Αν είστε γονείς εφήβου, σίγουρα θα παρατηρείτε ένα βαθμό μυστικότητας στην καθημερινότητα του παιδιού σας. Η ανάγκη για ιδιωτικότητα είναι αυτονόητη στην περίοδο της εφηβείας γιατί εκφράζει την αναπτυξιακή τάση για αυτονόμηση από το οικογενειακό πλαίσιο,  έτσι ώστε το άτομο να διαμορφώσει την ταυτότητά του ως ανεξάρτητος και υπεύθυνος νεαρός ενήλικας.

Ads

Ο γενικός κανόνας είναι να παραχωρήσετε στον έφηβο τον χώρο που χρειάζεται, τόσο κυριολεκτικά, όσο και συναισθηματικά. Φυσικά, το δικαίωμα στην ιδιωτικότητα βρίσκεται πάντα σε συνάρτηση με το  βαθμό εμπιστοσύνης που έχουν οι γονείς στον έφηβο. Και, όπως όλα τα δικαιώματα, κατακτιέται και δεν παραχωρείται. Με άλλα λόγια, έχετε εμπιστοσύνη στο παιδί σας;  Του έχετε αρκετή εμπιστοσύνη ώστε να του παραχωρήσετε την αυτονόμηση  που διεκδικεί; Η απάντηση στο παραπάνω ερώτημα έχει φυσικά άμεση σχέση με το βαθμό υπευθυνοποίησης του παιδιού σας απέναντι στις υποχρεώσεις του.  Και επειδή η ανάπτυξη είναι διεργασία που δεν λαμβάνει χώρα αυτόματα ή απότομα, ο βαθμός υπευθυνοποίησης του εφήβου εξαρτάται σημαντικά από τη σχέση που έχει οικοδομηθεί με το παιδί από μικρή ηλικία, από τις οικογενειακές αξίες που έχουν καλλιεργηθεί και από τις ευκαιρίες που έχουν δοθεί στο παιδί να είναι υπεύθυνο για τις καθημερινές του υποχρεώσεις.

Στην επικοινωνία σας με τον έφηβο θα πρέπει να καθοδηγείστε σταδιακά όλο και περισσότερο από τα πρότυπα επικοινωνίας που χρησιμοποιείτε με άλλους ενήλικες στη ζωή σας. Θα ψάχνατε ποτέ χωρίς την άδεια ενός άλλου ενήλικα τα συρτάρια του, ή τα μηνύματα στο κινητό του; Φαντάζομαι πως η απάντηση είναι αρνητική.

Η διαφορά στη σχέση με το παιδί σας βρίσκεται στο ότι ο γονεϊκός ρόλος δεν καταργείται βέβαια με το που τα παιδιά μπουν στην εφηβεία. Ο έφηβος χρειάζεται τη διακριτική  σας επιτήρηση.  Στόχος σας θα πρέπει να είναι η ισορροπία ανάμεσα στο να είστε ενήμεροι για τη ζωή του παιδιού σας και στο να μην γίνεστε υπερβολικά ελεγκτικοί ή υπερπροστατευτικοί. Παρόλο που χρειάζονται περισσότερη ανεξαρτησία, αυτό δεν σημαίνει ότι οι έφηβοι δεν χρειάζονται ταυτόχρονα την παρουσία των γονέων στη ζωή τους. Ο ρόλος σας ως γονείς είναι να παρέχετε τα όρια εντός των οποίων το παιδί σας είναι ασφαλές. Σε μικρότερες ηλικίες τα όρια καθορίζονται σε μεγάλο βαθμό από τους γονείς. Καθώς τα παιδιά μεγαλώνουν, οφείλουμε να λαμβάνουμε υπόψη τις επιθυμίες και τις απόψεις τους, ώστε να δημιουργούμε από κοινού τα όρια μέσα στα οποία λειτουργεί η οικογένεια και παρέχεται στον έφηβο η δυνατότητα να αυτονομηθεί μέσα σε πλαίσιο ασφάλειας για εξερεύνηση.

Ads

Αν η επικοινωνία μεταξύ σας είναι ανοιχτή και βασίζεται σε αμοιβαία εμπιστοσύνη, τότε δεν χρειάζεται να γίνετε ντέντεκτιβ για να ανακαλύψετε τι συμβαίνει στη ζωή του παιδιού σας. Μην μπαίνετε στο δωμάτιό του χωρίς να χτυπήσετε την πόρτα, μην ψάχνετε τα πράγματά του, μην κατασκοπεύετε τις κινήσεις του και τις κοινωνικές του σχέσεις, μην διαβάζετε το ημερολόγιό του, τα μηνύματά του στον υπολογιστή ή στο κινητό, μην παρακολουθείτε τις κινήσεις του στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Ως γονείς δεν έχετε υπερφυσικές δυνάμεις. Δεν μπορείτε να αποτρέψετε τον κάθε πιθανό κίνδυνο, δεν μπορείτε να προστατεύσετε το παιδί σας από όλες τις δυσκολίες που θα συναντήσει, ούτε να προλάβετε οτιδήποτε θα το στενοχωρήσει, θα το φέρει σε δύσκολη θέση ή θα το πληγώσει. Αυτό που  μπορείτε να κάνετε, είναι να βοηθήσετε το παιδί σας να καλλιεργήσει τις δεξιότητες που χρειάζεται σε πρακτικό και συναισθηματικό επίπεδο ώστε να αντιμετωπίζει τις δυσκολίες, να παίρνει αποφάσεις, να κρίνει το ίδιο πότε χρειάζεται βοήθεια και να την αναζητά.

