Με τον Άκη Κερσανίδη και την Χρύσα Τσελέπη πρωτοβρεθήκαμε από κοντά κάποια χρόνια πριν γιατί έψαχναν τότε νεαρούς  ακτιβιστές και ακτιβίστριες που ασχολούνταν με την ιστορική μνήμη και το αντιφασιστικό κίνημα για ένα ντοκιμαντέρ για το Ολοκαύτωμα του Χορτιάτη. Και μόνο η επιλογή του θέματος με έκανε να εκτιμήσω το με έντονη πολιτική συνείδηση ζευγάρι, είτε βρισκόμασταν είτε δεν βρισκόμασταν στους ίδιους κινηματικούς ή πολιτικούς χώρους. Αλλά έχουν και καλλιτεχνική αυτάρκεια σε αυτό που κάνουν, κάτι που είναι αληθινά σημαντικό. Ο Κερσανίδης αποφοίτησε το 1988 απο τη σχολή κινηματογράφου Ε. Χατζήκου και από το 1989 μέχρι το 2000 εργάστηκε ως διευθυντής φωτογραφίας, σκηνοθέτης και παραγωγός με την εταιρία παραγωγής Προσέγγιση  ενώ απο το 1994  ασχολείται με την κινηματογραφική εκπαιδευση.

Εχει σκηνοθετήσει ντοκυμαντέρ τηλεοπτικές εκπομπές, θεατρικές παραστάσεις και παραστάσεις με μικτά μέσα. Απο το 2001 μέχρι το 2009 διεύθυνε το φεστιβάλ πειραματικού κινηματογράφου Παράξενη Οθόνη. Απο το 2008 δραστηριοποιείται και συμμετέχει ενεργά στην ομάδα της anemiCinema.

Η Χρύσα Τσελέπη αχολήθηκε επί πολλά χρόνια με την Φωτογραφική Ομάδα Τριανδρίας καθώς και με την οργάνωση και προετοιμασία εκθέσεων, και τον σχεδιασμό και την παρουσίαση πολιτιστικών δράσεων, ενώ αποφοίτησε το 2004 από το College of Communication-University of Arts  London, με πτυχίο σκηνοθεσίας, ενώ έχει διδάκει και οργανώσει ποικίλα εκπαιδευτικά προγράμματα.

Και οι δυο έχουν μια καλή φιλμογραφία με ποικίλα πολιτιστικά, κοινωνικά και πολιτικά θέματα ‘αιχμής’. Βάλλονται όμως, όπως οι περισσότεροι που ασχολούνται με τον πολιτισμό και τις ποικίλες προεκτάσεις του, γινόμενοι/ες ζήτημα αιχμής ως χώρος γενικότερα και οι ίδιοι.

Και οι δυο απάντησαν έτσι (με τη σειρά) στις ερωτήσεις μας για τους «αόρατους» εργάτες της τέχνης, εκπροσωπώντας από το μετερίζι τους τούς ντοκιμαντερίστες, σε μια χώρα πουδεν τους μέτρησε όσο έπρεπε ίσως ποτέ.

Κύριε Κερσανίδη, κυρία Τσελέπη, είστε ένα έντονο πολιτικά και πολιτιστικά ζευγάρι. Πέστε μας λίγα λόγια γι’ αυτήν την σύζευξη τέχνης και πολιτικής.

Χ.Τ: Γνωριστήκαμε πριν πολλά χρόνια στην Ιταλία σε ένα καλλιτεχνικό φεστιβάλ όπου το ζητούμενο ήταν καλλιτέχνες από όλο τον κόσμο να διεισδύσουμε στον κοινωνικό ιστό και να δημιουργήσουμε από κοινού, με τους κατοίκους μιας Ιταλικής κωμόπολης. Δεν είναι αυτό σύζευξη τέχνης και πολιτικής; Αυτή είναι και η ταυτότητά μας ως ζευγάρι καλλιτεχνών. Δεν υπάρχει για εμάς τέχνη χωρίς πολιτική σκέψη και χωρίς κατάθεση άποψης. Ακόμη και η επιλογή της φόρμας εκφράζει μια πολιτική θέση. H τέχνη είναι για εμάς ένα πεδίο ελεύθερης δημιουργίας αλλά και πεδίο συνεργασίας και κοινωνικών διεκδικήσεων. Γιατί η τέχνη δεν είναι μόνο δημιουργώ αλλά και συμμετέχω ενεργά στα κοινά και συνδιαλέγομαι ανοιχτά και δημόσια με τους αποδέκτες, δηλαδή την κοινωνία. Και μόνο ως κοινωνική αξία η τέχνη έχει την ικανότητα να διεισδύει και να επικοινωνεί τα σύγχρονα αισθητικά αλλά και κοινωνικοπολιτικά προτάγματα.

