«…Υπάρχουν αντικειμενικά κριτήρια στον ποινικό νόμο, δεν είναι ζήτημα συμφωνίας ή διαφωνίας. Όταν η ζημία υπερβαίνει ένα συγκεκριμένο ποσόν, θεωρείται κακούργημα. Και παίρνει τον δρόμο της Δικαιοσύνης. Αυτή τη στιγμή, η υπόθεση βρίσκεται στο στάδιο της κύριας ανάκρισης. Κάποια στιγμή θα φτάσει στο ακροατήριο, ελπίζω σύντομα, για να ξεκαθαρίσει το θέμα…»

Και αίφνης, στην κορυφή της ατζέντας του Υπουργείου Πολιτισμού, εκεί όπου βρίσκονται «καρφωμένα» τα χρόνια προβλήματα -από τα δάνεια του Μεγάρου Μουσικής, μέχρι το στοιχειωμένο Εθνικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης στο Φιξ και τη διεκδίκηση των Γλυπτών του Παρθενώνα (που επανήλθε στην επικαιρότητα όταν πριν από μερικές ημέρες ο υπουργός Πολιτισμού εξέφρασε αμφιβολίες σχετικά με την αποτελεσματικότητα της νομικής διεκδίκησης -πολιτική την οποία είχε διερευνήσει (;) η προηγούμενη ηγεσία του ΥΠ.ΠΟ), την πρώτη θέση κατέλαβε το Φεστιβάλ Αθηνών.

Αφορμή στάθηκε δημοσίευμα της «Εφημερίδας των Συντακτών» με την έκθεση του Γενικού Λογιστηρίου του Κράτους /Διεύθυνση Δημοσιονομικών Ελέγχων, σύμφωνα με την οποία το Ελληνικό Φεστιβάλ Α.Ε. προκάλεσε ζημία στο Ελληνικό Δημόσιο 2,7 εκατ. ευρώ (για την ακρίβεια, 2.735.762,54 ευρώ) από παράνομες διπλές πληρωμές.

Το πόρισμα του Γενικού Λογιστηρίου του Κράτους κατονομάζει τρεις εταιρείες που παρήχαν φως και ήχο για όλες τις παραστάσεις του Φεστιβάλ (στην Πειραιώς 260, στο Ηρώδειο και στην Επίδαυρο) και δανείζονταν από τράπεζες, εκχωρώντας ως ενέχυρο, όπως ο νόμος δίνει το δικαίωμα, τη μελλοντική αμοιβή τους από το Φεστιβάλ. Όμως, όπως αποκαλύφθηκε μετά τον έλεγχο, ενώ αποκλειστικός δικαιούχος της αμοιβής καθίσταντο έτσι οι τράπεζες, το Φεστιβάλ συνέχιζε να καταβάλλει τα χρήματα στις τρεις εταιρείες, με αποτέλεσμα οι τράπεζες να στραφούν κατά της Ελληνικό Φεστιβάλ Α.Ε., η οποία αναγκάστηκε έτσι να καταβάλει δύο φορές το ίδιο ποσό, το οποίο ανήλθε συνολικά σε 2,7 εκατ. ευρώ.

Το πόρισμα αποδίδει την οικονομική ζημία που υπέστη το Δημόσιο στη μη καταγραφή από τις οικονομικές υπηρεσίες του Φεστιβάλ της εκχώρησης προς τις τράπεζες, καθώς και στην έλλειψη, στη συνέχεια, εσωτερικού ελέγχου στην επιχείρηση.

Το Tvxs απευθύνθηκε στον υπουργό Πολιτισμού, Αριστείδη Μπαλτά, ζητώντας απαντήσεις.

