Πριν απαντήσω στο ερώτημα αυτό οφείλω να σας επισημάνω ότι για μια πιο ολοκληρωμένη απάντηση, θα χρειαζόμουν επιπλέον στοιχεία. Για παράδειγμα, δεν αναφέρετε τη διάρκεια και το είδος της σχέσης από την οποία χώρισε η κόρη σας. Ήταν μία σχέση υποστηρικτική και θετική ως εμπειρία για την κόρη σας; Ήταν μία σχέση με συναισθηματικό βάθος και συνεπή στάση από πλευράς και των δύο συντρόφων; Η περιγραφή τέτοιου είδους χαρακτηριστικών θα βοηθούσε στην πιο ακριβή κατανόηση του αντίκτυπου που έχει ο χωρισμός. Με την γενική εικόνα που δίνετε, η απάντησή μου θα έχει αναπόφευκτα γενικό χαρακτήρα, καθώς μου είναι αδύνατο να αναφερθώ σε προσωπικά στοιχεία.

Ξεκινώ  την απάντησή μου επικεντρώνοντας στη φράση σας:  «δεν μπορώ να νιώθω πως υποφέρει»,  γιατί αυτή είναι η πρωταρχική ανησυχία και φροντίδα του κάθε γονέα. Κανένας γονέας δεν θέλει να βλέπει το παιδί του να υποφέρει. Όλοι οι γονείς θα ήθελαν με ένα μαγικό τρόπο να εξαφανίσουν οποιαδήποτε δυσάρεστη κατάσταση, ώστε να μην υπάρχει ποτέ συναισθηματικό κόστος για το παιδί τους. Σας υπενθυμίζω λοιπόν ότι αυτό -ευτυχώς – είναι αδύνατο.  Αν μπορούσαμε να επεμβαίνουμε ως από μηχανής θεοί και να παρέχουμε λύσεις σε κάθε τι που δυσκολεύει και στενοχωρεί τα παιδιά μας, θα τους στερούσαμε πολύτιμες μαθησιακές εμπειρίες μέσω των οποίων διαμορφώνουν την ταυτότητά τους  και μαθαίνουν σχετίζονται. Όπως μας πληροφορεί η αναπτυξιακή ψυχολογία και η εμπειρία του καθενός μας, οι πρώτοι έρωτες είναι εμπειρίες που διακινούν μεγάλης έντασης συναισθήματα στους εφήβους. Είναι εμπειρίες πρωτόγνωρες που επενδύονται με στοιχεία εξιδανίκευσης και οδηγούν στη  φαντασίωση του «αιώνιου» και «απόλυτου » έρωτα. Παρόμοιας έντασης συναισθήματα διακινούνται και από τους πρώτους χωρισμούς που μπορεί να δημιουργούν το αίσθημα ότι ήρθε το τέλος του κόσμου.

Οι έφηβοι χρειάζονται χώρο και χρόνο για να βιώσουν τα συναισθήματα που διακινούνται τόσο από τις ερωτικές τους εμπειρίες και σχέσεις, όσο και από το χωρισμό και τη διακοπή των δεσμών τους. Αφήστε λοιπόν την κόρη σας να βιώσει τη θλίψη, την απογοήτευση, τη ματαίωση που προκαλεί ο χωρισμός. Δώστε της το περιθώριο να πενθήσει για την απώλεια της σχέσης, ώστε να μπορέσει να προχωρήσει σε νέες  εμπειρίες συναισθηματικής εμπλοκής, έχοντας ανακαλύψει πράγματα για τον εαυτό της και τις σχέσεις. Η κόρη σας μπαίνει σε ένα κόσμο εμπειριών  συναισθηματικής επένδυσης που  συμβάλλουν στην ωρίμανση. Αντιμετωπίστε εσείς και βοηθήστε και την κόρη σας να αντιμετωπίσει την εμπειρία της σχέσης και του χωρισμού ως ευκαιρία για ανακάλυψη και εξάσκηση σε δεξιότητες επικοινωνίας και διαχείρισης σχέσεων. Με άλλα λόγια, μόνο μέσα από το να εμπλακεί ένα νέο άτομο σε σχέσεις μπορεί να μάθει να σχετίζεται. Αυτός ο απλός κανόνας, εμπεριέχει βέβαια και το συναισθηματικό ρίσκο που προκύπτει από ενδεχόμενη  διακοπή της σχέσης.