Α.Κ: Εχουμε επιλέξει με τη Χρύσα να είμασε σύντροφοι στη ζωή, στην τέχνη, αλλά και στον αγώνα για ένα καλύτερο αύριο.
Υπαρχει η λαθεμένη αντίληψη σε κάποιους κύκλους οτι η τέχνη και η πολιτική είναι δύο τελείως διαφορετκοί κόσμοι. Είναι μια αντίληψη που την ακούς και απο καλλιτέχνες. Για μας είναι κάτι παραπάνω απο αυτονόητο οτι το ένα δίχως το άλλο είναι ελλιπές. Το ένα χωρίς το άλλο δίνει τη μισή μόνο εικόνα του κόσμου που ζούμε. Η πολιτική είναι εκείνη η σπουδαία εφεύρεση του ανθρώπου που τον καθιστά μέτοχο της κοινωνίας και μοιρας του. Οσον αφορά την τέχνη είναι πάλι μια ανθρώπινη ανάγκη για έναν άλλο τρόπο επικοινωνίας, διαφορετικό, που δίνει διέξοδο σε ότι δεν μπορεί να εκφραστεί αλλιώς παρα μόνο με αισθητικούς όρους. Επίσης δεν πιστευω οτι υπάρχει τέχνη χωρίς ιδεολογία. Κάθε έργο ακόμη κι αυτά που νομίζουν οτι δεν εκφράζουν καμία ιδεολογία είναι (ακόμη και άθελα τους) φορείς κάποιας ιδεολογίας. Συνήθως της κυρίαρχης.

Ασχολείστε με το ντοκιμαντέρ, την φωτογραφία, την διοργάνωση φεστιβάλ. Πως επηρεάστηκε ο κάθε τομέας από την κρίση του νεοφιλελευθερισμού;

Χ.Τ: Η κρίση ήρθε σε μια στιγμή δημιουργικότητας και αναζήτησης τρόπων να βελτιώσουμε τους όρους παραγωγής των ταινιών μας και να πλησιάσουμε την αγορά του εξωτερικού. Μας θύμισε για άλλη μια φορά ότι οι καλλιτέχνες στην Ελλάδα είμαστε στο περιθώριο όπως κάθε άλλη ευάλωτη κοινωνική ομάδα. Με αφετηρία τα γεγονότα του Δεκέμβρη του 2008 συνειδητοποιήσαμε τη σημασία της ιστορική συγκυρίας που ζούσαμε και μπήκαμε σε  τροχιά έντονης πολιτικής κινητικότητας που καταγράφηκε και στα έργα μας. Η κρίση δεν ήταν μόνο η ανεργία που στο χώρο της τέχνης έφτανε σε ποσοστά τεράστια αλλά και η συνειδητοποίηση ότι αν δεν διεκδικήσουμε να εγγραφούμε στο υπάρχον πολιτικό σύστημα θα εξαφανιστούμε. Νομίζω ότι πολλοί καλλιτέχνες μέσα στην κρίση είδαν τη σημασία της σύζευξης τέχνης και πολιτικής. Φτάσαμε στο σημείο μηδέν, να προσπαθούμε να επιβιώσουμε. Μείναμε χωρίς ιατρική περίθαλψη και χωρίς καμιά στήριξη. Τα αντιμετωπίσαμε με θάρρος και ανακαλύψαμε τον πλούτο της αλληλεγγύης και το μεγαλείο της συνεργασίας. Παρόλες τις οικονομικές δυσκολίες με εργαλείο τη σύμπραξη αποτυπώσαμε το στίγμα της εποχής αυτής. Φτιάξαμε έργα που αφηγούνται μικρές ιστορίες των απλών ανθρώπων και ανακαλύψαμε την αξία του ανθρώπου ως ήρωα του καθημερινού αγώνα για την προάσπιση των αυτονόητων κοινωνικών αξιών. Δώσαμε φωνή και υπόσταση στους πρόσφυγες και τις γυναίκες που ήταν από τις πιο πληγώμενες ομάδες. Εμένα προσωπικά η κρίση με έκανε άλλη μια φορά να αναρωτηθώ γιατί κάνω ταινίες, γιατί συνεχίζω να δημιουργώ όταν όλα, ακόμη και η ίδια η ζωή, φαίνεται να μην αξίζουν σεβασμού μέσα στην κυριαρχία της αγοράς και της οικονομίστικης προσέγγισης των αναγκών. Η απάντηση ήρθε μέσα από τη δημιουργία αλλά και τον αγώνα για τη διεκδίκηση καλύτερων συνθηκών ζωής.

