

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν, επίσης, το μικρό ακέραιο λίθινο αγγείο που βρέθηκε, αλλά και οι τρεις αρχαίες λαβές ροδιακών αμφορέων (δύο από αυτές είναι ενσφράγιστες), που κατά μία πρώτη εκτίμηση χρονολογούνται στο 3ο αι. π.Χ.

Οι έρευνες υποστηρίχθηκαν αποκλειστικά από το Κυθηραϊκό Ερευνητικό Σύνδεσμο. Στη φετινή έρευνα συμμετείχαν από την Εφορεία Εναλίων Αρχαιοτήτων οι Δρ. Δημήτριος Κουρκουμέλης, (καταδυόμενος αρχαιολόγος, επιστημονικός υπεύθυνος), Αριστείδης Μιχαήλ, (ΠΕ διοικητικός καταδυόμενος), Λουδοβίκος Μερσενιέ, (καταδυόμενος αρχιτεχνίτης).

Συμμετείχαν επίσης από τον Κυθηραϊκό Ερευνητικό Σύνδεσμο οι Γιάννης Φαρδούλης, (Τεχνολόγος, προγραμματιστής & Πρόεδρος του Κυθηραϊκού Ερευνητικού Συνδέσμου), Αλέξανδρος Τούρτας (αρχαιολόγος), Δημήτρης Δημητρίου (νομικός αρχαιολόγος). Από την ομάδα έρευνας του ναυαγίου των Αντικυθήρων συμμετείχαν οι Μπρένταν Φόλεϊ, Φιλ Σκοτ και Τζέμα Σμιθ, που χρησιμοποιούσαν συσκευές κλειστού κυκλώματος παροχής αέρα, οι οποίες δίνουν πολύ μεγαλύτερο χρόνο κατάδυσης σε σχέση με τις συμβατικές καταδύσεις.

Το ναυάγιο

Το «Μέντωρ» ήταν ένα από τα τρία πλοία που είχε ναυλώσει ο λόρδος Έλγιν για τη μεταφορά στην Αγγλία τόσο των κιβωτίων με τα Γλυπτά του Παρθενώνα όσο και των προσωπικών του αντικειμένων. Τον Σεπτέμβριο του 1802 το πλοίο βυθίστηκε λόγω κακοκαιρίας στον κόλπο του Αγίου Νικολάου, έξω από το λιμάνι του Αβλέμονα στα Κύθηρα. Η πρώτη υποβρύχια «έρευνα» έγινε αμέσως μετά τη βύθισή του, με εντολή του ίδιου του Έλγιν, προκειμένου να ανελκυστούν οι ανεκτίμητης αξίας αρχαιότητες που μετέφερε.

Οι συστηματικές έρευνες των τελευταίων ετών έχουν φέρει στην επιφάνεια κυρίως αντικείμενα που χρησιμοποιούσε το πλήρωμα του πλοίου, καθώς επίσης όργανα ναυσιπλοΐας, όπλα και διακοσμητικά αντικείμενα του πλοίου και κάποια χρυσά νομίσματα. Ελάχιστες είναι οι αρχαιότητες που έχουν βρεθεί. Ανάμεσα σε αυτές είναι τα δύο θραύσματα αιγυπτιακών γλυπτών, που εντοπίστηκαν το 2013.