Το Φεστιβάλ Αθηνών, η «μαύρη τρύπα» και ο Γιώργος Λούκος

-Όταν ενημερωθήκατε για το δημοσίευμα σχετικά με το πόρισμα του Γενικού Λογιστηρίου του Κράτους και την «μαύρη τρύπα» των 2,7 εκατ ευρώ στο Φεστιβάλ Αθηνών, ποια ήταν η πρώτη αντίδραση σας; Η πιθανότητα  να προχωρήσετε άμεσα σε παύση του Γιώργου Λούκου δεν πέρασε από τη σκέψη σας;

Α.Μ.: Όχι. Διότι ο κ. Λούκος έχει μία ιστορία σημαντική στο Φεστιβάλ. Και επειδή έως τώρα, δεν είχε υπάρξει καμία σκιά, τουλάχιστον κάτι που να έχει υποπέσει στη δική μου αντίληψη, ήταν έκπληξη (δεν ήταν κάτι πιο «δραματικό» -για να χρησιμοποιήσω αυτή τη λέξη). Και στη βάση της έκπληξης, θέλησα να δω το πόρισμα.

Το οποίο πόρισμα δεν είχε επιδοθεί στο Φεστιβάλ επισήμως, ούτε σε εμένα, ως εποπτεύουσα αρχή, επειδή αυτός είναι ο τρόπος λειτουργίας του Γενικού Λογιστηρίου του Κράτους.

Το Γενικό Λογιστήριο του Κράτους εντόπισε προβλήματα και διαβίβασε το πόρισμα απευθείας στις ανακριτικές αρχές και εν συνεχεία, κατόπιν αιτήματός του και στον Γενικό Επιθεωρητή Δημόσιας Διοίκησης. Ο κ. Λούκος έλαβε γνώση του πορίσματος και εν τέλει μου το έστειλε ο ίδιος.

Διαβάζοντάς το διαπίστωσα ότι όντως υπάρχουν προβλήματα. Και προσπάθησα  να καταλάβω. Αυτό ήταν το πνεύμα και της απάντησης μου στην ερώτηση του κ. Σκουρολιάκου στη Βουλή: Πώς οφείλει να δρα ένας υπουργός απέναντι σε τέτοια φαινόμενα. Και η βασική ιδέα είναι ότι, όπως λέει και ο Βιτγκενστάιν «διδάσκουμε» -και άρα οφείλουμε να μαθαίνουμε- «διακρίσεις». Μαθαίνουμε να διακρίνουμε επίπεδα. Άλλο η καλλιτεχνική αξία και η καλλιτεχνική προσφορά, άλλο το διοικείν ένα οργανισμό, άλλο να έχεις αίσθηση των οικονομικών μεγεθών.

Άρα, είναι σαφές ότι, η αξία του κ. Λούκου ως προέδρου του Φεστιβάλ είναι αυτή που αναγνωρίζουν όλοι οι καλλιτέχνες -οι περισσότεροι, τουλάχιστον- μαζί και εγώ, ως απλός θεατής κατά καιρούς του Φεστιβάλ και από κει και πέρα το τι φταίει, πώς έγινε και πώς προέκυψαν τέτοιου τύπου προβλήματα, δεν είναι δική μου αρμοδιότητα. Είναι δουλειά των ανακριτικών αρχών, αρμοδιότητα των επιθεωρητών Δημόσιας Διοίκησης. 

-Η ερώτηση περί παύσης του κ. Λούκου από τα καθήκοντα του δεν αφορά στην αποτίμηση του έργου του, αφορά στο δημόσιο αίσθημα για τη ζημία του Δημοσίου -2,7 εκατ ευρώ είναι τεράστιο ποσόν.

Α.Μ.: Απολύτως. Και δεν υπάρχει καμία διάθεση/ κλίση/ τάση συγκάλυψης ή, να αποκρυβούν προβλήματα πίσω από την επιτυχία του κ. Λούκου, την επιτυχία του ως επικεφαλής του Φεστιβάλ. Καθόλου. Αλλά, να γίνει η διάκριση. Και βεβαίως, να βρεθούν και να καταλογιστούν οι ευθύνες για τη ζημιά αυτή, να εντοπιστούν θέματα που έχουν σχέση με τη διοίκηση του Φεστιβάλ από τις αρμόδιες αρχές.