Α.Κ.: Στο οικονομικό πεδίο ο καλλιτεχνικός τομέας ήταν και πρίν απο την κρίση του 2010 σε κατάσταση αποσύνθεσης οι άνθρωποι του προσπαθούσαν να επιβιώσουν όπως – όπως αν και οι ευκαιρίες ήταν ίσως κάπως περισσότερες απο ότι στη συνέχεια. Αυτό που ακουγόταν τότε και αποτύπωνε με χιούμορ την οικονομική κατάσταση που βίωναν πολλοί καλλιτέχνες συνοψίζεται στο λαικό ρητό “ήτανε στραβό το αμπελι το έφαγε και ο γαίδαρος…” κάτι ανάλογο και ίσως σε μεγαλύτερο βαθμό ισχύει και σήμερα. Πάλι ο κακορίζικος αυτός χώρος έγνε το στραβό αμπέλι που ξανά-έφαγε ο γαίδαρος.
Στο κοινωνικό πεδίο παρά την τεράστια καταστροφή γεγονός είναι ότι πολλοί άνθρωποι μέσα στην κρίση συνειδητοποίησαν ποιοί είναι και πώς είναι η κοινωνία γύρω τους. Και αυτό έσπρωξε αρκετούς στο να αχοληθούν με την πολιτική στην ευρεία έννοια της. Αλλα και οι αισθητικές αναζητήσεις πήραν επίσης μια άλλη κατευθυνση που ήταν σε αρκετές περιπτώσεις πιό κοντά σ’αυτά που συμβαίνουν στην κοινωνία. Οπως και νά έχει ο σημερινός κόσμος δεν μοιάζει και πολύ μ’αυτό που ήταν πρίν την οικονομική κρίση.
  
Σα να μην έφταναν όλα αυτά εκεί που ίσως πήγαν κάποιοι να ανασάνουν, ήρθε η κρίση της πανδημίας…Θα θέλατε να μας πείτε πως επηρεάζεται ο κάθε τομέας από τα νέα κρίση;