Γενικά, αν το οικογενειακό κλίμα ευνοεί την ανοιχτή έκφραση συναισθημάτων και την ειλικρινή επικοινωνία, αν ακόμα η στάση των γονέων δεν είναι επικριτική ή υπερβολικά ελεγκτική, τότε οι έφηβοι είναι δεκτικοί στην καθοδήγηση και διακριτική επιτήρηση που τους προσφέρεται.

Μην ξεχνάτε ότι σε λίγα χρόνια ο έφηβος θα απομακρυνθεί από το οικογενειακό περιβάλλον. Όσο λοιπόν και αν κατασκοπεύετε τη ζωή του ώστε να τον κρατήσετε μακριά από κινδύνους, σύντομα φτάνει εκείνη η περίοδος που το παιδί σας θα ανοιχτεί στον έξω κόσμο, που θα φύγει για να εργαστεί, να σπουδάσει να ζήσει σε άλλη πόλη ή σε άλλη χώρα να δημιουργήσει ανεξάρτητες κοινωνικές , φιλικές και ερωτικές σχέσεις. Δεν μπορείτε πάντα να έχετε πλήρη εικόνα της ζωής του. Αυτό για το οποίο πρέπει να φροντίσετε, είναι να του έχετε δώσει τα εφόδια που θα του επιτρέπουν να χρησιμοποιεί την κριτική του ικανότητα ώστε να προστατεύει τον εαυτό του.

Πότε οφείλετε να παραβιάσετε την ιδιωτικότητα του εφήβου και να παρέμβετε:

Έχετε κάποιο σοβαρό λόγο να μην εμπιστεύεστε το παιδί σας;

Έχετε βάσιμους φόβους ότι το παιδί σας εκτίθεται σε καταστάσεις που θέτουν σε κίνδυνο την ασφάλειά του;

Παρατηρείτε δραστικές και ανησυχητικές αλλαγές στη συμπεριφορά του, στη διάθεσή του, στη συναισθηματική του έκφραση, στη σχολική του επίδοση, στην κοινωνική του ζωή, στον ύπνο, το φαγητό, με άλλα λόγια στην καθημερινή του φυσική και συναισθηματική εικόνα;  Αν η απάντηση σε οποιοδήποτε από τα παραπάνω ερωτήματα είναι θετική, τότε θα πρέπει, ως πρώτο βήμα, να συζητήσετε με τον έφηβο και κατόπιν να επιλέξετε τον πιο κατάλληλο τρόπο παρέμβασης.

Η υπερβολική μυστικότητα θα πρέπει να σας ανησυχήσει. Αν το παιδί σας μοιάζει αποσυρμένο από  την επικοινωνία εντός και εκτός οικογένειας, αν είναι απομονωμένο και περνά τις ώρες του κλειδωμένο στο δωμάτιό του, τότε μπορείτε και θα πρέπει να παρέμβετε, ώστε να διαπιστώσετε αν  σ’ αυτή την κατάσταση υποκρύπτεται κατάθλιψη, κάποια αγχώδης διαταραχή ή ακόμα και κατάχρηση ουσιών.

Γενικά, θα σας πρότεινα να αφήσετε το εξής ερώτημα προς τον εαυτό σας  να καθοδηγήσει τις επιλογές σας: Αν δεν «κατασκοπεύσω», αν δεν παραβιάσω κάποια πλευρά της ιδιωτικής του ζωής, ρισκάρω να υποστεί το παιδί μου σοβαρή ή ανεπανόρθωτη βλάβη για τη ζωή του, σε επίπεδο ψυχοσωματικό ή κοινωνικό; Εννοείται πως αν η απάντηση στο παραπάνω ερώτημα είναι θετική, τότε το παιδί σας χρειάζεται βοήθεια και το πιθανότερο είναι πως χρειάζεται να παρέμβετε για να του την παρέχετε.

Πότε να συγκρατηθείτε  και να διατηρήσετε  την διακριτικότητά σας, παρά την παρόρμησή σας για το αντίθετο:

Επειδή ο εγκέφαλος αναπτύσσεται ακόμα, οι έφηβοι έχουν την τάση να λειτουργούν παρορμητικά ή και να εμπλέκονται σε συμπεριφορές υψηλού κινδύνου χωρίς να λαμβάνουν υπόψη τους τις συνέπειες.

Έτσι, αν ο έφηβος προδώσει την εμπιστοσύνη σας, δώστε του δεύτερη ευκαιρία, αφού συζητήσετε και θέσετε εκ νέου τα όρια που χρειάζονται σεβασμό και τήρηση. Αν όμως προδίδει επανειλημμένα την εμπιστοσύνη σας, θέτοντας τον εαυτό του σε κίνδυνο, τότε ψάξτε,  με τη βοήθεια ειδικού,  τους παράγοντες που καθιστούν την επικοινωνία σας προβληματική και επιδιώξτε τις αναγκαίες τροποποιήσεις που θα επαναφέρουν τη σχέση εμπιστοσύνης μεταξύ σας. Ταυτόχρονα  διερευνήστε, με τη βοήθεια του ειδικού,  τις συναισθηματικές δυσκολίες που τυχόν αντιμετωπίζει το παιδί σας.

Πηγή: efiveia.gr

Γράφει η Ευφροσύνη Αλεβίζου, Δρ. Αναπτυξιακής Ψυχολογίας – Ψυχοθεραπεύτρια