Τι εννοείτε όταν λέτε ότι  η κόρη σας είναι «σε δύσκολη ψυχολογική κατάσταση»; Το κλάμα και η καταθλιπτική διάθεση είναι αναμενόμενα για το πρώτο διάστημα μετά το χωρισμό. Πόσο διαρκεί όμως η φάση την οποία διανύει η κόρη σας; Και πόσο σοβαρή κρίνετε  πως είναι η ψυχολογική της επιβάρυνση; Ως γονέας, ο ρόλος σας αυτή την περίοδο είναι να είστε παρών και να δώσετε στο παιδί σας το περιθώριο να εκφραστεί και να εκτονωθεί συναισθηματικά. Μην ασκείτε κριτική, μην επισημαίνετε σ’ αυτή τη φάση τις αρνητικές πλευρές της σχέση ή του συντρόφου γιατί αυτό θα απομακρύνει το παιδί σας. Δείξτε κατανόηση και ενσυναίσθηση και αφήστε την κόρη σας να μοιραστεί την απογοήτευση και τη λύπη της μαζί σας. Θυμηθείτε όμως, ότι εκτός από το να συναισθάνεστε την κατάσταση στην οποία βρίσκεται το παιδί σας, ο ρόλος σας ως γονέας είναι να βοηθήσετε την κόρη σας να διαχειριστεί να συναισθήματά της και να προχωρήσει σε μια πιο δημιουργική φάση ζωής. Προσέξτε μήπως άθελά σας συμβάλλετε στο να «κολλήσει» σ’ αυτή τη φάση παραπάνω απ’ όσο επιτρέπεται για τη συναισθηματική της λειτουργικότητα.  Οι έφηβοι έχουν διεξόδους μέσω της παρέας και των κολλητών φίλων να επεξεργαστούν  τα ζητήματα που αφορούν  τους ερωτικούς τους δεσμούς. Φροντίστε λοιπόν να μην μπαίνετε στο ρόλο της κολλητής φίλης γιατί αυτό περιπλέκει τα πράγματα και ανακυκλώνει τις συναισθηματικές καταστάσεις από τις οποίες οφείλετε να παρακινήσετε το παιδί σας να βγει. Ο ρόλος του γονέα οφείλει να είναι ρόλος ενήλικα. Εσείς  θα βοηθήσετε την κόρη σας να ξαναβρεί την ισορροπία της μέσα στην καθημερινότητα σε επίπεδο συναισθημάτων, συμπεριφορών, δραστηριοτήτων και σχέσεων. 

Οι ερωτικές σχέσεις είναι μία μόνο πλευρά της εφηβικής ζωής. Θα πρέπει λοιπόν να βοηθήσετε την κόρη σας να δώσει το απαιτούμενο βάρος και να εξισορροπήσει τις διάφορες άλλες πλευρές της ζωής της. Με αυτό τον τρόπο – ταυτόχρονα  με τη δική σας άνευ όρων αποδοχή – θα μπορέσει να ανακτήσει το αίσθημα αυτοεκτίμησης που έχει πληγεί με την διακοπή της σχέσης.

Μοιραστείτε, αν θέλετε, μαζί της δικές σας παρόμοιες εμπειρίες ζωής χωρίς όμως διδακτικό τόνο και χωρίς να υποβαθμίζετε βέβαια τη σπουδαιότητα των προσωπικών καταστάσεων και συναισθημάτων που βιώνει η κόρη σας. Έτσι θα κατανοήσει ότι τέτοιου είδους καταστάσεις είναι αναμενόμενες στον κύκλο της ζωής και δεν  είναι τόσο καταστροφικές όσο πιθανόν να τις εκλαμβάνει στην παρούσα φάση το παιδί σας. 

Ταυτόχρονα, παρακινείστε την σε δραστηριότητες μέσω των οποίων μπορεί να «ξεχαστεί». Ενθαρρύνετέ την να βγαίνει με τις φίλες της, να επικεντρώσει σε κάποια δραστηριότητα ή άθλημα που την ευχαριστεί, σε εργασίες για σχολικά ή εξωσχολικά αντικείμενα που την ενδιαφέρουν, σε δραστηριότητες με την οικογένεια.

Πότε να αναζητήσετε τη βοήθεια ειδικού:

Αν βλέπετε ότι παρατείνεται το διάστημα μετά το χωρισμό κατά το οποίο η κόρη σας είναι επιβαρυμένη ψυχολογικά.

Αν η συμπεριφορά και τα συναισθήματά της ξεπερνούν σε ένταση και ποιότητα  τα αναμενόμενα ως έκφραση  θλίψης.  Αν δηλαδή βλέπετε σημαντική έκπτωση στην καθημερινή της λειτουργικότητα, για παράδειγμα αν αποφεύγει το σχολείο, αν εμφανίζει σημαντική πτώση στη σχολική επίδοση, αν αποφεύγει να βγαίνει και να συναναστρέφεται φίλους, αν έχει χάσει την όρεξη για φαγητό, αν κάνει κατάχρηση αλκοόλ, αν εμφανίζει δυσκολίες στον ύπνο, τάση για απομόνωση, παρατεταμένη ληθαργικότητα ή υπερβολική ευερεθιστότητα, έντονα καταθλιπτικό συναίσθημα και αυτοκαταστροφικές σκέψεις και συμπεριφορές.

Μιλώντας γενικά,  αυτή είναι συνήθως μία φάση παροδική από την οποία οι περισσότεροι έφηβοι βγαίνουν πιο έμπειροι διαπροσωπικά και συναισθηματικά. Αν το οικογενειακό περιβάλλον είναι υποστηρικτικό και καλλιεργεί από την παιδική ηλικία το αίσθημα αυτοεκτίμησης, τότε αυτού του είδους οι εμπειρίες δεν έχουν μακροπρόθεσμες αρνητικές επιπτώσεις.

* Απαντά η Δρ. Αναπτυξιακής Ψυχολογίας – Ψυχοθεραπεύτρια Ευφροσύνη Αλεβίζου

efiveia.gr