Χ.Τ: Η πανδημία και ο επιβεβλημένος εγκλεισμός είναι ένα μεταίχμιο.  Γιατί ενώ μιλάς για ελευθερία έκφρασης και προσπαθείς να την προστατεύσεις μέσα στο έργο σου, ξαφνικά με το φόβο της πανδημίας, το φόβο του θανάτου προσώπων που αγαπάς υπακούς σε κανόνες που έρχονται σε σύγκρουση με  την πολιτική και κοινωνική θεώρηση που έχεις για τη ζωή. Φόβος να μην χάσεις κεκτημένα δικαιώματα αλλά και αγωνία να ανακαλύψεις καινούργιους τρόπους έκφρασης, δημιουργίας και παραγωγής καλλιτεχνικού έργου. Αλλά για ποια δημιουργία μιλάμε όταν έκλεισαν κινηματογράφοι, μουσεία, θέατρα και ο φόβος της πανδημίας άλλαξε εντελώς τον τρόπο επικοινωνίας με το κοινό. Θα υπάρχει κοινό την επόμενη μέρα; Η αγωνία για την επόμενη μέρα είναι πραγματική τόσο για την επιβίωσή μας όσο και για την προσαρμογή της παραγωγής καλλιτεχνικού έργου στα νέα δεδομένα. Ποιοι θα είναι οι κανόνες ασφαλείας στα γυρίσματα και πόσο θα επηρεάζουν την ποιότητα του παραγόμενου έργου. Θα προσανατολιστούμε σε παραγωγές με λίγα άτομα συνεργείο και σενάρια με λίγους χαρακτήρες. Δεν θα είναι εύκολα τα ταξίδια στο εξωτερικό. Νέα πραγματικότητα, νέοι κώδικες επικοινωνίας με το κοινό. Όλα αυτά θα επηρεάσουν την αισθητική αντίληψη, την καλλιτεχνική δημιουργία αλλά και τη σχέση με το κοινό. Σαν να χάνουμε ένα κομμάτι της ελευθερίας στη ζωή και την τέχνη. Όλα θα είναι διαφορετικά. Χρειάζεται να είμαστε σε διαρκή εγρήγορση.

Α.Κ: Η κρίση της πανδημίας μοιάζει λίγο με dejavu σε ότι αφορά την οικονομία και ιδιαίτερα τα οικονομικά των απλών εργαζόμενων των μικρών επιχειρήσεων και φυσικά των εργαζόμενων στην τέχνη στον πολιτισμό και στο θέαμα. Ο καλλιτεχνικός τομέας έχει σήμερα και απο την αρχή των περιοριστικών μέτρων, ανεργία σχεδόν 100%.  Απο τη στιγμή που κλείσαν τα Θέατρα οι κινηματογράφοι οι γκαλερί οι χώροι που φιλοξενούν τέχνη (μικροί και μεγάλοι) και σταμάτησαν οι συναυλίες, ακυρώθηκαν τα φεστιβάλ και οι εκδηλώσεις και γενικά σταμάτησε απότομα κάθε παραγωγή τέχνης, και αυτό αναμένεται να κρατήσει ακόμη αρκετά, όλοι αντιαμβανόμαστε το πλήγμα που έχει υποστεί ο χώρος του σύγχρονου πολιτισμού και φυσικά των εργαζόμενων σ’αυτόν. Ο κάθε τομέας (χορός, θέατρο, κιν/φος, εικαστικά, βιβλίο κτλ) έχει βέβαια τις ιδιαιτερότητες του αλλα τα προβλήματα σε μεγάλο βαθμό είναι κοινά. Στην πλειονότητα τους οι εργαζόμενοι στις τέχνες και στον πολιτισμό δουλεύουν με ελαστικές σχέσεις εργασίας, πολλές φορές ανασφάλιστοι, κάνουν μια εποχική δουλειά (σε ακατάστατες περιόδους) χωρίς να υπάρχει καμία σταθερότητα και καμία ασφάλεια για το αυριο. Η αβεβαιότητα είναι καθημερική και συνεχής και το τρέξιμο είναι σε εικοσιτεράωρη βάση και σε όλη τη διάρκεια του χρόνου άσχετα αν πληρώνεσαι για αυτό ή όχι. Και σαν να μη φτάνουν όλα αυτά έχουμε και την αντιμετώπιση του “ψώνιου” και τις κυρίαρχες αντιλληψεις που καλλιεργούνται άνωθεν ότι κανουμε κάτι που μας ευχαριστεί οπότε δεν είμαστε “κανονικοί” εργαζόμενοι και τελευταία τις συκοφαντίες οτι βγάζουμε χρήματα και δεν τα δηλώνουμε στην εφορία. Τα πράγματα ποτέ δεν ήταν ρόδινα γιά τους εργάτες της τέχνης. Σήμερα όμως όλοι εμείς βρισκόμαστε σε πραγματικό αδιέξοδο, χωρίς ευθύνη δική μας, και μαζί μας και ο σύγχρονος Ελληνικός πολιτισμός. Γιατί όταν δέν παράγεται τέχνη, τότε αυτό πλήτει αργά ή γρήγορα όλους.  