-Το γεγονός ότι μετά την αποκάλυψη χρειάστηκε εσείς -αν και πολιτικός προϊστάμενος του κ. Λούκου- να επικοινωνήσετε μαζί του, το γεγονός ότι χρειάστηκε εσείς να του ζητήσετε το πόρισμα το οποίο και έφτασε στα χέρια σας 7 – 10 ημέρες μετά, ποιά εντύπωση σας άφησε; Θεσμικά, εννοώ.

Α.Μ.: Στην αρχή είχα μία απορία, στην πορεία ωστόσο, ενημερώθηκα ότι, ο κ. Λούκος απουσιάζει επί μακρόν στο εξωτερικό λόγω υποχρεώσεων. Συνεπώς, θεώρησα ότι η καθυστέρηση οφειλόταν στην απουσία του εκτός Ελλάδας. Πληροφορήθηκα ότι ο κ. Λούκος έμαθε για το δημοσίευμα όντας στο εξωτερικό.

-Γράφτηκε στον Τύπο ότι, το αδίκημα θεωρείται κακούργημα. Συμφωνεί η νομική υπηρεσία του ΥΠ.ΠΟ. με την εκτίμηση αυτή;

Α.Μ.: Υπάρχουν αντικειμενικά κριτήρια στον ποινικό νόμο, δεν είναι ζήτημα συμφωνίας ή διαφωνίας. Όταν η ζημία υπερβαίνει ένα συγκεκριμένο ποσόν, θεωρείται κακούργημα. Και παίρνει τον δρόμο της Δικαιοσύνης. Αυτή τη στιγμή, η υπόθεση βρίσκεται στο στάδιο της κύριας ανάκρισης. Κάποια στιγμή θα φτάσει στο ακροατήριο, ελπίζω σύντομα, για να ξεκαθαρίσει το θέμα.

-Είναι υπόδικος, δηλαδή, ο κ. Λούκος;

Α.Μ.: Αυτή τη στιγμή δεν έχει ονομασθεί υπόδικος. Πρέπει να ολοκληρωθεί η κύρια ανάκριση.

-Όταν υπάρχουν «σκιές» -πέρα από άλλα ανοιχτά θέματα, όπως η απουσία εσωτερικού κανονισμού λειτουργίας- τίθεται πλέον καθαρά, ζήτημα εμπιστοσύνης.  

Α.Μ.: Βεβαίως. Υπάρχει ένα σύνολο προβλημάτων διαχείρισης και με τη διοικητική και με την οικονομική έννοια στο Φεστιβάλ Αθηνών, τα οποία εντόπισα τώρα πρώτη φορά και τα οποία, όπως είπα, βρίσκονται σε στάδιο διερεύνησης από δύο διακριτές αρχές -και από την ανάκριση, τη Δικαιοσύνη αυτή καθαυτή και από τον κ. Ρακιντζή, τον Γενικό Επιθεωρητή Δημόσιας Διοίκησης.
Βρίσκομαι στη θέση κατά την οποία οφείλω να λάβω υπόψιν ότι, πάντα, πριν αποφανθεί η Δικαιοσύνη, υπάρχει το τεκμήριο της αθωότητας. Δεν το λέω για συγκάλυψη, απλά επαναλαμβάνω ότι, δεν είναι δική μου δουλειά η ακριβής διερεύνηση των κατηγοριών αυτών.

Οι αρχές θα φθάσουν στο αντίστοιχο πόρισμα, αλλά βεβαίως, μέχρι να έρθει εκείνη η ώρα, υπάρχει ένα θέμα πολιτικής διαχείρισης του γεγονότος ότι, δηλαδή, υπό αυτή τη συνθήκη, το Φεστιβάλ δεν μπορεί να διεξαχθεί ομαλά.

