Μελέτες έχουν καταδείξει ότι οι έννοιες της δικαιοσύνης και της καλοσύνης είναι εγγενείς στα παιδιά. Έχοντας, λοιπόν, αυτό ως αφετηρία, η ερευνήτρια ψυχολογίας Karyl McBride καλεί τους γονείς να βοηθήσουν τα παιδιά τους να αναπτύξουν 5 θετικά στοιχεία που θα τα καταστήσουν ανθρώπους με όλη τη σημασία της λέξης.

Η υπευθυνότητα

Για να μπορέσει το παιδί να αναλάβει την ευθύνη ενός λάθους, θα πρέπει ο γονέας να μην του προκαλεί ενοχή, αλλά το ίδιο το παιδί να γνωρίζει εκ των προτέρων ότι έχει το δικαίωμα να κάνει λάθος. Αυτό θα του δώσει τη δυνατότητα να μάθει από τα λάθη του, αλλά και να αναλάβει την ευθύνη τους χωρίς να ρίχνει το φταίξιμο στις περιστάσεις ή στους άλλους.

Κάποιες «παραβάσεις», βεβαίως, πρέπει να τιμωρούνται. Το παιδί σε αυτή την περίπτωση θα πρέπει να έχει προειδοποιηθεί. Με αυτόν τον τρόπο, έχοντάς του γίνει σαφές ότι βρίσκεται σε θέση υποκειμένου, θα κατανοήσει (πάντα κατ’ αναλογία προς την ηλικία του και την «παράβαση») ότι είναι υπεύθυνο για τις πράξεις του.

Η εντιμότητα

Τα παιδιά εφευρίσκουν, αποκρύπτουν, παραποιούν τα γεγονότα, είτε για να είναι αγαπητά στους γονείς τους είτε για να γλιτώσουν μια τιμωρία είτε, επίσης, επειδή είναι πεπεισμένα ότι λένε την αλήθεια, όταν δεν κατανοούν ακριβώς μία κατάσταση και ό,τι διακυβεύεται σε αυτή.

Για να αισθανθεί το παιδί άνετα να πει την αλήθεια, δε θα πρέπει τα ψεματάκια του να παρουσιάζονται σαν κάτι τρομερό ή σαν μία αθέτηση της συμφωνίας, και άρα σαν μια τεράστια απογοήτευση για τους γονείς του. Ο γονιός θα πρέπει να δείχνει κατανόηση απέναντι στο ψέμα του παιδιού και να του εξηγεί τις συνέπειες που απορρέουν από αυτό.

Π.χ.: «Ένας αθώος θα τιμωρηθεί αντί για σένα και αυτό είναι άδικο». Η χρήση παραδειγμάτων έχει μεγάλη παιδαγωγική σημασία: «Κι εγώ κάνω λάθη, παραπλανώμαι (εδώ πρέπει να αναφέρετε ένα παράδειγμα), όμως το αναγνωρίζω και προσπαθώ να επανορθώσω». Σε δύσκολες καταστάσεις (π.χ. διαζύγιο, ασθένεια, ανεργία κτλ.), είναι προτιμότερο να του λέμε την αλήθεια, λαμβάνοντας πάντα υπόψη την ηλικία του, τον βαθμό ωριμότητάς του και τον χαρακτήρα του.

Το ευ αγωνίζεσθαι

«Κανονικά πρέπει να μετακινήσω το πιόνι πέντε τετράγωνα μπροστά, αλλά θα το μετακινήσω επτά όσο εκείνος δεν κοιτάζει.»

Το να παραδεχόμαστε ότι έχουμε άδικο, ότι χάσαμε, το να μην κάνουμε ζαβολιές, το να μην κολακεύουμε τους άλλους, το να διαχειριζόμαστε την επιθετικότητά μας… Η ηθική «καλαισθησία» μαθαίνεται νωρίς. Κάτι τέτοιο προϋποθέτει το παιδί να μην αισθάνεται ότι μειώνεται σαν προσωπικότητα ή ότι μπαίνει σε δεύτερη μοίρα.

Όσο περισσότερο αναπτύσσει την αυτοεκτίμησή του, τόσο περισσότερο θα έχει εμπιστοσύνη στην αγάπη και τη στήριξη των γονιών του, και τόσο περισσότερο θα αποκτήσει το πνεύμα του φερπλέι με τους άλλους. Και επιπλέον θα γνωρίζει να διεκδικεί χωρίς επιθετικότητα τη θέση που του ανήκει σε μια ομάδα.

Η αλληλεγγύη

Το να μοιράζεται το κολατσιό του με εκείνον που δεν έχει, το να βοηθά έναν συμμαθητή που έχει κάποιο πρόβλημα, το να στηρίζει κάποιον που το έχει ανάγκη είναι συμπεριφορές που αναπτύσσουν στο παιδί το αίσθημα της αλληλεγγύης και της ενσυναίσθησης. Αλλά για να εκφράσει και να εκδηλώσει την αλληλεγγύη του, θα πρέπει οπωσδήποτε το παιδί να αισθάνεται κατά το δυνατόν άνετα με τους άλλους και να έχει αυτοπεποίθηση για τις ικανότητες και τις δεξιότητές του.

Με λίγα λόγια, αυτό σημαίνει ότι θα πρέπει και το ίδιο το παιδί να εισπράττει την ενσυναίσθηση, τη στήριξη και την προσοχή των γονιών του. Εκείνοι είναι που θα του πουν στη συνέχεια ότι όταν συντρέχει κάποιον κάνει κάτι που θα ήθελε να του κάνουν σε μία αντίστοιχη περίπτωση. Κατανοώντας ότι ο αλτρουισμός είναι ο καλύτερος τρόπος για να ζεις μαζί με τους άλλους, το παιδί θα τον ασκεί όχι σαν καθήκον ή σαν ένα είδος φιλανθρωπίας, αλλά ως πεποίθηση.

Τα όρια στο κοινωνικό πλαίσιο

Το να ζεις μαζί με τους άλλους είναι κάτι που μαθαίνεται. Από πολύ νωρίς. Και κάτι τέτοιο προϋποθέτει να σέβεσαι τα πλαίσια και τα όρια που κάνουν εφικτή τη ζωή στην κοινότητα, καθώς και τους κανόνες ευγένειας που καθιστούν ευχάριστες τις σχέσεις. Το να μη συμπεριφέρεσαι σαν να ήσουν μόνος στον κόσμο είναι αναμφίβολα ο πρώτος κανόνας που πρέπει να σέβεται κανείς.

Πιο συγκεκριμένα, αυτό επιτυγχάνεται με το να δώσουμε στο παιδί να καταλάβει -συνδέοντας θεωρία και πράξη- ότι η ευχαρίστησή του και η άνεσή του θα πρέπει να σταματούν εκεί όπου ξεκινούν η δυσαρέσκεια και η έλλειψη άνεσης του άλλου.

Flavia Mazelin Salvi (Δημοσιογράφος)

Μετάφραση – Επιμέλεια: Κυριακή Κάσση (Εκπαιδευτικός – Μεταφράστρια)

Πηγή: thessalonikiartsandculture.gr