Εκτός από τους ανθρώπους, οι χιμπατζήδες είναι το μόνο γνωστό είδος που μπορεί να δημιουργήσει κοινότητες και οι ενέργειες τους να αποβούν θανατηφόρες μεταξύ τους. Ένας χιμπατζής μπορεί να σκοτώσει λόγω ανταγωνισμού, βέβαια οι επιστήμονες διαφωνούν ως προς τα αίτια του φαινομένου. Επιμέλεια: Μάρθα Βασίλη

Μια από τις πιθανές αιτίες εως τώρα, είναι η ανθρώπινη παρέμβαση και η καταστροφή των οικότοπων με αποτέλεσμα την αυξημένη επιθετικότητα του είδους. Αλλά μια νέα μελέτη που δημοσιεύεται στο περιοδικό Nature, δείχνουν αυτό δεν είναι τελικά απόλυτα σωστό. Βασική αιτία κατά τους ερευνητές είναι ο ανταγωνισμός ανάμεσα στους χιμπατζήδες διαφορετικών κοινοτήτων.

Παρατηρώντας οι επιστήμονες διαφορετικές κοινότητες, καταλήγουν στο συμπέρασμα ότι οι δολοφονίες είναι μια φυσική συμπεριφορά- δεν είναι κάτι που προκαλείται από την ανθρώπινη παρέμβαση. Για να καταλήξουν στο συμπέρασμα αυτό παρατήρησαν 152 δολοφονίες.

Η καθηγήτρια εξελικτικής βιολογίας στο πανεπιστήμιο του Μάντσεστερ, Σουζάν Σουλτς, εξηγεί πως οι χιμπατζήδες ζουν σε σαφώς καθορισμένες αποικίες, τα αρσενικά της ομάδας περιπολούν τα σύνορα της επικράτειας της κάθε αποικίας. Είναι γνωστό πως μια αποικία μπορεί να συγκρουστεί με μια άλλη που θα παραβιάσει τον χώρο της αλλά μέχρι τώρα δεν είχε αποδειχτεί σε μια μόνο μελέτη, ότι αυτές οι συγκρούσεις μπορούν να αποβούν θανατηφόρες ανάμεσα σε ομοειδή.

Όταν οι επιστήμονες συνέκριναν τα στοιχεία σε όλα τα ερευνητικά κέντρα που ζούν οι χιμπατζήδες, βρήκαν ότι το επίπεδο της ανθρώπινης παρέμβασης (περιορισμός του χώρου τους, για παράδειγμα) είχε μικρή επίδραση στον αριθμό των δολοφονιών.

Τα βασικά χαρακτηριστικά της κάθε κοινότητας είναι που δείχνουν και τα ποσοστά βίας, δηλαδή ο αριθμός των αρσενικών στην κάθε κοινότητα, και η συνολική πυκνότητα του πληθυσμού της περιοχής είναι σημαντικός παράγοντας για το πόσο εχθρική είναι η κάθε ομάδα.

Αυτές οι παράμετροι συνδέουν τη βία με τη φυσική επιλογή: σκοτώνοντας ανταγωνιστές βελτιώνεται η πρόσβαση ενός αρσενικού χιμπατζή στους πόρους όπως τα τρόφιμα και το έδαφος.

Πριν τη συγκεκριμένη έρευνα, η κοινή εντύπωση ήταν πως η βίαιη συμπεριφορά των χιμπατζήδων οφείλεται στην ανθρώπινη παρέμβαση στο φυσικό τους περιβάλλον.

Σε σχόλιο του, στο περιοδικό Nature, η καθηγήτρια Τζόαν Σιλκ από το πανεπιστήμιο της Αριζόνας, δήλωσε ότι τα αποτελέσματα της έρευνας «θα πρέπει να θέσουν επιτέλους ένα τέλος στην ιδέα ότι η βίαιη συμπεριφορά των χιμπατζήδων ήταν ένα προϊόν της ανθρώπινης παρέμβασης». «Ήταν ανέκαθεν αμφιλεγόμενο – είχαμε συναντήσεις όπου οι ερευνητές είχαν σφοδρές αντιπαραθέσεις» συνεχίζει.

Ο ειδικός συμπεριφοράς των ζώων Φρανς ντε Βαλ από το πανεπιστήμιο Emory, λέει ότι οι αντιλήψεις μας για το θέμα είναι κάποιες φορές περίπλοκες. Δεν θέλουμε να πιστεύουμε ότι αυτές οι συμπεριφορές είναι φυσικό στοιχείο των χιμπατζήδων λόγω της συγγένειας των ειδών μας». «Δεν υπάρχει καμία ανάγκη να προσκολλώνται οι άνθρωποι σε αυτές τις ιδέες», διαφωνεί η Σιλκ. «Οι άνθρωποι δεν προορίζονται να είναι πολεμοχαρείς, επειδή οι ​​χιμπατζήδες σκοτώνουν μερικές φορές τους γείτονές τους».

Ο καθηγητής Τζον Μιτάνι, ένας συμπεριφοριστικός οικολόγος στο Πανεπιστήμιο του Μίσιγκαν και ένας από τους συντάκτες της μελέτης, συμφωνεί: «Φυσικά, είμαστε άνθρωποι και όχι οι χιμπατζήδες. Έχουμε τη δυνατότητα να διαμορφώσουμε και να αλλάξουμε τη συμπεριφορά μας με τρόπους που εκείνοι δεν μπορούν».