Το Μέγαρο Μουσικής και η χαριστική διάταξη

-Η χαριστική διάταξη με την οποία προστατεύεται το Μέγαρο Μουσικής μέχρι τις 31 Ιανουαρίου 2016 (απαλλάσσεται από την υποχρέωση προσκόμισης φορολογικής και ασφαλιστικής ενημερότητας, ενώ δεν υπολογίζονται τόκοι και πρόστιμα για τα χρέη του ΟΜΜΑ) θεωρήθηκε εξαιρετικά προκλητική. Πότε και πώς θα λυθεί το θέμα του Μεγάρου;

Α.Μ.: Η διάταξη πέρασε κυρίως, για να μπορεί να πληρώνει τους εργαζομένους του, να καταβάλει τη μισθοδοσία. Ό,τι και αν γίνει με το Μέγαρο σε σχέση με τις ληξιπρόθεσμες οφειλές που έχει αναλάβει η παρούσα διοίκησή του, τα 245 εκατ. θα τα πληρώνει εσαεί το ελληνικό κράτος. Εκεί, δεν υπάρχει διαφυγή. Διότι όταν ελήφθησαν τα δύο δάνεια βάσει των οποίων δημιουργήθηκαν αυτά τα χρέη, το ένα από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων και το άλλο από την Εθνική Τράπεζα, το Δημόσιο ανέλαβε εγγυητής.

Και με κάποια διάταξη που πέρασε ο Παπακωνσταντίνου, ανέλαβε να τα πληρώνει το Ελληνικό Δημόσιο ως πρωτοφειλέτης, πλέον, εφόσον αποκτήσει δικαίωμα διορισμού της πλειοψηφίας των μελών του Δ.Σ. Άρα, ό,τι κι αν γίνει στο Μέγαρο, τα 245 εκατ. (που με τους τόκους ξεπερνούν τα 400 εκατ.) τα πληρώνει το Δημόσιο. Ούτως ή άλλως. Υπό αυτήν την έννοια, το Δημόσιο είναι δεσμευμένο.

Το ερώτημα που τίθεται πλέον είναι το εξής: Το Δημόσιο, έχοντας ως δεδομένο ότι θα πληρώνει αυτά τα χρήματα, αναλαμβάνει από δω και πέρα να πάρει υπό την κυριότητα του το Μέγαρο -με όλα τα προβλήματα, τις ληξιπρόθεσμες οφειλές, το σύνολο της περιουσίας του- και να ρυθμίσει το τι θα δίνει αναλογικά με τις χορηγίες ή τα άλλα έσοδα που έχει το Μέγαρο, ώστε να εξασφαλίσει την ομαλή λειτουργία του; Αυτό είναι το ερώτημα. Και σε αυτό το ερώτημα, επειδή η εναλλακτική είναι στα όρια του αδιανόητου –το εγκαταλείπεις, καταρρέει, ενδεχομένως, κάποια πρόσωπα καταλήξουν στη φυλακή επειδή ανέλαβαν υποχρεώσεις (τα ληξιπρόθεσμα που ανέφερα πριν), απαντήσαμε ως Κυβέρνηση ότι, καλώς ή κακώς, αναλαμβάνουμε τη λειτουργία του Μεγάρου. Η τελική συμφωνία ήταν να γίνει πριν από τις εκλογές, υπήρχε ήδη μία προηγούμενη τροπολογία για να μπορούν εντωμεταξύ να πληρώνονται οι εργαζόμενοι, έγιναν οι εκλογές και αναγκαστήκαμε να κάνουμε ακόμη μία τροπολογία, μέχρι να λυθεί οριστικά το πρόβλημα.

Τώρα είμαστε σε διαδικασία μεγάλης επιτάχυνσης, σε συνεννόηση με το ΥΠ.ΟΙΚ. και με το Μέγαρο, ώστε να λυθεί το θέμα μέχρι την ισχύ της τροπολογίας. Οπότε αναλαμβάνει το Μέγαρο το κράτος, δίνει στον Οργανισμό τον χαρακτήρα που λίγο ως πολύ έχει, αλλά πιο διευρυμένο, με την Κρατική Ορχήστρα Αθηνών, την Καμεράτα, ενδεχομένως τη φιλοξενία και πρόσθετων δραστηριοτήτων – ήδη η νυν πολιτική του Μεγάρου το έχει «ανοίξει» σε διάφορες μορφές δημιουργίας, φιλοξενίας- και ελπίζουμε να προχωρήσουμε κανονικά από δω και πέρα, ό,τι κι αν σημαίνει αυτό.