Από όλες τις δουλειές που κάνατε  θα έχετε  ευχάριστες και δυσάρεστες αναμνήσεις. Θα θέλατε να μοιραστείτε μαζί μας κάποιες που θυμάστε αυτήν την στιγμή;

Χ.Τ: Κάθε φορά που αποχαιρετούμε για το μεγάλο ταξίδι ανθρώπους που γνωρίσαμε φτιάχνοντας τις ταινίες μας και που μοιράστηκαν μαζί μας αναμνήσεις, απογοητεύσεις, ελπίδες, είναι στιγμές λυπημένες. Η ανακούφιση είναι ότι προλάβαμε να αποτυπώσουμε τις ιστορίες τους στις ταινίες μας και έτσι να διατηρήσουμε τη μνήμη τους ζωντανή για τις επόμενες γενιές. Είναι δύσκολο να δεχθείς το θάνατο όταν παλεύεις για την αθανασία έστω μέσα από την καταγραφή με την κάμερα. Μία αστεία στιγμή ήταν όταν ετοίμαζα μια έκθεση με γυμνές φωτογραφίες σε φυσικό μέγεθος, τις οποίες εκτύπωνα στο χέρι και αναγκαστικά της ξέπλενα από τα χημικά στην πίσω αυλή μιας μονοκατοικίας που έμενα τότε. Η θέα των ασπρόμαυρων γυμνών σωμάτων αποτυπωμένων σε τεράστια φωτογραφικά χαρτιά, δεν άρεσε στους περίοικους που τις έβλεπαν από τα πίσω μπαλκόνια των πολυκατοικιών τους και μου έφεραν την αστυνομία. Η εικόνα των αστυνομικών να προσπαθούν να καταλάβουν τί συμβαίνει στην αυλή του σπιτιού μου με την αμηχανία αποτυπωμένη στα πρόσωπά τους μπροστά στη θέα των φωτογραφιών ….ήταν από τις πιο αστείες στιγμές. Η έκθεση τελικά έγινε στο Αλατζά Ιμαρέτ.

Α.Κ: Κάθε εργασία έχει ευχάριστες και δυσάρεστες στιγμές. Πολλοί νομίζουν ίσως, ότι ό άνθρωπος που κάνει μια ταινία ή μια θεατρική παράσταση όταν αυτή τελειώσει και παρουσιαζεται στο κοινό ό καλλιτέχνης παίρνει εκείνη τη στιγμη μια μεγάλη ευχαρίστηση. Αυτό δεν έχει καμία σχέση με την πραγματικότητα. Είναι ακόμη ένα στερεότυπο που λέει οτι ο καλλιτέχνης τέρφεται απο το χειροκρότημα. Οταν έχεις τελειώσει με την περιπέτεια μιάς ταινίας για παράδειγμα, την έχεις τόσο πολύ βαρεθεί με τις ώρες και ώρες που έχεις περάσει στο μοντάζ και στα γυρίσματα που δεν θές ούτε να την δείς στην πρεμιέρα. Την βλέπεις βέβαια για να αφουγκραστείς το κοινό ή για να δείς τυχόν τεχνικά ή αισθητικά λάθη και παραβλέψεις που τυχόν έχεις κάνει. Οταν τελειώσει μια ταινία ή ένα πρότζεκτ στην πραγματικότητα εσύ δεν είσαι πιά εκεί, το πάθος έχει φύγει, είσαι ήδη μακρυά. Μερικές φορές απορείς για αυτό που έκανες. Οι μόνες ευχάριστες αναμνήσεις που μπορείς να έχεις προκύπτουν τις περισσότερες φορές κατα τη διαδικασία της παραγωγής της ταινίας, με στιγμές ανθρώπινες ή αστείες που περνάς με τους συνεργάτες σου στο γύρισμα ή απο καταστάσεις που προκύπτουν τυχαία ή αναπάντεχα στη διάρκεια της παραγωγής. Αλλα αυτά υπάρχουν νομίζω σε κάποιο βαθμό σε κάθε εργασία και ανθρώπινη δραστηριότητα. 

Πως βλέπετε τα μέτρα που έχουν εξαγγελθεί ως απάντηση στις αγωνίες των εργατών της τέχνης;

Χ.Τ: Έχει αποτυπωθεί στο μυαλό μου η εικόνα της υπουργού πολιτισμού κας Μενδώνη όταν παρουσίαζε τα μέτρα για τη “στήριξη” των καλλιτεχνών. Η απογοήτευση ήταν μεγάλη. Για άλλη μια φορά ζήσαμε την απαξίωση και την αδιαφορία των κρατικών θεσμών προς τους καλλιτέχνες και τη σύγχρονη δημιουργία. Ουσιαστικά ζήσαμε τη χρησιμοποίηση των καλλιτεχνικών έργων για την αντιμετώπιση της δύσκολης στιγμής της καραντίνας αλλά την απαξίωση των ανθρώπων που τα δημιουργούν. Το κράτος μας ξέχασε, δεν μας συμπεριέλαβε στα μέτρα στηριξης για τους εργαζόμενους που πλήττονται από την πανδημία. Η τέχνη σε κάθε της έκφανση μέσα στην καραντίνα είχε την τιμητική της αλλά οι καλλιτέχνες και πάλι αόρατοι. Γιατί εμείς είμαστε καλλιτέχνες όχι εργάτες της τέχνης. Πολλούς τους ενοχλεί αυτή η έκφραση, ακόμη και καλλιτέχνες. Γιατί “ η τέχνη είναι κάτι ιερό και φυσικά δεν έχει σχέση με το βλάσθημο χρήμα και την οικονομική συνδιαλαγή” ή γιατί “οι καλλιτέχνες κάνουν το χόμπυ τους ”. Συντηρητικές αντιλήψεις που διαχέονται όμως μέσα στην κοινωνία. Είμαστε ορατοί όταν τα έργα μας τα απολαμβάνει ολόκληρη η κοινωνία και αόρατοι όταν διεκδικούμε και εμείς μια θέση στο πολιτικό σύστημα, ένα μητρώο καλλιτεχνών, έναν σύγχρονο σχεδιασμό στήριξης της κινηματογραφικής και θεατρικής παραγωγής, ένα σύγχρονο νομοθετικό πλαίσιο για τα πνευματικά δικαιώματα.Δεν υπάρχει καμία μέριμνα ούτε για το σήμερα αλλά προς μεγάλη απογοήτευση και κανένα σχέδιο για την αντιμετώπιση των άλυτων προβλημάτων στο μέλλον. Δεν υπάρχει όραμα για τον σύγχρονο πολιτισμό σε αυτή τη χώρα και πάντα κάθε πολιτική ηγεσία ακόμη και η αριστερά τον αντιμετωπίζει εργαλειακά. Αυτό φαίνεται από το ποιοι είναι οι εκάστοτε υπουργοί πολιτισμού, με ελάχιστες εξαιρέσεις. Δεν έχει δημιουργηθεί ποτέ το έδαφος για παραγωγικό διάλογο με τους καλλιτέχνες για τον σχεδιασμό μιας στρατηγικής για τη σύγχρονη δημιουργία. Προτάσεις υπάρχουν από τη δική μας πλευρά. Αλλά στο υπουργείο πολιτισμού αυτής της κυβέρνησης φαίνεται να μην γνωρίζουν τη σημασία της σύγχρονης δημιουργίας. Θεσμοί και οργανισμοί της Ευρωπαϊκής Ένωσης, θεωρούν πλέον τον πολιτισμό συστατικό της νέας οικονομίας, και απαραίτητο στοιχείο της δημιουργική πολιτικής που θεωρούν ότι θα οδηγήσει στην ανάπτυξη και κατά συνέπεια στην έξοδο από την τρέχουσα ύφεση.Στην Ελλάδα έχουμε τον πλούτο της πολιτισμικής κληρονομιάς και μας φτάνει. Έτσι όμως δεν υπάρχει μέλλον για την ελληνική τέχνη και τον πολιτισμό.