Το (στοιχειωμένο) Εθνικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης στο Φιξ

-Το ΕΜΣΤ δεν άνοιξε ούτε το 2015, αλλά επειδή η ιστορία έχει εξελιχθεί σε σίριαλ μετά πολλών επεισοδίων, ποιες είναι οι εξελίξεις σε σχέση με τη δωρεά των 3 εκατ ευρώ του Ιδρύματος Νιάρχος; Τον Νοέμβριο έγινε γνωστό ότι, το Ίδρυμα απέσυρε τη δωρεά, ωστόσο, υπάρχει μία νέα ανατροπή, αυτή τη φορά για καλό.
Α.Μ.: Τα πράγματα είναι πιο απλά. Το ίδρυμα Νιάρχος ειδοποίησε τη διευθύντρια του Μουσείου, κ. Κατερίνα Κοσκινά ότι, για λόγους λογιστικούς –που αφορούν τη δική του λειτουργία- δεν μπορεί να μένει εγγεγραμμένη η δωρεά στο έτος 2015, άρα είναι υποχρεωμένο, μια και δεν έχει γίνει χρήση της δωρεάς ακόμη, να τη μεταγράψει στο επόμενο έτος. Προφανώς, υπό την προϋπόθεση ότι, το επόμενος έτος, το 2016, θα ανοίξει το Μουσείο. Αυτό είναι το ένα θέμα –το οποίο και διογκώθηκε, εξού και τα δημοσιεύματα περί απώλειας της δωρεάς.  Το δεύτερο είναι ότι, για να ανοίξει το ΕΜΣΤ υπήρχαν κάποιες προϋποθέσεις τεχνικού και οικονομικού χαρακτήρα. Όταν λέω οικονομικού, εννοώ, μικρών ποσών, τα οποία το ΥΠΠΟ φρόντισε να δοθούν εγκαίρως. Από κει και πέρα, εκκρεμούσε η κατάθεση από την κ. Κοσκινά της μουσειολογικής – μουσειογραφικής μελέτης, η οποία και έγινε πριν από λίγο καιρό. Και η οποία πρέπει να περάσει, να εγκριθεί από το Συμβούλιο Μουσείων. Σε αυτό το σημείο βρισκόμαστε σε σχέση με το ΕΜΣΤ.

-Δηλαδή, το 2016 θα ανοίξει επιτέλους το Μουσείο;

Α.Μ.: Ελπίζω ότι πια, ναι, θα ανοίξει…

Τα Γλυπτά του Παρθενώνα (τώρα, αλλιώς)

-Ρεαλιστικά, όπως έχουν διαμορφωθεί τα δεδομένα -και λαμβάνοντας υπόψιν τα συμφέροντα του Βρετανικού Μουσείου και όχι μόνο- υπάρχει περίπτωση να επιστραφούν τα Γλυπτά του Παρθενώνα; Ή, πρόκειται για έναν αγώνα άγονο, που συντηρείται πλέον, μόνο για λόγους «εθνικής ανάτασης»;

Α.Μ.: Προφανώς δεν πρόκειται για έναν αγώνα άγονο. Προφανώς πιστεύω ότι όχι μόνο πρέπει, αλλά θα επιστραφούν τα Γλυπτά. Ας αφήσουμε ανοιχτές τις μορφές της διεκδίκησης. Δεν αποκλείουμε καμία μορφή διεκδίκησης –ούτε της νομικής― αλλά, επειδή είναι ένα πολύπλοκο θέμα, ο τρόπος επιλογής της μιας ή της άλλης μορφής διεκδίκησης έχει πολλές παραμέτρους.

* Το δεύτερο μέρος της συνέντευξης του υπουργού Πολιτισμού Αριστείδη Μπαλτά στο Tvxs την Κυριακή 20 Δεκεμβρίου.

Φωτογραφία: Άννα Αμπάτη