Α.Κ: Η ανεπάρκεια των μέτρων που έχουν εξαγγελθεί κατα τη γνώμη μου δείχνει δύο πράγματα ή οτι οι ανθρωποι που τα συνέταξαν δεν ξέρουν καθόλου τον χώρο της καλλιτεχνικής δημιουργίας και εργασίας και τις επι μέρους ιδιομορφίες του, ή (το χειρότερο) οτι δεν ενδιαφέρονται καθόλου για την τέχνη τους καλλιτέχνες και τον σύγχρονο πολιτισμό ή και τα δύο. Ελπίζω οτι κάποια στιγμή θα ατιληφθούν οτι τα έργα που παράγονται απο το πιό ταπεινό μέχρι το πιό μεγαλειώδες και σημαντικό, όλα τους είναι η αντανάκλαση του σημερινού πολιτισμού και αποτελούν την πολιτιστική κληρονομιά του αύριο.

Έχει δημιουργηθεί μια πρωτοβουλία το SAW,(Support Art Workers)-Πρωτοβουλία Εργαζόμενων στις Τέχνες. Πέστε μας λίγα λόγια γι’ αυτό.

Χ.Τ: Χρόνια τώρα προσπαθούμε είτε ως ομάδες, είτε ως ενώσεις και σωματεία, είτε ως ειδικότητες, είτε μεμονομένα, οι εργαζόμενοι στις τέχνες να ενώσουμε τις φωνές μας και να απαιτήσουμε να μας ακούσουν. Είναι τόσο διαφορετικές οι απαιτήσεις και τα χαρακτηριστικά της κάθε ειδικότητας , τόσο διαφορετικά τα εργασιακά πλαίσια που ισχύουν στο χώρο μας που δεν βρίσκαμε ένα κοινό στόχο διεκδίκησης…μέχρι τώρα. Και ήρθε η πανδημία και για άλλη μια φορά το κράτος μας ξεχνάει. Η πρωτοβουλία SAW είναι το αποτέλεσμα της αγανάκτησης αλλά και της ωρίμανσης των διεκδικήσεων. Είμαστε σκληρά εργαζόμενοι και αγωνιζόμαστε για την επιβίωσή μας όπως όλοι οι άλλοι εργαζόμενοι. Σε πολλές χώρες της Ευρωπαικής ‘Ενωσης οι καλλιτεχνικοί κλάδοι σε πολιτικό επίπεδο θεωρούνται πλέον σημαντικοί για την ενίσχυση της κοινωνικής συνοχής και την συνεργασία μεταξύ των χωρών. Σήμερα, η ανάπτυξη θεωρείται κάτι πολυδιάστατο που συμπεριλαμβάνει την παραγωγή πολιτιστικών αγαθών και υπηρεσιών, και την διεύ-
ρυνση της πρόσβασης σε αυτά. Λαμβάνονται υπόψη οι ιδιομορφίες εργασίας στους κλάδους της τέχνης και του πολιτισμού γιατί θεωρούν πλέον τον πολιτισμό συστατικό της νέας οικονομίας.
Η ομάδα που ξεκίνησε το όλο εγχείρημα SAW έβαλε στη σωστή βάση το θέμα των διεκδικήσεων και είμαι αισιόδοξη ότι θα φέρει αποτελέσματα. Είμαστε αποφασισμένοι να συνεχίσουμε μέχρι να λυθούνε πολλά από τα προβλήματα των κλάδων του πολιτισμού.

Α.Κ: Ισως το μόνο ελπιδοφόρο μήνυμα απο  την όλη κατάσταση είναι ότι για πρώτη φορά οι ανθρωποι της τέχνης ενώθηκαν υπό απο την πίεση της κατάστασης βέβαια, για να διεκδικήσουν και αυτοί μια θέση κάτω απο τον ήλιο. Για πρώτη φορά είπαν όλοι μαζί, και το είπαν δυνατά, “ είμαστε κι εμείς εδώ!”. Η ίδια η πραγματικότητα έκανε τους εργάτες της τέχνης να συνειδητοποιήσουν 1/ οτι παράγουν έργο άρα είναι εργαζόμενοι και 2/ ότι υπάρχει ένα κοινό πεδίο διεκδίκησης για όλους τους επι μέρους τομείς. Το θεωρώ πολύ σημαντικό αυτό και πιο σημαντικό ίσως είναι οτι ήρθε στην επιφάνεια απο την ίδια τη ζωή. Είναι στοιχείο της πραγματικότητας, δεν είναι ένα θεωρητικό σχήμα.

Μια τελευταία σκέψη για την πανδημία και την κοινωνία;

Χ.Τ: Είναι μια εντελώς καινούργια εμπειρία που βιώνουμε κάτω από το φόβο του θανάτου και το βάρος της “ατομικής ευθύνης”.  Ξαφνικά η ζωή μας δεν είναι ίδια. Δεν αγγιζόμαστε, δε φιλιόμαστε, δεν μπορούμε να αισθανθούμε ο ένας την ανάσα του άλλου. Σε απόσταση ασφαλείας πρέπει να εκφράσουμε την αγάπη μας, το θυμό μας, τη χαρά μας. Τα πάντα σε απόσταση δύο μέτρων.
Και η χρήση μάσκας. Αυτό είναι το ανέκδοτο της πανδημίας “ κάποτε κυνηγούσαν όσους φορούσανε  μάσκες, τώρα πληρώνουμε πρόστιμο αν δεν τις φοράμε”.
Σιγά σιγά αρχίζουμε να αποκωδικοποιούμε την κατάσταση και να διαμορφώνουμε τους τρόπους αντίδρασής μας μέσα στην κοινωνία. Η εσωτερική αναζήτηση, ο διάλογος με τον εαυτό μας στη διάρκεια του αναγκαστικού εγκλεισμού μας βοήθησε για να ιεραρχήσουμε προτεραιότητες και αξίες στη νέα πραγματικότητα. Δείξαμε ωριμότητα σαν κοινωνία αντιμετωπίσαμε τον αόρατο εχθρό και καταλάβαμε την αξία της δημόσιας δωρεάν υγείας για όλους.  Τώρα είναι η στιγμή να λειτουργήσουν τα αντανακλαστικά μας για να προστατεύσουμε τις δημοκρατικές λειτουργίες και τα ατομικά και συλλογικά δικαιώματα, ακόμη και με αποστάσεις ασφαλείας αν χρειαστεί.

Α.Κ: Δυστυχώς αυτά που έρχονται σύντομα φοβάμαι οτι θα είναι άσχημα για πολλούς απο μας και για μεγάλα στρώματα της κοινωνίας. Το υγειονομικό ζήτημα είναι ένας δύσκολος γρίφος που δημιουργεί μια παγκόσμια αβεβαιότητα που με τη σειρά της δημιουργεί μια οικονομική κρίση που είναι μεν ήδη εδώ αλλα θα δείξει το απεχθές της πρόσωπο και τα δόντια της σε λίγο καιρό. Στην Ελλάδα με ένα αδύναμο ΕΣΥ, και με ένα ακόμη πιο αδύναμο κοινωνικό κράτος, με την ανεργία να έχει αρχίσει να εκτινάζεται, πολύ φοβάμαι οτι θα έχουμε έναν τρομαχτικά δύσκολο χειμώνα.  Χρειάζεται απο όλους μας ψυχραιμία, κουράγιο αλλά και ταυτόχρονα δυναμική διεκδίκηση υπέρ των αδύναμων και υπέρ της δημοκρατίας γιατί γεννιούνται και τέτοιου είδους κίνδυνοι. 

Άκη, Χρύσα, σας ευχαριστούμε πολύ και καλή συνέχεια στο ταξίδι σας ακόμη (και ιδίως) και σε εποχές δυσκολίας όπως αυτή!